Główne wskaźniki

1 Sprawozdanie z działalności

1.1 Cel sprawozdania z działalności EBC

Sprawozdanie z działalności stanowi integralną część rocznego raportu finansowego EBC i przedstawia odbiorcom szerszy kontekst sprawozdania finansowego^[1],[2]. Z uwagi na to, że działania i operacje EBC mają służyć realizacji celów jego polityki, sytuację i wyniki finansowe EBC należy rozpatrywać w powiązaniu z odpowiednimi działaniami w zakresie tej polityki.

W związku z tym sprawozdanie z działalności przedstawia główne zadania i działania EBC oraz ich wpływ na jego sprawozdanie finansowe. Poza tym zawiera analizę najważniejszych zmian w bilansie oraz rachunku zysków i strat, które zaszły w ciągu roku, a także informacje o kapitale własnym netto EBC. Zawiera również opis ryzyk występujących w otoczeniu, w którym działa EBC – informacje o konkretnych ryzykach, na jakie jest on narażony, oraz o zasadach zarządzania ryzykiem stosowanych w celu ich ograniczenia.

1.2 Główne zadania i działania

Europejski Bank Centralny wraz z bankami centralnymi państw członkowskich UE ze strefy euro tworzą Eurosystem^[3]. Podstawowym celem Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen. Zadania EBC są określone w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej^[4] oraz w Statucie Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego (Statut ESBC)^[5] (rysunek 1). Działania EBC są ukierunkowane na wypełnianie jego mandatu, nie zaś – na osiąganie zysku.

Rysunek 1

Główne zadania EBC

Operacje polityki pieniężnej Eurosystemu są ujmowane w sprawozdaniach finansowych EBC i krajowych banków centralnych ze strefy euro, zgodnie z zasadą zdecentralizowanej realizacji polityki pieniężnej w Eurosystemie. Tabela 1 przedstawia główne operacje i funkcje realizowane przez EBC w ramach jego mandatu oraz ich wpływ na sprawozdanie finansowe.

1.3 Sytuacja finansowa

1.3.1 Bilans

W latach 2020−2022 suma bilansowa EBC wzrosła, głównie z powodu bezwarunkowych zakupów papierów wartościowych prowadzonych przez EBC w ramach realizacji polityki pieniężnej Eurosystemu (wykres 1). Duży wzrost sumy bilansowej w 2020 i 2021 wynikał przede wszystkim z zakupów netto papierów wartościowych w ramach programu skupu aktywów (APP) oraz uruchomienia w marcu 2020 nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP)^[12]. Zakupy netto papierów wartościowych w ramach programu PEPP wygaszono z końcem marca 2022, a w ramach programu APP – 1 lipca 2022, co przełożyło się na bardziej umiarkowany wzrost sumy bilansowej EBC w 2022. W 2023 suma bilansowa EBC zaczęła się obniżać, głównie z powodu stopniowego zmniejszania się portfela APP wynikającego z tego, że od marca do czerwca 2023 reinwestycja spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych była jedynie częściowa, a od lipca 2023 całkowicie jej zaprzestano.

W 2024 suma bilansowa EBC jeszcze się obniżyła, o 32,6 mld EUR, do 640,6 mld EUR, głównie z powodu wykupów papierów wartościowych nabytych w ramach programów APP i PEPP. Wskutek tych wykupów zmniejszył się zasób papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej, natomiast w wyniku rozliczeń gotówkowych tych transakcji przez rachunki w systemie TARGET odpowiednio obniżyły się zobowiązania w ramach Eurosystemu. Ten spadek został częściowo skompensowany przez wzrost równowartości w euro dewizowych aktywów rezerwowych EBC.

Wykres 1

Główne pozycje bilansu EBC

(mld EUR)

Na koniec 2024 papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej nominowane w euro stanowiły 59% sumy bilansowej EBC. W tej pozycji EBC wykazuje papiery nabyte w ramach programu dotyczącego rynków papierów wartościowych (SMP), trzeciego programu skupu obligacji zabezpieczonych (CBPP3), programu skupu papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABSPP), programu skupu aktywów sektora publicznego (PSPP) i nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP). Papiery wartościowe zakupione w ramach tych programów wycenia się według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem utraty wartości.

Na podstawie odpowiednich decyzji Rady Prezesów od lipca 2023 Eurosystem nie reinwestuje już spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP. W pierwszym półroczu 2024 Eurosystem nadal w całości reinwestował spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP, a w drugim półroczu reinwestował te spłaty częściowo – w tym okresie portfel PEPP na poziomie Eurosystemu zmniejszano średnio o 7,5 mld EUR miesięcznie. Reinwestycji w ramach programu PEPP zaprzestano z końcem 2024. W wyniku tych decyzji portfel papierów wartościowych utrzymywanych przez EBC na potrzeby polityki pieniężnej zmniejszył się o 48,6 mld EUR, do 376,8 mld EUR (wykres 2). Portfel APP zmniejszył się o 41,6 mld EUR, do 220,1 mld EUR, przy czym zasoby aktywów programów PSPP, ABSPP i CBPP3 w ramach programu APP zmalały – odpowiednio – o 32,2 mld EUR, 6,3 mld EUR i 3,1 mld EUR. Portfel PEPP zmniejszył się o 6,8 mld EUR, do 156,3 mld EUR.

Wykres 2

Papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej

(mld EUR)

Struktura zapadalności papierów wartościowych utrzymywanych przez EBC w ramach programów APP i PEPP była na koniec 2024 zróżnicowana (wykres 3)^[13].

Wykres 3

Struktura zapadalności papierów wartościowych w portfelach APP i PEPP

W 2024 łączna równowartość w euro dewizowych aktywów rezerwowych EBC, które obejmują złoto, specjalne prawa ciągnienia, dolary amerykańskie, jeny i renminbi, wzrosła o 15,4 mld EUR, do 103,1 mld EUR.

W 2024 równowartość w euro zasobu złota w posiadaniu EBC wzrosła o 10,5 mld EUR, do 40,9 mld EUR (wykres 4), co wynikało ze zwiększenia się ceny rynkowej złota wyrażonej w euro. Ten wzrost doprowadził także do zwiększenia się salda różnic z wyceny o taką samą kwotę (zob. punkt 1.3.2 „Kapitał własny netto”).

Wykres 4

Zasoby i cena złota

(skala lewa: mld EUR, skala prawa: EUR za uncję złota)

Zasoby walut obcych w posiadaniu EBC, obejmujące dolary amerykańskie, jeny i renminbi, zwiększyły się w przeliczeniu na euro o 4,7 mld EUR, do 60,0 mld EUR (wykres 5), głównie z powodu aprecjacji dolara amerykańskiego wobec euro i reinwestycji przychodów osiągniętych w ciągu roku, zwłaszcza z portfela dolarowego^[14]. Aprecjacja dolara wobec euro została również odzwierciedlona w wyższych saldach różnic z wyceny walut obcych (zob. punkt 1.3.2 „Kapitał własny netto”).

Wykres 5

Zasoby walut obcych

(mld EUR)

Głównym składnikiem zasobów walut obcych w posiadaniu EBC są dolary amerykańskie – na koniec 2024 stanowiły 83% tych zasobów.

Przy zarządzaniu inwestycjami walutowymi EBC stosuje trzyetapowy proces. Najpierw zarządzający ryzykiem wyznaczają strategiczny portfel benchmarkowy, który jest zatwierdzany przez Radę Prezesów. Następnie zarządzający portfelami wyznaczają taktyczny portfel benchmarkowy, który jest zatwierdzany przez Zarząd. Na koniec krajowe banki centralne na bieżąco prowadzą – w trybie zdecentralizowanym – operacje inwestycyjne.

Zasoby walutowe EBC są inwestowane głównie w papiery wartościowe i depozyty na rynku pieniężnym lub przechowywane na rachunkach bieżących (wykres 6). Papiery wartościowe w tym portfelu wycenia się według cen rynkowych na koniec roku.

Wykres 6

Struktura inwestycji walutowych

(mld EUR)

Zasoby walutowe EBC służą do finansowania potencjalnych interwencji na rynkach walutowych. Z tego względu przy zarządzaniu tymi zasobami uwzględnia się trzy cele, jakimi są (według ważności) płynność, bezpieczeństwo i rentowność. Dlatego ten portfel obejmuje głównie papiery wartościowe o krótkich terminach zapadalności (wykres 7).

Wykres 7

Struktura zapadalności papierów wartościowych nominowanych w walutach obcych

Wartość portfela funduszy własnych wzrosła o 0,6 mld EUR, do 22,7 mld EUR (wykres 8), głównie w wyniku reinwestycji przychodów odsetkowych z tego portfela.

W skład tego portfela wchodzą głównie papiery wartościowe nominowane w euro wyceniane według cen rynkowych na koniec roku. W 2024 ten portfel w 78% składał się z rządowych papierów dłużnych.

Udział zielonych inwestycji w portfelu funduszy własnych nadal rósł, z 20% na koniec 2023 do 28% na koniec 2024. W nadchodzących latach EBC planuje dalsze zwiększanie tego udziału^[15]. W 2021 i 2022 uzupełnieniem zakupów zielonych obligacji na rynkach wtórnych były inwestycje w fundusz inwestycyjny zielonych obligacji nominowanych w euro uruchomiony dla banków centralnych przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych w styczniu 2021. W październiku 2024 EBC zaczął inwestować niewielką część swoich funduszy własnych w akcyjne fundusze inwestycyjne typu ETF (exchange-traded funds) śledzące wskaźniki referencyjne dostosowane do porozumienia paryskiego^[16]. Ta dywersyfikacja zwiększa potencjał dochodowy portfela funduszy własnych EBC i mocniej dostosowuje jego inwestycje do ścieżki dekarbonizacji spójnej z celami porozumienia paryskiego i Europejskiego prawa o klimacie^[17].

Wykres 8

Portfel funduszy własnych EBC

(mld EUR)

Portfel funduszy własnych EBC składa się w większości z zainwestowanych środków obejmujących jego opłacony kapitał oraz kwoty odłożone w ogólnym funduszu rezerwowym i rezerwie na ryzyka finansowe. Ma na celu zapewnienie dochodu na sfinansowanie kosztów operacyjnych EBC niezwiązanych z realizacją zadań nadzorczych^[18]. Jest inwestowany w aktywa nominowane w euro, w ramach limitów wynikających z zasad kontroli ryzyka. Dlatego struktura zapadalności jest dla tego portfela bardziej zróżnicowana (wykres 9) niż dla portfela rezerw dewizowych.

Wykres 9

Struktura zapadalności papierów wartościowych w portfelu funduszy własnych EBC

Na koniec 2024 łączna wartość banknotów euro w obiegu wyemitowanych przez Eurosystem wyniosła 1588,3 mld EUR, co oznacza wzrost o 1,3% w porównaniu ze stanem na koniec 2023. EBC ma 8‑procentowy udział w łącznej wartości banknotów euro w obiegu. Wartość tego udziału na koniec roku wyniosła 127,1 mld EUR. Formalnie prawo do emisji banknotów euro przysługuje zarówno EBC, jak i krajowym bankom centralnym ze strefy euro. Jednak w praktyce tylko krajowe banki centralne fizycznie wprowadzają do obiegu banknoty lub je wycofują. EBC wykazuje więc należności w ramach Eurosystemu od krajowych banków centralnych ze strefy euro w kwocie odpowiadającej jego udziałowi w wartości banknotów w obiegu.

Wykazywane przez EBC zobowiązania w ramach Eurosystemu – obejmujące głównie salda krajowych banków centralnych ze strefy euro wobec EBC w TARGET oraz zobowiązania EBC z tytułu dewizowych aktywów rezerwowych przekazanych przez krajowe banki centralne ze strefy euro z chwilą wejścia do Eurosystemu – w 2024 zmniejszyły się o 56,4 mld EUR, do 388,7 mld EUR.

Zobowiązania w ramach Eurosystemu kształtują się pod wpływem poziomu zobowiązania netto w TARGET. Do zmian tego poziomu w latach 2020−2024 przyczyniały się głównie zakupy i wykupy papierów wartościowych na potrzeby polityki pieniężnej, rozliczane przez rachunki w TARGET, oraz zmiany wysokości zobowiązań wobec rezydentów i nierezydentów strefy euro w euro (wykres 10). W 2024 zobowiązanie netto EBC w TARGET zmniejszyło się o 56,3 mld EUR, głównie z powodu wpływów pieniężnych z tytułu wykupu papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej i wzrostu poziomu zobowiązań wobec nierezydentów strefy euro w euro.

Wykres 10

Salda w ramach Eurosystemu w TARGET, zobowiązania wobec rezydentów i nierezydentów strefy euro w euro oraz papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej

(mld EUR)

W 2024 pozostałe zobowiązania EBC zwiększyły się o 16,6 mld EUR, do 74,9 mld EUR, co wynikało głównie ze wzrostu poziomu zobowiązań wobec nierezydentów strefy euro w euro z powodu wyższych depozytów przyjętych przez EBC w roli agenta skarbowego^[19].

1.3.2 Kapitał własny netto

Na kapitał własny netto EBC składają się jego opłacony kapitał, kwoty utrzymywane w rezerwie na ryzyka finansowe i ogólnym funduszu rezerwowym, różnice z wyceny, skumulowane straty z poprzednich lat i zysk/strata za rok obrotowy^[20],[21].

Na koniec 2024 kapitał własny netto EBC wynosił łącznie 50,0 mld EUR (wykres 11 i tabela 2). Był o 5,4 mld EUR wyższy niż na koniec 2023, co wynikało ze zwiększenia się salda różnic z wyceny, głównie wskutek wzrostu ceny rynkowej złota wyrażonej w euro w 2024 i aprecjacji dolara amerykańskiego wobec euro. Wynikający z tych czynników wzrost kapitału własnego netto EBC został częściowo zrównoważony przez a) stratę poniesioną w 2024 oraz b) obniżenie się opłaconego kapitału w następstwie copięcioletniej aktualizacji klucza kapitałowego EBC, która weszła w życie 1 stycznia 2024 i spowodowała spadek wag krajowych banków centralnych ze strefy euro (które w pełni opłaciły swoje udziały).

Wykres 11

Kapitał własny netto EBC

(mld EUR)

Niezrealizowane zyski z tytułu złota, walut obcych oraz papierów wartościowych i innych instrumentów podlegających aktualizacji wyceny nie są wykazywane jako przychód w rachunku zysków i strat, tylko ujmowane bezpośrednio w bilansie EBC po stronie pasywów na koncie różnic z wyceny. Salda tych różnic mogą zostać wykorzystane do amortyzacji wpływu ewentualnych niekorzystnych zmian cen lub kursów walutowych w przyszłości, wzmacniają zatem odporność EBC na związane z tym ryzyka. W 2024 różnice z wyceny złota, walut obcych oraz papierów wartościowych i innych instrumentów zwiększyły się o 13,4 mld EUR, do 50,2 mld EUR, głównie na skutek wyższych różnic z wyceny złota spowodowanych wzrostem jego ceny rynkowej wyrażonej w euro. Ponadto zwiększyły się różnice z wyceny walut obcych, przede wszystkim z powodu aprecjacji dolara amerykańskiego wobec euro, która z nadwyżką skompensowała spadek różnic z wyceny jena wynikający z jego deprecjacji wobec euro (wykres 12).

Wykres 12

Kursy głównych walut i cena złota w latach 2020−2024

(zmiany procentowe wobec 2020; dane na koniec roku)

EBC może tworzyć rezerwę na ryzyka finansowe, na które jest narażony (zob. punkt 1.4.1 „Ryzyka finansowe”). Ma ona być wykorzystywana w zakresie uznanym przez Radę Prezesów za niezbędny, by zrównoważyć straty powstałe wskutek ekspozycji na te ryzyka. Na 31 grudnia 2024 poziom rezerwy wynosił zero, ponieważ została ona w całości wykorzystana w 2023 do częściowego pokrycia straty za tamten rok. W ramach corocznej weryfikacji wysokości tej rezerwy Rada Prezesów może podjąć decyzję o jej zasileniu, po tym jak EBC zacznie ponownie osiągać zysk i skompensuje skumulowane straty przeniesione z poprzednich lat.

Strata EBC za rok obrotowy wyniosła 7,9 mld EUR (zob. punkt 1.3.3 „Rachunek zysków i strat”). Tak jak w poprzednim roku Rada Prezesów postanowiła przenieść tę stratę w bilansie EBC na kolejne okresy w celu skompensowania jej przyszłymi zyskami.

1.3.3 Rachunek zysków i strat

Wynik EBC od 2020 obniżał się w ujęciu rok do roku (wykres 13). W 2021 główną przyczyną był spadek przychodów z tytułu rezerw dewizowych i papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej. W 2022 i 2023 obniżenie się wyniku EBC było spowodowane przede wszystkim zmaterializowaniem się ryzyka stopy procentowej. Wzrost stóp procentowych w strefie euro doprowadził do natychmiastowego zwiększenia się kosztów odsetkowych ponoszonych przez EBC z tytułu zobowiązania netto w TARGET, które było oprocentowane według stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących^[22]. Jednocześnie przychód z aktywów EBC nie rósł w takim samym stopniu ani tempie (zob. punkt 1.4.1 „Ryzyka finansowe”). Ta sytuacja utrzymała się w 2024, ponieważ – mimo rozpoczęcia w czerwcu 2024 obniżania podstawowych stóp procentowych – koszty odsetkowe ponoszone z tytułu zobowiązania netto w TARGET średnio nadal były wyższe niż przychody z tytułu odsetek od aktywów.

Straty EBC za 2023 i 2024, które wystąpiły po długim okresie wysokich zysków, wynikają z roli i niezbędnych działań Eurosystemu na rzecz realizacji jego głównego zadania, czyli utrzymywania stabilności cen, i nie mają wpływu na zdolność Eurosystemu do prowadzenia skutecznej polityki pieniężnej. Do 2022 suma bilansowa EBC mocno rosła, przede wszystkim z powodu zakupu papierów wartościowych w ramach programów bezwarunkowego skupu aktywów. Po stronie aktywów większość papierów wartościowych utrzymywanych obecnie na potrzeby polityki pieniężnej ma długi termin zapadalności i stały kupon, a nabyto je w okresie bardzo niskich lub zerowych stóp procentowych. Te aktywa dalej generują stosunkowo niski przychód odsetkowy i nie wpływa na nie natychmiastowo zmiana podstawowych stóp procentowych EBC. Jednocześnie rozliczenia gotówkowe tych zakupów w TARGET doprowadziły do wzrostu zobowiązania netto EBC w tym systemie, które jest bardzo wrażliwe na zmiany podstawowych stóp procentowych EBC.

Zanim EBC ponownie zacznie osiągać zyski, może w nadchodzących latach nadal ponosić straty w wyniku zmaterializowania się ryzyka stopy procentowej. Występowanie i skala tych strat są niepewne i będą w dużej mierze zależeć od kształtowania się w przyszłości podstawowych stóp procentowych EBC oraz wielkości i struktury jego bilansu. Oczekuje się jednak, że – jeśli te straty się zmaterializują – będą mniejsze niż straty poniesione w 2023 i 2024. Poza tym kapitał EBC i wysokie salda różnic z wyceny, które na koniec 2024 wynosiły łącznie 59,2 mld EUR (zob. punkt 1.3.2 „Kapitał własny netto”), świadczą o jego dobrej kondycji finansowej. Tak czy inaczej EBC – niezależnie od wszelkich strat – może skutecznie działać i realizować swoje główne zadanie, jakim jest utrzymywanie stabilności cen.

Wykres 13

Główne pozycje rachunku zysków i strat EBC

(mln EUR)

W 2024 strata EBC za rok obrotowy wyniosła 7944 mln EUR. Jest ona porównywalna ze stratą za 2023, która przed przeniesieniem środków z rezerw na ryzyka wynosiła 7866 mln EUR. W 2023 z rezerwy na ryzyka finansowe uwolniono całość środków, by pokryć część poniesionych strat, w wyniku czego strata za 2023 obniżyła się do 1266 mln EUR. Natomiast w 2024 poziom tej rezerwy wynosił zero. Główną przyczyną straty nadal były wysokie koszty netto z tytułu odsetek (wykres 14).

Wykres 14

Czynniki kształtujące zysk/(stratę) EBC w 2023 i 2024

(mln EUR)

Koszty netto z tytułu odsetek w 2024 wyniosły 6983 mln EUR, wobec 7193 mln EUR w 2023 (wykres 15). Ich główną składową były wysokie koszty z tytułu odsetek od zobowiązania netto EBC w TARGET, które przeważyły nad przychodami odsetkowymi wynikającymi z: a) należności EBC z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie, b) papierów wartościowych na potrzeby polityki pieniężnej oraz c) rezerw dewizowych.

Wykres 15

Przychody/(koszty) netto z tytułu odsetek

(mln EUR)

W 2024 przychody netto z tytułu odsetek od papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej wzrosły o 383 mln EUR, do 3850 mln EUR (wykres 16), głównie z powodu wyższych przychodów z tytułu odsetek od portfela PEPP, które zwiększyły się o 606 mln EUR, do 1206 mln EUR. Ten wzrost wynikał przede wszystkim z niższej amortyzacji premii od papierów sektora publicznego. Przychody netto z tytułu odsetek od portfela APP (papierów wartościowych utrzymywanych w ramach programów CBPP3, ABSPP i PSPP) spadły o 199 mln EUR, do 2619 mln EUR. Ten spadek wynikał głównie z obniżenia się przychodów z tytułu odsetek od portfela ABSPP, które zmalały o 223 mln EUR, do 419 mln EUR, z powodu znacznego zmniejszenia się tego portfela wskutek spłaty papierów wartościowych. W 2024 przychody z tytułu odsetek od portfela PSPP wyniosły 2022 mln EUR, czyli niemal tyle samo co w 2023, ponieważ papiery wartościowe utrzymywane w tym portfelu w większości zostały nabyte z niską rentownością, więc upływ terminu ich zapadalności miał jedynie niewielki wpływ na przychody z tytułu odsetek. Przychody netto z tytułu odsetek od portfela SMP spadły z 49 mln EUR do 24 mln EUR, z powodu zmniejszenia się tego portfela wskutek upływu terminu zapadalności papierów.

Wykres 16

Przychody/(koszty) netto z tytułu odsetek od papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej

(mln EUR)

Przychody netto z tytułu odsetek od rezerw dewizowych wzrosły o 155 mln EUR, do 2537 mln EUR, przede wszystkim wskutek wyższych przychodów z tytułu odsetek od papierów wartościowych nominowanych w dolarach amerykańskich.

W 2024 przychody z tytułu odsetek wynikające z przydziału banknotów euro na rzecz EBC wzrosły o 415 mln EUR, do 5232 mln EUR, a koszty z tytułu odsetek od wierzytelności krajowych banków centralnych z tytułu przekazanych rezerw dewizowych – o 114 mln EUR, do 1448 mln EUR. Wynikało to głównie z tego, że w 2024 średnia stopa podstawowych operacji refinansujących była wyższa – wynosiła 4,1% (2023: 3,8%), a te salda były oprocentowane według tej stopy. W czerwcu 2024 Rada Prezesów zaczęła obniżać podstawowe stopy procentowe EBC, wskutek czego stopa podstawowych operacji refinansujących spadła do 3,15% na koniec 2024, wobec 4,5% na początku 2024.

Koszty netto z tytułu odsetek od sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych w 2024 wzrosły o 1439 mln EUR, do 15 674 mln EUR. Ten wzrost wynikał głównie z wyższej średniej stopy podstawowych operacji refinansujących w 2024, jako że według tej stopy oprocentowane były także salda EBC w ramach Eurosystemu w TARGET.

Pozostałe koszty netto z tytułu odsetek w 2024 spadły o 809 mln EUR, do 1479 mln EUR. Wynikało to głównie z niższych kosztów z tytułu odsetek od depozytów przyjętych przez EBC w roli agenta skarbowego i od środków pieniężnych otrzymanych jako zabezpieczenie pożyczek papierów wartościowych – wskutek niższych średnich sald tych dwóch pozycji w 2024 – a także z wyższych przychodów z tytułu odsetek od portfela funduszy własnych w następstwie wzrostu rentowności w strefie euro od 2022 (wykres 17). Te zmiany zostały częściowo zrównoważone przez wyższe koszty z tytułu odsetek od sald systemów zewnętrznych ze strefy euro wynikające z dalszego wzrostu średniego salda i wyższej średniej stopy oprocentowania w 2024.

Wykres 17

Rentowności 7‑letnich obligacji skarbowych w strefie euro

(w proc. rocznie; dane na koniec miesiąca)

Zrealizowane straty netto z tytułu operacji finansowych spadły w 2024 o 89 mln EUR, do 17 mln EUR (wykres 18). Te straty wynikały głównie z niewypłaconych premii od papierów wartościowych utrzymywanych w portfelu ABSPP, które spłacono przed terminem zapadalności. Zrealizowane straty cenowe w euro zostały częściowo skompensowane przez zrealizowane zyski kursowe, które w dużej mierze wynikały z odpisów z tytułu zmian cen części papierów wartościowych nominowanych w dolarach amerykańskich na koniec roku.

Zrealizowane zyski i straty cenowe z transakcji finansowych w walutach obcych, w szczególności z tytułu sprzedaży papierów wartościowych nominowanych w dolarach amerykańskich i z tytułu kontraktów futures na stopy procentowe, wynikały ze zmian rentowności obligacji nominowanych w dolarach amerykańskich i w 2024 w dużej mierze wzajemnie się kompensowały (wykresy 19 i 20).

Wykres 18

Zrealizowane zyski/(straty) z operacji finansowych

(mln EUR)

Wykres 19

Zrealizowane zyski/(straty) z operacji finansowych w 2023 i 2024 w ujęciu kwartalnym

(mln EUR)

Wykres 20

Rentowności 2‑letnich obligacji skarbowych w Stanach Zjednoczonych, Japonii i Chinach

(w proc. rocznie; dane na koniec miesiąca)

Niezrealizowane straty z tytułu różnic z wyceny są ujmowane w formie odpisów aktualizujących na koniec roku w rachunku zysków i strat EBC. W 2024 te odpisy wynosiły 269 mln EUR (wykres 21). Niezrealizowane straty cenowe w kwocie 187 mln EUR wynikały głównie ze spadku wartości rynkowej różnych papierów wartościowych utrzymywanych w portfelu dolarowym. W 2024 ujęto także niezrealizowane straty kursowe w wysokości 81 mln EUR wynikające z zasobów jenów w posiadaniu EBC, spowodowane deprecjacją tej waluty wobec euro do kursu poniżej kosztu nabycia tych zasobów.

Wykres 21

Odpisy aktualizujące wartość aktywów i pozycji finansowych

(mln EUR)

Łączne koszty operacyjne EBC, w tym amortyzacja i koszty usług produkcji banknotów, wzrosły o 198 mln EUR, do 1470 mln EUR (wykres 22). W dużej mierze wynikało to z wyższych kosztów osobowych, odzwierciedlających wyższe koszty z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia wskutek zmiany w 2024 zasad dotyczących programów emerytalnych EBC. Koszty administracyjne także wzrosły, głównie z powodu wyższych wydatków informatycznych w związku z transformacją cyfrową, a także wskutek oddziaływania inflacji.

Koszty związane z nadzorem bankowym są w całości pokrywane z opłat pobieranych od nadzorowanych podmiotów. Przychód z tytułu opłat nadzorczych za 2024, ustalony na podstawie kosztów faktycznie poniesionych przez EBC w związku z wykonywaniem zadań nadzorczych, wyniósł 681 mln EUR^[23].

Wykres 22

Koszty operacyjne i przychód z opłat nadzorczych

(mln EUR)

1.4 Zarządzanie ryzykiem

Zarządzanie ryzykiem, stanowiące jeden z najważniejszych elementów działalności EBC, odbywa się jako ciągły proces a) identyfikacji i oceny ryzyka, b) weryfikacji strategii i zasad dotyczących ryzyka, c) realizacji działań ograniczających ryzyko oraz d) monitorowania i wykazywania ryzyka. We wszystkich tych działaniach stosuje się skuteczne metody, procedury i systemy.

Rysunek 2

Cykl zarządzania ryzykiem

Poniżej przedstawiono występujące ryzyka, ich źródła oraz obowiązujące zasady kontroli ryzyka.

1.4.1 Ryzyka finansowe

Zarząd przedstawia zasady i procedury zapewniające odpowiednią ochronę przed ryzykami finansowymi, na jakie jest narażony EBC. Komitet ds. Zarządzania Ryzykiem, w którego skład wchodzą eksperci z banków centralnych należących do Eurosystemu, uczestniczy w monitorowaniu, pomiarze i zgłaszaniu ryzyk finansowych związanych z bilansem Eurosystemu, a także opracowuje i weryfikuje odnośne metody i zasady. W ten sposób pomaga organom decyzyjnym zapewnić Eurosystemowi odpowiedni stopień ochrony.

Ryzyka finansowe wynikają z operacji EBC i związanych z nimi ekspozycji. Zasady kontroli i limity stosowane przez EBC do zarządzania swoim profilem ryzyka są różne w zależności od rodzaju operacji i odzwierciedlają cele strategiczne lub inwestycyjne poszczególnych portfeli oraz parametry ryzyka aktywów bazowych.

Do monitorowania i oceny ryzyka EBC stosuje różne techniki szacowania opracowane przez swoich ekspertów. Opierają się one na symulacji łącznego ryzyka rynkowego i kredytowego. Główne koncepcje, techniki i założenia modelowania, na podstawie których opracowano miary ryzyka, są oparte na standardach branżowych i dostępnych danych rynkowych. Ryzyko kwantyfikuje się zwykle jako oczekiwany niedobór (expected shortfall, ES), szacowany przy 99‑procentowym poziomie ufności na okres jednego roku^[24]. Do obliczania ryzyka stosuje się dwa podejścia: a) podejście księgowe, w ramach którego przy obliczaniu szacowanego ryzyka zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości różnice z wyceny uznaje się za bufor, oraz b) podejście finansowe, w ramach którego różnice z wyceny nie są przy obliczaniu ryzyka traktowane jako bufor. EBC oblicza również inne miary ryzyka przy różnych poziomach ufności, przeprowadza analizy wrażliwości i scenariuszy warunków skrajnych oraz ocenia długoterminowe projekcje ekspozycji i przychodów, by stale mieć wszechstronny obraz sytuacji w zakresie ryzyka^[25].

Łączne ryzyka, na jakie jest narażony EBC, w ciągu roku się zmniejszyły. Na koniec 2024 łączne ryzyka finansowe dla bilansu EBC, mierzone jako ES przy 99‑procentowym poziomie ufności na okres jednego roku według podejścia księgowego, wyniosły 15,3 mld EUR, czyli o 1,5 mld EUR mniej niż na koniec 2023 (wykres 23). Spadek ryzyka wynika głównie ze zmniejszenia się zasobów papierów wartościowych sektora publicznego utrzymywanych przez EBC w ramach programów APP i PEPP. Było to spowodowane tym, że EBC nie reinwestował już spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach APP i – od lipca 2024 – reinwestował spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów nabytych w ramach PEPP jedynie częściowo. Zmniejszenie się portfeli APP i PEPP sprawiło, że odpowiednio obniżyły się zobowiązania EBC, co z kolei przyczyniło się do spadku ryzyk, ponieważ niedopasowanie pod względem wrażliwości na zmiany stóp procentowych w bilansie zaczęło się zmniejszać.

Wykres 23

Łączne ryzyka finansowe (wg metody księgowej, ES 99%)

(mld EUR)

Ryzyko kredytowe wynika z portfeli EBC utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej oraz jego portfela funduszy własnych nominowanych w euro i rezerw dewizowych. Dłużne papiery wartościowe utrzymywane na potrzeby polityki pieniężnej są wyceniane według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem utraty wartości i w związku z tym – jako że się ich nie sprzedaje – nie są narażone na zmiany cen związane z migracją kredytów, natomiast są narażone na ryzyko niewykonania zobowiązań. Fundusze własne nominowane w euro i rezerwy dewizowe są wyceniane po cenach rynkowych, co naraża je na ryzyka migracji i niewykonania zobowiązań. W porównaniu z 2023 ryzyko kredytowe obniżyło się w wyniku zmniejszenia się zasobu papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej.

Ryzyko kredytowe ogranicza się głównie przez stosowanie kryteriów kwalifikacji, procedur due diligence i różnych limitów dla poszczególnych portfeli.

Ryzyka walutowe i surowcowe wynikają z utrzymywanych przez EBC zasobów walut obcych i złota. W porównaniu z 2023 ryzyka walutowe i surowcowe wzrosły.

EBC, z uwagi na znaczenie tych aktywów dla jego polityki, nie zawiera transakcji zabezpieczających przed związanym z nimi ryzykiem walutowym i ryzykiem surowcowym. Zamiast tego ogranicza te ryzyka przez ujmowanie różnic z wyceny oraz dywersyfikację zasobów walut i złota.

Rezerwy dewizowe i fundusze własne nominowane w euro są inwestowane głównie w papiery wartościowe o stałym dochodzie i narażone na ryzyko stopy procentowej związane z wyceną według cen/kursów rynkowych, gdyż podlegają wycenie właśnie według cen rynkowych. Rezerwy dewizowe EBC są inwestowane głównie w aktywa o stosunkowo krótkich terminach zapadalności (zob. wykres 7 w punkcie 1.3.1 „Bilans”), podczas gdy aktywa z portfela funduszy własnych na ogół charakteryzują się dłuższymi terminami zapadalności (zob. wykres 9 w punkcie 1.3.1 „Bilans”). Ryzyko stopy procentowej dla tych portfeli, mierzone zgodnie z podejściem księgowym, wzrosło w porównaniu z 2023, w następstwie zmian warunków rynkowych.

Ryzyko stopy procentowej związane z wyceną według cen/kursów rynkowych, na jakie jest narażony EBC, ogranicza się za pomocą zasad alokacji aktywów oraz różnic z wyceny.

EBC jest również narażony na ryzyko stopy procentowej spowodowane niedopasowaniem oprocentowania jego aktywów i zobowiązań, co wpływa na wynik z tytułu odsetek. To ryzyko nie jest bezpośrednio związane z konkretnym portfelem, ale wynika ze struktury bilansu EBC, w szczególności z niedopasowania zapadalności i rentowności, jakie występuje między aktywami a pasywami. W 2024 ryzyko stopy procentowej spadło w wyniku obniżenia się zobowiązań EBC w następstwie zmniejszenia zasobów papierów wartościowych utrzymywanych w ramach programów APP i PEPP. To ryzyko jest uwzględniane w pomiarze ryzyk jako ES przy 99‑procentowym poziomie ufności na okres jednego roku i oprócz tego monitorowane w drodze projekcji rentowności EBC w średnim i długim horyzoncie czasowym.

Tego rodzaju ryzykiem zarządza się za pomocą zasad alokacji aktywów, a dodatkowo jest ono ograniczane przez obecność w bilansie EBC pasywów nieoprocentowanych.

Niemniej ryzyko stopy procentowej nadal się materializowało, co doprowadziło do dalszych strat w 2024. Wynikały one głównie z tego, że koszt zobowiązań EBC przewyższał przychody odsetkowe z tytułu jego aktywów. Duża część średnio- i długoterminowych aktywów EBC z kuponem stałoodsetkowym została nabyta, gdy stopy procentowe były bardzo niskie lub nawet zerowe. Te aktywa dalej finansowano głównie zobowiązaniami krótkoterminowymi, które do końca 2024 były oprocentowane według stopy podstawowych operacji refinansujących. Choć EBC oczekuje, że ponownie zacznie osiągać zyski, nie można wykluczyć możliwości dalszych strat w nadchodzących latach. Jeśli takie straty nastąpią, według oczekiwań mają być mniejsze niż straty poniesione w 2023 i 2024.

Do ramowych zasad zarządzania ryzykiem w EBC stopniowo wprowadzane są ryzyka związane ze zmianą klimatu. W 2022 Eurosystem przeprowadził pierwszy klimatyczny test warunków skrajnych w odniesieniu do bilansu Eurosystemu, dzięki czemu wstępnie oszacowano wpływ tego ryzyka na bilans EBC^[26]. Kolejny klimatyczny test warunków skrajnych odbył się w 2024 i w nadchodzących latach takie testy dalej będą przeprowadzane regularnie^[27].

1.4.2 Ryzyko operacyjne

Odpowiedzialność za zarządzanie ryzykiem operacyjnym w EBC ponosi Zarząd, który zatwierdza politykę i zasady w tym zakresie^[28]. W sprawowaniu kontroli zwierzchniej nad zarządzaniem ryzykiem operacyjnym Zarządowi pomaga Komitet ds. Ryzyka Operacyjnego. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest integralnym elementem struktury zarządzania wewnętrznego i procesów zarządczych w EBC^[29].

Głównym celem systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym w EBC jest przyczynianie się do wypełnienia misji i celów EBC przy jednoczesnej ochronie jego reputacji i aktywów przed stratami, nadużyciami i szkodami. Zgodnie z zasadami zarządzania ryzykiem operacyjnym każdy obszar funkcjonalny odpowiada za własne ryzyko operacyjne, incydenty i mechanizmy kontroli, w tym za identyfikację i ocenę, reagowanie, informowanie i monitorowanie. Strategie reagowania na ryzyko i procedury jego akceptacji powinny być przy tym zgodne z ogólnymi zasadami tolerancji na ryzyko obowiązującymi w EBC. Zasady postępowania w tym zakresie są powiązane z pięciostopniową macierzą ryzyka, w której zestawia się – według kryteriów ilościowych i jakościowych – wpływ ryzyka z prawdopodobieństwem jego wystąpienia.

Środowisko operacyjne EBC jest narażone na coraz bardziej złożone i powiązane ze sobą zagrożenia, a jego bieżąca działalność wiąże się z różnymi rodzajami ryzyka operacyjnego. Szczególnej uwagi wymaga szerokie spektrum ryzyk niefinansowych związanych z działaniem ludzi, systemów i procesów oraz zdarzeniami zewnętrznymi. W związku z tym EBC wdrożył procedury ułatwiające ciągłe i skuteczne zarządzanie ryzykiem operacyjnym oraz umożliwiające uwzględnianie informacji o ryzyku w procesie podejmowania decyzji. Ponadto nadal koncentruje się na poprawie swojej odporności, przyjmując przy tym szeroką i całościową perspektywę wobec ryzyk i możliwości, w tym kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem. Opracował schematy reagowania i plany awaryjne, by zapewnić ciągłość kluczowych funkcji biznesowych w razie wystąpienia zakłóceń lub kryzysów.

1.4.3 Ryzyko związane ze sposobem działania

Dla ograniczenia ryzyka związanego ze sposobem działania^[30] w EBC zostało ustanowione Biuro ds. Zgodności i Ładu Wewnętrznego – kluczowa jednostka zarządzania ryzykiem, która ma wzmocnić system zarządzania wewnętrznego w EBC. Zadaniem Biura jest wspomaganie Zarządu w ochronie wiarygodności i reputacji EBC, upowszechnianie standardów etycznych oraz wzmacnianie rozliczalności i przejrzystości EBC. Z kolei niezależny Komitet ds. Etyki doradza osobom pełniącym wysokie funkcje w EBC w sprawach dotyczących rzetelności zawodowej i właściwego postępowania oraz wspomaga Radę Prezesów w odpowiednim i spójnym zarządzaniu ryzykami na najwyższym szczeblu. Na poziomie Eurosystemu i jednolitego mechanizmu nadzorczego (SSM) działa Komitet ds. Etyki Zawodowej i Zgodności, który dąży do zapewnienia spójnego stosowania zasad postępowania obowiązujących krajowe banki centralne i właściwe organy krajowe.

W 2024 Europejski Bank Centralny i siedem innych instytucji UE zgodziło się ustanowić unijny organ ds. etyki, by wzmocnić normy w zakresie etyki i rzetelności zawodowej oraz powiązane normy przejrzystości i rozliczalności w odniesieniu do procesów decyzyjnych w Europie^[31]. Porozumienie zostało podpisane 15 maja 2024 i weszło w życie 6 czerwca 2024^[32]. Głównym zadaniem nowego unijnego organu ds. etyki jest opracowanie wspólnych norm minimalnych postępowania osób pełniących wysokie funkcje. W EBC odnosi się to do członków Zarządu, Rady Prezesów i Rady ds. Nadzoru. Oczekuje się, że wdrożenie przyszłych wspólnych norm będzie pozytywnie wpływać na etyczne postępowanie, w tym powiązane ryzyka.

2 Sprawozdanie finansowe EBC

2.1 Bilans na dzień 31 grudnia 2024

2.2 Rachunek zysków i strat za rok obrotowy
zakończony 31 grudnia 2024

Frankfurt nad Menem, 11 lutego 2025
Europejski Bank Centralny

Christine Lagarde
Prezes

2.3 Polityka rachunkowości

Format i prezentacja sprawozdania finansowego

Sprawozdanie finansowe EBC sporządzono zgodnie z niżej opisanymi zasadami rachunkowości^[33], które zdaniem Rady Prezesów EBC zapewniają rzetelną prezentację sprawozdania, a jednocześnie odzwierciedlają charakter działalności banku centralnego.

Podstawowe zasady rachunkowości

Zastosowano następujące podstawowe zasady rachunkowości: zasadę rzeczywistości gospodarczej i przejrzystości, ostrożności, ujęcia zdarzeń następujących po dniu bilansowym, istotności, kontynuacji działania, memoriału, spójności i porównywalności.

Ujmowanie aktywów i pasywów

Aktywa i pasywa ujmuje się w bilansie, gdy otrzymanie lub przekazanie przez EBC przyszłych korzyści ekonomicznych z ich tytułu jest prawdopodobne, zasadniczo wszystkie związane z nimi ryzyka i korzyści zostały przeniesione na EBC, a koszt wytworzenia lub wartość składnika aktywów bądź wysokość zobowiązania można wiarygodnie określić.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Księgi rachunkowe prowadzi się zgodnie z zasadą kosztu historycznego, zmodyfikowaną w ten sposób, że rynkowe – tj. notowane na aktywnym rynku – papiery wartościowe (oprócz dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych obecnie na potrzeby polityki pieniężnej), złoto oraz pozostałe bilansowe i pozabilansowe aktywa i pasywa w walutach obcych są wyceniane według wartości rynkowej.

Transakcje dotyczące aktywów i zobowiązań finansowych są ujmowane w księgach rachunkowych na dzień rozliczenia.

Transakcje na instrumentach finansowych w walutach obcych, z wyjątkiem transakcji spot na papierach wartościowych, ujmuje się na kontach pozabilansowych w dniu transakcji. W dniu rozliczenia zapisy pozabilansowe są odwracane, a transakcje – ujmowane w bilansie. Zakup i sprzedaż walut obcych wpływają na pozycję walutową netto na dzień transakcji; zrealizowane zyski i straty ze sprzedaży również oblicza się na dzień transakcji. Naliczone odsetki, premie i dyskonta dotyczące instrumentów finansowych nominowanych w walutach obcych są obliczane i ujmowane codziennie, a także codziennie uwzględniane w pozycji walutowej.

Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych

Aktywa i pasywa nominowane w walutach obcych przelicza się na euro po kursie obowiązującym na dzień bilansowy. Przychody i koszty przelicza się według kursu obowiązującego na dzień ujęcia. Aktualizację wyceny aktywów i zobowiązań nominowanych w walutach obcych, zarówno bilansowych, jak i pozabilansowych, przeprowadza się dla każdej waluty oddzielnie.

Aktualizację wyceny aktywów i zobowiązań w walutach obcych według cen rynkowych przeprowadza się odrębnie od aktualizacji według kursów walutowych.

Złoto wycenia się po cenie rynkowej obowiązującej na dzień bilansowy. Nie stosuje się rozróżnienia między różnicami z wyceny cenowej i kursowej, lecz przeprowadza się tylko jedną wycenę na podstawie ceny uncji złota wyrażonej w euro, która dla roku zakończonego 31 grudnia 2024 została wyprowadzona z kursu euro do dolara amerykańskiego na 31 grudnia 2024.

Specjalne prawo ciągnienia (SDR) jest zdefiniowane jako koszyk walut. Wartość SDR oblicza się jako ważoną sumę kursów pięciu głównych walut (dolara amerykańskiego, euro, renminbi, jena i funta szterlinga). Zasoby SDR w posiadaniu EBC zostały przeliczone na euro według kursu euro do SDR na 31 grudnia 2024.

Papiery wartościowe

Papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej
Dłużne papiery wartościowe utrzymywane obecnie na potrzeby polityki pieniężnej są wyceniane według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem utraty wartości.

Pozostałe papiery wartościowe
Rynkowe papiery wartościowe (oprócz dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych obecnie na potrzeby polityki pieniężnej) i równorzędne aktywa wycenia się – pojedynczo – albo według średnich cen/kursów rynkowych, albo według odpowiednich krzywych dochodowości na dzień bilansowy. Na potrzeby wyceny nie wydziela się opcji wbudowanych w papiery wartościowe. Dla roku zakończonego 31 grudnia 2024 zastosowano średnie ceny rynkowe z 30 grudnia 2024.

Aktualizację wyceny rynkowych funduszy inwestycyjnych przeprowadza się w ujęciu netto na poziomie poszczególnych funduszy, na podstawie wartości ich aktywów netto. Nie kompensuje się niezrealizowanych zysków i strat między różnymi funduszami inwestycyjnymi.

Niepłynne akcje oraz pozostałe instrumenty udziałowe utrzymywane jako stała inwestycja wycenia się po koszcie z uwzględnieniem utraty wartości.

Ustalanie wyniku finansowego

Przychody i koszty ujmuje się w okresie, w którym zostały osiągnięte lub poniesione^[34]. Zrealizowane zyski i straty ze sprzedaży walut obcych, złota i papierów wartościowych ujmuje się w rachunku zysków i strat, a oblicza według średniego kosztu odpowiednich aktywów.

Niezrealizowane zyski nie są ujmowane jako przychody, lecz odnoszone bezpośrednio na konto różnic z wyceny.

Niezrealizowane straty wykazuje się w rachunku zysków i strat, jeżeli na koniec roku ich kwota przekracza wcześniejsze skumulowane zyski z wyceny ujęte na odpowiednim koncie różnic z wyceny. Niezrealizowane straty z tytułu określonego papieru wartościowego, waluty lub złota nie podlegają kompensacie z niezrealizowanymi zyskami z tytułu innych papierów wartościowych, walut lub złota. W wypadku ujęcia niezrealizowanych strat na takiej pozycji w rachunku zysków i strat średni koszt tej pozycji zostaje obniżony do wysokości kursu lub ceny rynkowej na koniec roku.

Straty z tytułu utraty wartości ujmuje się w rachunku zysków i strat i nie odwraca się ich w kolejnych latach, chyba że utrata wartości się zmniejszyła, a zmniejszenie to można przypisać konkretnemu zdarzeniu, które nastąpiło po początkowym ujęciu utraty wartości.

Premię i dyskonto z tytułu papierów wartościowych amortyzuje się do upływu terminu umownego.

Transakcje odwracalne

Transakcje odwracalne to operacje, w których EBC kupuje lub sprzedaje aktywa na podstawie umów z przyrzeczeniem odkupu bądź udziela kredytu za zabezpieczeniem.

Transakcja z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo) polega na sprzedaży papierów wartościowych za gotówkę z jednoczesnym zobowiązaniem do odkupu tych papierów od kontrahenta w określonym terminie i po uzgodnionej cenie. Transakcje repo wykazuje się w pasywach bilansu jako zabezpieczone depozyty. Papiery wartościowe sprzedane w ramach umów repo pozostają w bilansie EBC.

Transakcja z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu (reverse repo) polega na kupnie papierów wartościowych za gotówkę z jednoczesnym zobowiązaniem do ich odsprzedaży kontrahentowi w określonym terminie i po uzgodnionej cenie. Transakcje reverse repo wykazuje się w aktywach bilansu jako zabezpieczone pożyczki, ale nie uwzględnia się ich w zasobach papierów wartościowych EBC.

Transakcje odwracalne (w tym pożyczki papierów wartościowych) przeprowadzone w ramach programu prowadzonego przez wyspecjalizowany podmiot ujmuje się w bilansie jedynie wówczas, gdy złożono zabezpieczenie w gotówce, która nie została następnie zainwestowana.

Instrumenty pozabilansowe

Przy obliczaniu zysków i strat z tytułu różnic kursowych w pozycji walutowej netto uwzględnia się instrumenty walutowe, tj. walutowe transakcje forward, terminowe części swapów walutowych i inne instrumenty polegające na wymianie jednej waluty na inną w przyszłym terminie.

Aktualizację wyceny instrumentów na stopy procentowe przeprowadza się dla każdego instrumentu oddzielnie. Dzienne zmiany wysokości zmiennego depozytu, który zabezpiecza otwarte kontrakty futures na stopy procentowe, ujmuje się w rachunku zysków i strat.

Transakcje forward na papierach wartościowych wycenia się według ogólnie przyjętych metod wyceny na podstawie dostępnych cen/kursów i stóp rynkowych oraz współczynników dyskonta za okres od dnia rozliczenia do dnia wyceny.

Aktywa trwałe

Aktywa trwałe, w tym wartości niematerialne i prawne, ale z wyłączeniem gruntów i dzieł sztuki, wycenia się według kosztu pomniejszonego o amortyzację. Grunty i dzieła sztuki wycenia się według kosztu. Główny budynek EBC wycenia się według kosztu pomniejszonego o amortyzację, z uwzględnieniem utraty wartości. Na potrzeby amortyzacji głównego budynku EBC koszty przypisuje się do właściwych składników aktywów, które podlegają amortyzacji przez przewidywany okres ich użytkowania. Amortyzację nalicza się metodą liniową za przewidywany okres użytkowania składnika aktywów, począwszy od następnego kwartału po przekazaniu go do użytkowania. Przewidywane okresy użytkowania dla głównych kategorii aktywów są następujące:

Okres amortyzacji kapitalizowanych nakładów remontowych dotyczących obiektów obecnie wynajmowanych przez EBC koryguje się w celu uwzględnienia zdarzeń mających wpływ na przewidywany okres użytkowania danego składnika aktywów.

W odniesieniu do swojego głównego budynku i aktywów z tytułu prawa do użytkowania związanych z budynkami biurowymi EBC przeprowadza co roku test na utratę wartości (zob. niżej „Leasing”). W razie stwierdzenia przesłanki utraty wartości i oceny, że składnik aktywów mógł stracić na wartości, szacuje się kwotę możliwą do odzyskania. Jeżeli wartość odzyskiwalna jest niższa niż wartość księgowa netto, w rachunku zysków i strat ujmuje się odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości.

Aktywa trwałe o koszcie początkowym poniżej 10 000 EUR są odpisywane w koszty w roku nabycia.

Aktywa trwałe, które spełniają kryteria kapitalizacji, ale są jeszcze w trakcie budowy lub opracowania, ujmuje się w pozycji „Środki trwałe w budowie”. Po przekazaniu tych aktywów do użytkowania związane z nimi koszty zostają przeksięgowane do odpowiednich pozycji aktywów trwałych.

Leasing

EBC jest zarówno leasingobiorcą, jak i subleasingodawcą.

EBC jako leasingobiorca
W przypadku wszystkich umów leasingu dotyczących środków trwałych, w których EBC jest leasingobiorcą, odnośne aktywa z tytułu prawa do użytkowania i zobowiązania z tytułu leasingu ujmuje się w bilansie w dacie rozpoczęcia leasingu, czyli wraz z przekazaniem składnika aktywów do użytkowania, i wykazuje – odpowiednio – w stosownych pozycjach aktywów trwałych w „Środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych” oraz w „Pozycjach różnych” (po stronie pasywów). W przypadku umów leasingu, które spełniają kryteria kapitalizacji, ale dany składnik aktywów jest jeszcze w trakcie budowy lub adaptacji, koszty poniesione przed datą rozpoczęcia leasingu ujmuje się w pozycji „Środki trwałe w budowie”.

Aktywa z tytułu prawa do użytkowania wycenia się według kosztu pomniejszonego o amortyzację. Dodatkowo dla aktywów z tytułu prawa do użytkowania związanych z budynkami biurowymi uwzględnia się utratę wartości (więcej informacji o corocznym teście na utratę wartości przedstawiono wyżej w punkcie „Aktywa trwałe”). Amortyzację nalicza się metodą liniową od daty rozpoczęcia leasingu do końca użytkowania składnika aktywów albo do końca okresu leasingu, zależnie od tego, co przypada wcześniej.

Zobowiązanie z tytułu leasingu jest początkowo wyceniane w wysokości wartości bieżącej przyszłych opłat leasingowych (obejmujących jedynie elementy leasingowe), zdyskontowanej z zastosowaniem krańcowej stopy procentowej EBC. Potem wycenia się to zobowiązanie według zamortyzowanego kosztu metodą efektywnej stopy procentowej. Koszty odsetkowe od zobowiązania z tytułu leasingu ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Pozostałe koszty z tytułu odsetek”. Jeśli wskutek zmiany w indeksie lub ponownej oceny istniejącej umowy zmienią się przyszłe opłaty leasingowe, dokonuje się ponownej wyceny tego zobowiązania. Po dokonaniu tej wyceny odpowiednio koryguje się wartość bilansową aktywów z tytułu prawa do użytkowania.

Leasingi krótkoterminowe – do 12 miesięcy włącznie – oraz leasingi obejmujące aktywa o niskiej wartości – poniżej 10 000 EUR (taki sam próg jak przy ujmowaniu aktywów trwałych) – ujmuje się jako koszt w rachunku zysków i strat.

EBC jako subleasingodawca
W przypadku wszystkich umów leasingu, w których EBC jest subleasingodawcą, EBC przyznaje stronom trzecim prawo do użytkowania składnika aktywów stanowiącego przedmiot leasingu (lub części tego składnika aktywów), przy czym umowa leasingu między pierwotnym leasingodawcą a EBC (leasing główny) pozostaje w mocy. Subleasing klasyfikuje się jako leasing finansowy lub operacyjny^[35] na podstawie składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania wynikającego z leasingu głównego, a nie składnika aktywów stanowiącego przedmiot leasingu.

Umowy subleasingu, w których EBC jest subleasingodawcą, klasyfikuje się jako leasing finansowy. Składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania wynikającego z leasingu głównego (lub część tego składnika aktywów) przekazany subleasingobiorcy usuwa się z pozycji „Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne”, zaś należności z tytułu subleasingu ujmuje się w „Pozycjach różnych” (po stronie aktywów). Umowa subleasingu nie wpływa na zobowiązanie z tytułu leasingu głównego.

W dacie rozpoczęcia subleasingu należności z jego tytułu początkowo wycenia się w wysokości wartości bieżącej przyszłych opłat leasingowych na rzecz EBC, zdyskontowanej z wykorzystaniem stopy dyskontowej stosowanej na potrzeby leasingu głównego. Potem wycenia się te należności według zamortyzowanego kosztu metodą efektywnej stopy procentowej. Powiązane przychody odsetkowe ujmuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Pozostałe przychody z tytułu odsetek”.

Świadczenia po okresie zatrudnienia i pozostałe świadczenia długoterminowe

EBC prowadzi dla swoich pracowników, członków Zarządu i zatrudnionych przez siebie członków Rady ds. Nadzoru programy określonych świadczeń.

Program emerytalny dla pracowników jest finansowany z aktywów ulokowanych w długoterminowym funduszu świadczeń pracowniczych. Obowiązkowe składki odprowadzane przez EBC i pracowników są uwzględniane w filarze o określonych świadczeniach. W celu uzyskania dodatkowych świadczeń pracownicy mogą odprowadzać dobrowolnie dodatkowe składki w ramach filaru o określonej składce^[36]. Wysokość dodatkowych świadczeń zależy od kwoty dobrowolnych składek oraz uzyskanego z nich zwrotu.

W odniesieniu do świadczeń po okresie zatrudnienia i pozostałych świadczeń długoterminowych na rzecz członków Zarządu i zatrudnionych przez EBC członków Rady ds. Nadzoru stosuje się rozwiązanie bez odrębnego funduszu. W przypadku pracowników rozwiązanie bez odrębnego funduszu stosuje się do świadczeń po okresie zatrudnienia innych niż emerytalne i pozostałych świadczeń długoterminowych.

Zobowiązanie netto z tytułu określonych świadczeń
Zobowiązanie z tytułu programu określonych świadczeń, w tym pozostałych świadczeń długoterminowych, wykazane w bilansie w „Pozycjach różnych” (po stronie pasywów), to wartość bieżąca zobowiązania z tytułu określonych świadczeń na dzień bilansowy pomniejszona o wartość godziwą aktywów programu, z których jest finansowane to zobowiązanie.

Wysokość zobowiązania z tytułu określonych świadczeń jest obliczana co roku przez niezależnego aktuariusza metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych. Jego wartość bieżącą oblicza się przez zdyskontowanie szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych stopą określoną na podstawie rynkowej rentowności – na dzień bilansowy – obligacji korporacyjnych w euro o wysokiej jakości, których termin wykupu jest zbliżony do terminu realizacji odnośnego zobowiązania.

Zyski i straty aktuarialne mogą powstać w wyniku korekt założeń aktuarialnych ex post – gdy faktyczne wyniki różnią się od zakładanych – lub wskutek zmian tych założeń.

Koszty netto z tytułu określonych świadczeń
Koszty netto z tytułu określonych świadczeń dzieli się na składniki wykazywane w rachunku zysków i strat oraz ponowną wycenę świadczeń po okresie zatrudnienia ujmowaną w bilansie w pozycji „Różnice z wyceny”.

Kwota netto obciążająca rachunek zysków i strat obejmuje:

1. koszty bieżącego zatrudnienia dotyczące określonych świadczeń naliczonych za dany rok;
2. ewentualne koszty przeszłego zatrudnienia dotyczące określonych świadczeń wynikające ze zmiany programu;
3. odsetki netto, według stopy dyskontowej, od zobowiązania netto z tytułu określonych świadczeń;
4. ponowną wycenę dotyczącą pozostałych świadczeń długoterminowych, ujętą w całości.

Kwota netto ujęta w pozycji „Różnice z wyceny” obejmuje następujące pozycje:

1. zyski i straty aktuarialne z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia;
2. faktyczny zwrot z aktywów programu, z wyłączeniem kwot uwzględnionych w odsetkach netto od zobowiązania netto z tytułu określonych świadczeń.

Kwoty te są co roku wyceniane przez niezależnego aktuariusza, tak by zobowiązanie zostało ujęte w sprawozdaniu finansowym we właściwej wysokości.

Salda w ramach ESBC / salda w ramach Eurosystemu

Salda w ramach ESBC wynikają przede wszystkim z płatności transgranicznych w obrębie Unii Europejskiej rozliczanych w euro w pieniądzu banku centralnego. Te transakcje są w większości inicjowane przez podmioty prywatne (np. instytucje kredytowe, przedsiębiorstwa i osoby fizyczne). Są rozliczane w TARGET (transeuropejski zautomatyzowany system błyskawicznego rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym) i powodują powstanie sald wzajemnych rozrachunków na rachunkach banków centralnych z UE w tym systemie. Na salda tych rachunków wpływają również płatności dokonywane przez EBC i krajowe banki centralne. Wszystkie rozrachunki podlegają automatycznemu grupowaniu i dostosowywaniu, tak by stanowiły część pojedynczego salda między poszczególnymi krajowymi bankami centralnymi a EBC. W księgach EBC te salda reprezentują należność lub zobowiązanie netto poszczególnych krajowych banków centralnych wobec reszty Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC). Zmiany sald na rachunkach w TARGET są codziennie odzwierciedlane w zapisach księgowych EBC i krajowych banków centralnych.

Salda w ramach Eurosystemu między krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro a EBC wynikające z rozrachunków w TARGET przedstawia się w bilansie EBC w ujęciu netto, jako jedno saldo, po stronie aktywów w pozycji „Należności związane z TARGET (netto)” albo po stronie pasywów w pozycji „Zobowiązania związane z TARGET (netto)”. Salda w ramach ESBC między krajowymi bankami centralnymi spoza strefy euro a EBC, wynikające z uczestnictwa tych banków w systemie TARGET^[37], wykazuje się w pozycji „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro”.

Salda w ramach Eurosystemu wynikające z przydziału banknotów euro w Eurosystemie wykazuje się w ujęciu netto, jako jedno saldo, w pozycji aktywów „Należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie” (zob. niżej „Banknoty w obiegu”).

Salda w ramach Eurosystemu wynikające z przekazania do EBC dewizowych aktywów rezerwowych przez krajowe banki centralne przystępujące do Eurosystemu są nominowane w euro i wykazywane w pozycji „Zobowiązania stanowiące równowartość przekazanych rezerw dewizowych”.

Inne salda w ramach Eurosystemu nominowane w euro (np. ewentualny tymczasowy podział zysku EBC między krajowe banki centralne) przedstawia się w bilansie EBC w ujęciu netto, jako jedno saldo, po stronie aktywów w pozycji „Pozostałe należności w ramach Eurosystemu (netto)” albo po stronie pasywów w pozycji „Pozostałe zobowiązania w ramach Eurosystemu (netto)”.

Banknoty w obiegu

Emisję banknotów euro prowadzi Eurosystem, czyli EBC i krajowe banki centralne ze strefy euro^[38]. Łączna wartość banknotów euro w obiegu jest dzielona między banki centralne z Eurosystemu w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca zgodnie z kluczem przydziału banknotów^[39].

Udział EBC wynosi 8% łącznej wartości banknotów euro w obiegu i jest wykazywany w bilansie w pozycji pasywów „Banknoty w obiegu”. Jest zabezpieczony na należnościach od krajowych banków centralnych. Te należności są oprocentowane^[40] i wykazywane w pozycji „Należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie” (zob. wyżej „Salda w ramach ESBC / salda w ramach Eurosystemu”). Przychody z tytułu odsetek od tych należności wykazuje się w rachunku zysków i strat w pozycji „Przychody z tytułu odsetek”.

Rezerwa na ryzyka finansowe

Rada Prezesów może zdecydować, by całość lub część dochodu EBC została przekazana na poczet rezerwy na ryzyka finansowe. Ta rezerwa może być wykorzystywana w zakresie uznanym przez Radę Prezesów za niezbędny, by zrównoważyć straty, które powstają wskutek ekspozycji na ryzyka finansowe. Wysokość rezerwy na ryzyka finansowe i zasadność jej dalszego utrzymywania podlegają corocznej weryfikacji na podstawie dokonywanej przez EBC oceny stopnia narażenia na te ryzyka, z uwzględnieniem różnych czynników, chyba że a) poziom rezerwy wynosi zero i b) EBC nie ma dochodu, który mógłby zostać przekazany na jej poczet^[41].

Tymczasowy podział zysku

Kwota równa sumie dochodu EBC z tytułu banknotów euro w obiegu i dochodu z tytułu dłużnych papierów wartościowych na potrzeby polityki pieniężnej zakupionych w ramach a) programu dotyczącego rynków papierów wartościowych, b) trzeciego programu skupu obligacji zabezpieczonych, c) programu skupu papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami, d) programu skupu aktywów sektora publicznego oraz e) nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii jest rozdzielana w styczniu następnego roku w ramach tymczasowego podziału zysku, o ile Rada Prezesów nie zdecyduje inaczej^[42]. Decyzję taką podejmuje się w przypadku, gdy na podstawie uzasadnionej prognozy przygotowanej przez Zarząd Rada Prezesów przewiduje, że EBC w danym roku odnotuje stratę bądź też że osiągnięty zysk roczny będzie niższy niż ta kwota dochodu. Rada Prezesów może też zdecydować, by całość lub część tego dochodu została przekazana na poczet rezerwy na ryzyka finansowe (zob. wyżej „Rezerwa na ryzyka finansowe”).

Ponadto Rada Prezesów może zdecydować o pomniejszeniu kwoty dochodu z tytułu banknotów euro w obiegu, która jest przeznaczona do podziału w styczniu, o wysokość kosztów poniesionych przez EBC w związku z emisją i obsługą banknotów euro.

Zdarzenia po dniu bilansowym

Wartości aktywów i pasywów koryguje się o zdarzenia zaistniałe między dniem bilansowym a dniem, w którym Zarząd zezwala na przekazanie rocznego sprawozdania finansowego EBC do zatwierdzenia przez Radę Prezesów, jeżeli te zdarzenia mają istotny wpływ na stan aktywów lub pasywów na dzień bilansowy.

Ważne zdarzenia po dniu bilansowym, które nie wpływają na stan aktywów i pasywów na dzień bilansowy, ujawnia się w notach do sprawozdania finansowego.

Zmiany zasad rachunkowości

W 2024 nie było zmian w zasadach rachunkowości stosowanych przez EBC.

Zmiany dotyczące szacunków księgowych

W 2024 EBC zmienił metodę naliczania przychodów z tytułu odsetek od papierów wartościowych o stałym dochodzie. Odsetki kuponowe, premie i dyskonta z tytułu tych papierów ujmuje się teraz zgodnie z metodą wewnętrznej stopy zwrotu (metoda IRR). Wcześniej metodę IRR wykorzystywano w odniesieniu do premii i dyskonta, natomiast wobec odsetek kuponowych stosowano metodę liniową. Ta zmiana wpływa na moment ujęcia przychodów, nie wpływa natomiast na całkowite zyski lub straty za cały okres ważności papierów wartościowych o stałym dochodzie.

Zmiany dotyczące prezentacji sprawozdania finansowego

W decyzji Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2024/2938 z dnia 14 listopada 2024 r. w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Europejskiego Banku Centralnego (EBC/2024/32) wprowadzono zmiany dotyczące przedstawiania w bilansie pozycji „Strata za rok obrotowy” i „Skumulowane przeniesione straty”. W rocznym raporcie finansowym EBC za 2023 „Strata za rok obrotowy” została przedstawiona jako oddzielna pozycja po stronie aktywów, zgodnie z mającą zastosowanie decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/2247 z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Europejskiego Banku Centralnego (EBC/2016/35), z późniejszymi zmianami, przy czym nie było żadnych skumulowanych przeniesionych strat pozostających do pokrycia^[43]. W rocznym raporcie finansowym EBC za 2024 pozycje „Zysk/(strata) za rok obrotowy” i „Skumulowane przeniesione straty” przedstawiono w bilansie jako oddzielne ujemne pozycje po stronie pasywów.

Ponadto w decyzji (UE) 2024/2938 wprowadzono dodatkowe zmiany dotyczące struktury bilansu oraz rachunku zysków i strat EBC. Te zmiany obejmują a) rozdzielenie pozycji „Rezerwy celowe” na „Rezerwy na ryzyka”^[44] i „Pozostałe rezerwy celowe” oraz b) usunięcie wyszczególnienia składowych pozycji „Przychody z tytułu odsetek” i „Koszty z tytułu odsetek” w rachunku zysków i strat przy jednoczesnym przedstawieniu stosownych informacji w odnośnych notach objaśniających.

Wprowadzone zmiany mają m.in. zwiększyć przejrzystość i wartość informacyjną sprawozdań finansowych EBC.

Porównywalne dane za 2023 odpowiednio skorygowano. Przedstawienie straty wykazanej za 2023, wynoszącej 1266 mln EUR, w bilansie jako ujemnej pozycji po stronie pasywów skutkuje obniżeniem się aktywów i pasywów ogółem za rok 2023 do 673 229 mln EUR, w porównaniu z kwotą 674 496 mln EUR wykazaną w raporcie finansowym EBC za 2023.

Ponadto EBC zmienił w 2024 sposób wykazywania przychodów z tytułu odsetek (np. odsetek kuponowych) i kosztów z tytułu odsetek (np. amortyzacji premii) w odniesieniu do pozycji niezwiązanych z operacjami polityki pieniężnej. Do tej pory przychody i koszty z tytułu odsetek ujmowane w rachunku zysków i strat w pozycji „Wynik z tytułu odsetek” były kompensowane na różne sposoby, w zależności od rodzaju transakcji. EBC zdecydował, że począwszy od 2024 odsetki naliczane od poszczególnych rodzajów instrumentów w ramach jednej pozycji bilansowej lub portfela mają być wykazywane w ujęciu netto w pozycji „Przychody z tytułu odsetek” albo „Koszty z tytułu odsetek”, w zależności od tego, czy saldo dla danego rodzaju instrumentu lub portfela jest dodatnie czy ujemne. Uznano, że taki sposób prezentacji lepiej odzwierciedla istotę transakcji i jednocześnie jest spójny z zasadą kompensacji stosowaną w odniesieniu do przychodów i kosztów z tytułu odsetek od aktywów i pasywów związanych z operacjami polityki pieniężnej^[45]. Porównywalne dane za rok 2023 skorygowano następująco:

Inne zagadnienia

Rada UE, zgodnie z art. 27 Statutu ESBC i na podstawie rekomendacji Rady Prezesów EBC, zatwierdziła wybór firmy Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft z siedzibą w Düsseldorfie (Republika Federalna Niemiec) na niezależnego biegłego rewidenta EBC na okres pięciu lat, do końca roku obrotowego 2022. W 2023 Rada UE, na podstawie rekomendacji Rady Prezesów, zatwierdziła przedłużenie tego okresu o kolejne dwa lata, do końca roku obrotowego 2024.

2.4 Noty objaśniające do bilansu

Nota 1 – Złoto i należności w złocie

Pozycja obejmuje zasób złota w posiadaniu EBC:

Wzrost równowartości zasobu złota w posiadaniu EBC w euro wynikał ze wzrostu ceny rynkowej tego kruszcu wyrażonej w euro (zob. „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości” oraz nota 15 „Różnice z wyceny”).

Nota 2 – Należności od rezydentów i nierezydentów strefy euro w walutach obcych

Nota 2.1 – Należności od MFW

Pozycja obejmuje specjalne prawa ciągnienia (SDR) w posiadaniu EBC; na 31 grudnia 2024 ich wartość wynosiła 2227 mln EUR (2023: 2083 mln euro). Zasoby SDR wynikają z porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW) w sprawie dobrowolnych transakcji sprzedaży i kupna SDR, na mocy którego MFW jest upoważniony do organizowania w imieniu EBC sprzedaży i kupna SDR za euro, pod warunkiem nieprzekroczenia określonego stanu minimalnego i maksymalnego. Na potrzeby rachunkowości SDR są traktowane jak waluta obca (zob. „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”). W 2024 zasoby SDR w posiadaniu EBC zwiększyły się w wyniku przychodów odsetkowych uzyskanych w ciągu roku. Ponadto do wzrostu wartości zasobów SDR wyrażonej w euro przyczyniła się aprecjacja SDR wobec euro w 2024.

Nota 2.2 – Środki na rachunkach w bankach, inwestycje w papiery wartościowe, kredyty zagraniczne i inne aktywa zagraniczne oraz należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych

Te dwie pozycje obejmują środki na rachunkach w bankach i kredyty w walutach obcych oraz inwestycje w papiery wartościowe w dolarach amerykańskich, jenach i renminbi.

Łączna wartość tych pozycji w 2024 wzrosła, głównie z powodu aprecjacji dolara amerykańskiego wobec euro i reinwestycji przychodów uzyskanych w ciągu roku, przede wszystkim z portfela dolarowego.

Zasoby netto walut obcych w posiadaniu EBC^[46] kształtowały się następująco:

W 2024 nie dokonano żadnych interwencji walutowych.

Nota 3 – Pozostałe należności od instytucji kredytowych ze strefy euro w euro

Na 31 grudnia 2024 pozycja obejmowała salda rachunków bieżących rezydentów strefy euro w kwocie 2 mln EUR (2023: 17 mln EUR).

Nota 4 – Papiery wartościowe rezydentów strefy euro w euro

Nota 4.1 – Papiery wartościowe na potrzeby polityki pieniężnej

Na 31 grudnia 2024 pozycja obejmowała dłużne papiery wartościowe nabyte przez EBC w ramach programu dotyczącego rynków papierów wartościowych (SMP), trzeciego programu skupu obligacji zabezpieczonych (CBPP3), programu skupu papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABSPP), programu skupu aktywów sektora publicznego (PSPP) i nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP).

Portfel programu skupu aktywów (APP)^[47] w 2024 nadal się zmniejszał, ponieważ w lipcu 2023 Eurosystem zaprzestał reinwestycji spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych^[48].

Jeśli chodzi o program PEPP^[49], zgodnie z decyzją Rady Prezesów z grudnia 2023^[50], w pierwszym półroczu 2024 Eurosystem nadal w całości reinwestował spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych. W drugim półroczu portfel PEPP był zmniejszany średnio o 7,5 mld EUR miesięcznie, jako że Eurosystem nie reinwestował wszystkich spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych. Reinwestycji w ramach programu PEPP zaprzestano z końcem 2024.

Dłużne papiery wartościowe zakupione przez EBC w ramach tych programów wycenia się według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem utraty wartości (zob. „Papiery wartościowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Poniżej przedstawiono zamortyzowany koszt dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych przez EBC i ich wartość rynkową^[51] (która nie jest wykazywana w bilansie ani w rachunku zysków i strat, a została przedstawiona jedynie dla porównania):

Zamortyzowany koszt utrzymywanych przez EBC dłużnych papierów wartościowych zmienił się w ciągu roku następująco:

Rada Prezesów regularnie ocenia ryzyko finansowe związane z papierami wartościowymi utrzymywanymi w ramach tych programów.

W tym kontekście co roku, na podstawie danych na koniec roku, przeprowadza się testy na utratę wartości, które zatwierdza Rada Prezesów. W tych testach przesłanki utraty wartości ocenia się dla każdego programu osobno. W razie stwierdzenia takich przesłanek przeprowadza się dalszą analizę, by upewnić się, czy zdarzenie powodujące utratę wartości nie wpłynęło na przepływy pieniężne związane z papierami bazowymi. Wyniki tegorocznych testów nie wskazały na konieczność ujęcia strat z tytułu dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych w portfelach prowadzonych na potrzeby polityki pieniężnej w 2024.

Poniżej przedstawiono zamortyzowany koszt^[52] papierów wartościowych utrzymywanych przez Eurosystem:

Nota 5 – Należności w ramach Eurosystemu

Nota 5.1 – Należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie

Na pozycję składają się należności EBC od krajowych banków centralnych ze strefy euro z tytułu przydziału banknotów euro w ramach Eurosystemu (zob. „Banknoty w obiegu” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”). Na 31 grudnia 2024 jej saldo wynosiło 127 067 mln EUR (2023: 125 378 mln EUR). Odsetki od tych należności w 2024 obliczano codziennie według ostatniej dostępnej stopy procentowej zastosowanej przez Eurosystem w przetargach dotyczących podstawowych operacji refinansujących (zob. nota 24.2 „Przychody odsetkowe wynikające z należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie” i nota 34 „Zmiana stopy procentowej stosowanej do oprocentowania sald w ramach Eurosystemu”).

Nota 6 – Pozostałe aktywa

Nota 6.1 – Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne

Pozycja obejmuje:

W odniesieniu do głównego budynku EBC i budynków objętych prawem do użytkowania przeprowadzono na koniec roku test na utratę wartości, który nie wykazał konieczności dokonania odpisu aktualizującego z tego tytułu.

Nota 6.2 – Inne aktywa finansowe

Pozycja obejmuje głównie portfel funduszy własnych EBC, który składa się w większości z zainwestowanych środków obejmujących opłacony kapitał EBC oraz kwoty odłożone w ogólnym funduszu rezerwowym i rezerwie na ryzyka finansowe. W tej pozycji wykazano także 3211 udziałów w Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS), po koszcie nabycia wynoszącym 42 mln EUR, oraz inne rachunki bieżące nominowane w euro.

Na pozycję złożyły się:

Wzrost netto tej pozycji w 2024 wynikał głównie z reinwestycji przychodów odsetkowych uzyskanych z portfela funduszy własnych EBC.

Nota 6.3 – Różnice z wyceny instrumentów pozabilansowych

Na pozycję składają się zmiany w wycenie walutowych transakcji swap i forward otwartych na 31 grudnia 2024 (zob. nota 21 „Walutowe transakcje swap i forward”). Te zmiany wyniosły 681 mln EUR (2023: 552 mln EUR). Wynikają z różnicy między wartością tych transakcji po przeliczeniu na euro według kursów obowiązujących na dzień bilansowy a ich wartością w przeliczeniu na euro po średnim koszcie danej waluty na ten dzień (zob. „Instrumenty pozabilansowe” i „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Nota 6.4 – Rozliczenia międzyokresowe

Pozycja obejmuje:

Na 31 grudnia 2024 pozycja obejmowała naliczone odsetki od sald w TARGET należne od krajowych banków centralnych ze strefy euro za grudzień 2024 (zob. nota 12.2 „Zobowiązania związane z TARGET (netto)”) oraz naliczone odsetki należne EBC od krajowych banków centralnych ze strefy euro za ostatni kwartał 2024 w związku z należnościami EBC z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie (zob. nota 5.1 „Należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie”). Te kwoty zostały rozliczone w styczniu 2025.

Wykazano tu również naliczone odsetki kuponowe od papierów wartościowych, w tym należne odsetki wypłacone przy nabyciu (zob. nota 2.2 „Środki na rachunkach w bankach, inwestycje w papiery wartościowe, kredyty zagraniczne i inne aktywa zagraniczne oraz należności od rezydentów strefy euro w walutach obcych”, nota 4 „Papiery wartościowe rezydentów strefy euro w euro” i nota 6.2 „Inne aktywa finansowe”).

Naliczone przychody z tytułu zadań nadzorczych odnoszą się do opłat nadzorczych należnych za 2024, które zostaną pobrane w 2025 (zob. nota 27 „Wynik z tytułu opłat i prowizji”)^[53].

Pozostałą część pozycji stanowiły głównie a) naliczone przychody z tytułu realizowanych przedsięwzięć i usług ESBC (zob. nota 29 „Pozostałe przychody”), b) naliczone przychody odsetkowe z tytułu innych instrumentów finansowych oraz c) różne przedpłaty.

Nota 6.5 – Pozycje różne

Na 31 grudnia 2024 stan pozycji wynosił 53 mln EUR (2023: 88 mln EUR). Składały się na nią głównie salda o wartości 24 mln EUR (2023: 28 mln EUR) dotyczące walutowych transakcji swap i forward otwartych na 31 grudnia 2024 (zob. nota 21 „Walutowe transakcje swap i forward”). Te salda wynikały z różnicy między wartością tych transakcji po przeliczeniu na euro po średnim koszcie danej waluty na dzień bilansowy a ich wartością w euro przy początkowym ujęciu (zob. „Instrumenty pozabilansowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Pozycja obejmowała również należności z tytułu realizowanych przedsięwzięć i usług ESBC (zob. nota 29 „Pozostałe przychody”) oraz salda z tytułu podlegającego zwrotowi podatku VAT.

Nota 7 – Banknoty w obiegu

Pozycja obejmuje 8‑procentowy udział EBC w łącznej wartości banknotów euro w obiegu (zob. „Banknoty w obiegu” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”), który na 31 grudnia 2024 był równy 127 067 mln EUR (2023: 125 378 mln EUR).

Nota 8 – Pozostałe zobowiązania wobec instytucji kredytowych ze strefy euro w euro

Przy udzielaniu pożyczek papierów wartościowych z programu PSPP i programu PEPP dla sektora publicznego banki centralne z Eurosystemu mogą przyjmować jako zabezpieczenie środki pieniężne, bez konieczności ich reinwestowania. W przypadku EBC takie operacje prowadzi wyspecjalizowany podmiot.

Na 31 grudnia 2024 salda wynikające z nierozliczonych pożyczek papierów wartościowych udzielonych instytucjom kredytowym ze strefy euro wynosiły 2388 mln EUR (2023: 4699 mln EUR). Środki pieniężne otrzymane jako zabezpieczenie zostały przeniesione na rachunki w TARGET i – ponieważ na koniec roku te środki nie były zainwestowane – transakcje ujęto w bilansie (zob. „Transakcje odwracalne” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości” i nota 18 „Programy pożyczek papierów wartościowych”)^[54].

Nota 9 – Zobowiązania wobec innych rezydentów strefy euro w euro

Nota 9.1 – Sektor instytucji rządowych i samorządowych

Na 31 grudnia 2024 pozycja obejmowała depozyty Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF) w kwocie 73 mln EUR (2023: 143 mln EUR). Na koniec 2023 pozycja obejmowała także depozyty Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS). Zgodnie z art. 21 Statutu ESBC Europejski Bank Centralny może działać jako agent skarbowy na rzecz instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii, rządów centralnych, władz regionalnych, lokalnych lub innych władz publicznych, innych instytucji lub przedsiębiorstw publicznych państw członkowskich.

Nota 9.2 – Pozostałe zobowiązania

Pozycja obejmuje salda w systemach zewnętrznych ze strefy euro^[55] przyłączonych do TARGET przez komponent TARGET‑ECB. Na 31 grudnia 2024 wynosiła 24 482 mln EUR (2023: 20 479 mln EUR).

Nota 10 – Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro

Pozycja obejmuje:

Na 31 grudnia 2024 największą składową pozycji były depozyty przyjęte przez EBC w roli agenta skarbowego na rzecz Komisji Europejskiej, związane z zarządzaniem operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez UE (zob. nota 22 „Zarządzanie operacjami zaciągania i udzielania pożyczek”).

W pozycji wykazano także salda w TARGET, obejmujące salda między krajowymi bankami centralnymi spoza strefy euro a EBC (zob. „Salda w ramach ESBC / salda w ramach Eurosystemu” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”) oraz salda systemów zewnętrznych spoza strefy euro przyłączonych do TARGET przez komponent TARGET‑ECB.

Ponadto pozycja obejmowała salda z tytułu nierozliczonych pożyczek papierów wartościowych z programu PSPP i programu PEPP dla sektora publicznego udzielonych instytucjom kredytowym spoza strefy euro. Środki pieniężne otrzymane jako zabezpieczenie zostały przeniesione na rachunki w TARGET i – ponieważ na koniec roku te środki nie były zainwestowane – transakcje ujęto w bilansie (zob. „Transakcje odwracalne” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości” i nota 18 „Programy pożyczek papierów wartościowych”).

Pozostałą część pozycji stanowiło saldo z tytułu umowy o wzajemnej wymianie walut z Systemem Rezerwy Federalnej. W ramach tej umowy Bank Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku dostarcza EBC dolary amerykańskie, za pomocą transakcji swap, w celu zapewnienia kontrahentom Eurosystemu krótkoterminowego finansowania w tej walucie. Jednocześnie EBC zawiera przeciwstawne transakcje swap (back‑to‑back) z krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro, które wykorzystują uzyskane w ten sposób środki do prowadzenia operacji zasilających w płynność w dolarach amerykańskich, w formie transakcji odwracalnych, z kontrahentami Eurosystemu. Wskutek zawarcia przeciwstawnych transakcji swap powstają salda rozrachunków w ramach Eurosystemu między EBC a krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro. Transakcje swap zawierane przez EBC z Bankiem Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku i krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro powodują ponadto powstanie należności i zobowiązań terminowych, które są wykazywane na kontach pozabilansowych (zob. nota 21 „Walutowe transakcje swap i forward”).

Nota 11 – Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w walutach obcych

Nota 11.1 – Depozyty, salda na rachunkach, pozostałe zobowiązania

Na 31 grudnia 2024 w tej pozycji nie wykazano żadnych sald, natomiast na koniec 2023 obejmowała ona zobowiązanie w walucie obcej wobec nierezydenta strefy euro w kwocie 24 mln EUR, które powstało w związku z zarządzaniem rezerwami dewizowymi EBC.

Nota 12 – Zobowiązania w ramach Eurosystemu

Nota 12.1 – Zobowiązania stanowiące równowartość przekazanych rezerw dewizowych

Na pozycję składają się zobowiązania wobec krajowych banków centralnych ze strefy euro z tytułu dewizowych aktywów rezerwowych przekazanych przez nie do EBC z chwilą przystąpienia do Eurosystemu. Zgodnie z art. 30 ust. 2 Statutu ESBC wysokość wnoszonych aktywów ustala się proporcjonalnie do wielkości udziałów krajowych banków centralnych w subskrybowanym kapitale EBC.

Wskutek copięcioletniej aktualizacji wag krajowych banków centralnych w kluczu subskrypcji kapitału EBC, dokonanej 1 stycznia 2024, zmniejszyła się waga krajowych banków centralnych ze strefy euro w subskrybowanym kapitale EBC (zob. nota 16 „Kapitał i rezerwy kapitałowe”). W rezultacie 1 stycznia 2024 te zobowiązania obniżyły się o 109 mln EUR, którą to kwotę zwrócono krajowym bankom centralnym ze strefy euro.

W 2024 odsetki od tych zobowiązań obliczano codziennie według ostatniej dostępnej stopy procentowej zastosowanej przez Eurosystem w przetargach dotyczących podstawowych operacji refinansujących, skorygowanej tak, by uwzględnić zerową rentowność złota wchodzącego w skład rezerw (zob. nota 24.3 „Odsetki od wierzytelności krajowych banków centralnych z tytułu przekazanych rezerw dewizowych” i nota 34 „Zmiana stopy procentowej stosowanej do oprocentowania sald w ramach Eurosystemu”).

Nota 12.2 – Zobowiązania związane z TARGET (netto)

Pozycja obejmuje salda rozrachunków krajowych banków centralnych ze strefy euro z EBC w TARGET (zob. „Salda w ramach ESBC / salda w ramach Eurosystemu” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Spadek zobowiązania netto w TARGET był spowodowany głównie wpływami środków pieniężnych z tytułu a) zapadających papierów wartościowych w ramach programów APP i PEPP, które były rozliczane przez rachunki w TARGET i jedynie częściowo zrównoważone przez reinwestycje w ramach programu PEPP (zob. nota 4 „Papiery wartościowe rezydentów strefy euro w euro”) oraz b) wyższych depozytów przyjętych przez EBC w roli agenta skarbowego na rzecz Komisji Europejskiej, związanych z zarządzaniem operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez UE (zob. nota 10 „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro”). Oddziaływanie tych czynników zostało częściowo zrównoważone, głównie przez wypływy środków pieniężnych wynikające z kosztów z tytułu odsetek od zobowiązania netto EBC w TARGET (zob. Nota 24.5 „Koszty netto z tytułu odsetek od sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych”).

Z wyjątkiem sald wynikających z przeciwstawnych transakcji swap związanych z operacjami zasilającymi w płynność w dolarach amerykańskich, odsetki od pozycji w TARGET utrzymywanych przez krajowe banki centralne ze strefy euro wobec EBC obliczano w 2024 codziennie według ostatniej dostępnej stopy procentowej zastosowanej przez Eurosystem w przetargach dotyczących podstawowych operacji refinansujących (zob. nota 24.5 „Koszty netto z tytułu odsetek od sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych” i nota 34 „Zmiana stopy procentowej stosowanej do oprocentowania sald w ramach Eurosystemu”).

Nota 12.3 – Pozostałe zobowiązania w ramach Eurosystemu (netto)

Na 31 grudnia 2024 stan pozycji wynosił 40 mln EUR (2023: 40 mln EUR). Obejmowała ona przede wszystkim depozyty przyjęte przez EBC w roli agenta skarbowego na rzecz Komisji Europejskiej, związane z zarządzaniem operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez UE (zob. nota 22 „Zarządzanie operacjami zaciągania i udzielania pożyczek”).

Nota 13 – Pozostałe pasywa

Nota 13.1 – Różnice z wyceny instrumentów pozabilansowych

Na 31 grudnia 2024 w tej pozycji nie wykazano żadnych sald. Na koniec 2023 składały się na nią przede wszystkim zmiany w wycenie walutowych transakcji swap i forward otwartych na koniec roku (zob. nota 21 „Walutowe transakcje swap i forward”). Te zmiany wyniosły 68 mln EUR. Wynikają z różnicy między wartością tych transakcji po przeliczeniu na euro według kursów obowiązujących na dzień bilansowy a ich wartością w przeliczeniu na euro po średnim koszcie danej waluty na ten dzień (zob. „Instrumenty pozabilansowe” i „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Nota 13.2 – Rozliczenia międzyokresowe

Pozycja obejmuje:

Na 31 grudnia 2024 dwie główne składowe tej pozycji to naliczone odsetki od sald w TARGET należne krajowym bankom centralnym za grudzień 2024 (zob. nota 10 „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro” i nota 12.2 „Zobowiązania związane z TARGET (netto)”) oraz naliczone odsetki należne krajowym bankom centralnym ze strefy euro za 2024 w związku z ich wierzytelnościami z tytułu rezerw dewizowych przekazanych do EBC (zob. nota 12.1 „Zobowiązania stanowiące równowartość przekazanych rezerw dewizowych”). Te kwoty zostały rozliczone w styczniu 2025.

Wykazano tu także naliczone odsetki płatne od depozytów przyjętych przez EBC w roli agenta skarbowego (zob. nota 9.1 „Sektor instytucji rządowych i samorządowych”, nota 10 „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro” i nota 12.3 „Pozostałe zobowiązania w ramach Eurosystemu (netto)”).

Pozostałą część pozycji stanowiły głównie a) naliczone odsetki płatne od sald systemów zewnętrznych ze strefy euro przyłączonych do TARGET przez komponent TARGET‑ECB (zob. nota 9.2 „Pozostałe zobowiązania”) oraz b) różne rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów.

Nota 13.3 – Pozycje różne

Na 31 grudnia 2024 wartość pozycji wynosiła 1327 mln EUR (2023: 1401 mln EUR). Składały się na nią salda w wysokości 574 mln EUR (2023: 635 mln EUR) dotyczące walutowych transakcji swap i forward otwartych na 31 grudnia 2024 (zob. nota 21 „Walutowe transakcje swap i forward”). Te salda wynikały z różnicy między wartością tych transakcji po przeliczeniu na euro po średnim koszcie danej waluty na dzień bilansowy a ich wartością w euro przy początkowym ujęciu (zob. „Instrumenty pozabilansowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Pozycja obejmowała także zobowiązanie z tytułu leasingu w kwocie 110 mln EUR (2023: 117 mln EUR) (zob. „Leasing” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”).

Ponadto pozycja obejmowała zobowiązanie netto EBC z tytułu określonych świadczeń w odniesieniu do świadczeń po okresie zatrudnienia i pozostałych świadczeń długoterminowych dla pracowników^[56], członków Zarządu i zatrudnionych przez EBC członków Rady ds. Nadzoru.

Świadczenia po okresie zatrudnienia i pozostałe świadczenia długoterminowe

Bilans
Po stronie pasywów w „Pozycjach różnych” wykazano następujące kwoty z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia i pozostałych świadczeń długoterminowych:

W 2024 wartość bieżąca zobowiązania z tytułu określonych świadczeń wobec pracowników wynosiła 2712 mln EUR (2023: 2458 mln EUR) i obejmowała świadczenia bez odrębnego funduszu w wysokości 293 mln EUR (2023: 278 mln EUR) z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia innych niż emerytury i pozostałych świadczeń długoterminowych. Wartość bieżąca zobowiązania z tytułu określonych świadczeń wobec członków Zarządu i Rady ds. Nadzoru, która wyniosła 37 mln EUR (2023: 35 mln EUR), dotyczy wyłącznie rozwiązań bez odrębnego funduszu zapewniających świadczenia po okresie zatrudnienia i pozostałe świadczenia długoterminowe.

Aktualizacja wyceny zobowiązania netto EBC z tytułu określonych świadczeń w odniesieniu do świadczeń po okresie zatrudnienia jest wykazana w bilansie w pozycji „Różnice z wyceny”. W 2024 ujęto w tej pozycji zyski z tytułu ponownej wyceny w kwocie 416 mln EUR (2023: 238 mln EUR) (zob. nota 15 „Różnice z wyceny”).

Zmiany wysokości zobowiązania z tytułu określonych świadczeń, aktywów programu i wyników ponownej wyceny
Zmiany wartości bieżącej zobowiązania z tytułu określonych świadczeń były następujące:

Koszty przeszłego zatrudnienia w 2024 odnosiły się do bieżących płatników składek i emerytów. Wynikały ze zmiany zasad dotyczących programów emerytalnych EBC w 2024, zgodnie z którą od 2026 roczna podwyżka emerytur będzie odpowiadać wskaźnikowi ogólnej rocznej waloryzacji wynagrodzeń pracowników EBC.

Zyski z tytułu ponownej wyceny zobowiązania z tytułu określonych świadczeń w 2024 były spowodowane głównie podwyższeniem stopy dyskontowej stosowanej do wyceny aktuarialnej z 3,4% w 2023 do 3,6% w 2024 i zmianami w założeniach demograficznych.

Zmiany wartości godziwej aktywów programu w filarze o określonych świadczeniach w odniesieniu do pracowników były następujące:

Zyski z tytułu ponownej wyceny aktywów programu w 2024 wynikają stąd, że faktyczny zwrot z jednostek funduszu był wyższy niż zakładane przychody odsetkowe z aktywów programu, które opierały się na założonej stopie dyskontowej wynoszącej 3,4%.

Wystąpiły następujące zmiany w kwotach z tytułu ponownej wyceny:

Rachunek zysków i strat
W rachunku zysków i strat wykazano następujące kwoty:

Kwoty ujęte w rachunku zysków i strat w odniesieniu do kosztów bieżącego zatrudnienia, kosztów z tytułu odsetek od zobowiązania i przychodów z tytułu odsetek od aktywów programu oblicza się według stóp za poprzedni rok. Stopa dyskontowa stosowana do wyceny aktuarialnej spadła z 3,9% w 2022 do 3,4% w 2023, czego skutkiem w 2024 były wyższe koszty bieżącego zatrudnienia. Koszty z tytułu odsetek od zobowiązania i przychody z tytułu odsetek od aktywów programu także wzrosły z powodu wyższych sald, które skompensowały wpływ zastosowanej niższej stopy dyskontowej.

Koszty przeszłego zatrudnienia wynikające ze zmiany w 2024 zasad dotyczących programów emerytalnych EBC zostały w całości ujęte w rachunku zysków i strat za rok, w którym podjęto decyzję o zmianie.

Główne założenia
Na potrzeby sporządzenia wspomnianej wyceny niezależny aktuariusz przyjął zatwierdzone przez Zarząd założenia dotyczące rachunkowości i ujawniania informacji. Zobowiązanie z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia i pozostałych świadczeń długoterminowych obliczono na podstawie następujących głównych założeń:

Nota 14 – Rezerwy celowe

Nota 14.1 – Pozostałe rezerwy celowe

Na 31 grudnia 2024 pozycja obejmowała rezerwę na koszty administracyjne w kwocie 72 mln EUR (2023: 67 mln EUR).

Nota 15 – Różnice z wyceny

Pozycja obejmuje przede wszystkim salda aktualizacji wyceny wynikające z niezrealizowanych zysków na aktywach, zobowiązaniach i instrumentach pozabilansowych (zob. „Złoto oraz aktywa i pasywa w walutach obcych”, „Papiery wartościowe”, „Ustalanie wyniku finansowego” i „Instrumenty pozabilansowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”). Obejmuje także aktualizację wyceny zobowiązania netto EBC z tytułu określonych świadczeń w odniesieniu do świadczeń po okresie zatrudnienia (zob. „Świadczenia po okresie zatrudnienia i pozostałe świadczenia długoterminowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości” oraz nota 13.3 „Pozycje różne”).

Wyższe saldo różnic z wyceny w 2024 wynika przede wszystkim ze wzrostu ceny rynkowej złota wyrażonej w euro. Salda różnic z wyceny odnoszące się do walut obcych również wzrosły, głównie wskutek aprecjacji dolara amerykańskiego wobec euro.

Do wyceny na koniec roku przyjęto następujące kursy wymiany:

Nota 16 – Kapitał i rezerwy kapitałowe

Nota 16.1 – Kapitał

Zmiana klucza kapitałowego EBC
Zgodnie z art. 29 Statutu ESBC wagi w kluczu subskrypcji kapitału EBC przypisane do krajowych banków centralnych są aktualizowane co pięć lat^[57]. 1 stycznia 2024 dokonano piątej takiej aktualizacji od powstania EBC.

Opłacony kapitał EBC
1 stycznia 2024 opłacony kapitał EBC zmniejszył się o 23 mln EUR. Wynika to z tego, że waga krajowych banków centralnych ze strefy euro (które w pełni opłaciły swoje udziały) w subskrybowanym kapitale EBC wynoszącym 10 825 mln EUR zmniejszyła się w sumie o 0,2200 pkt proc., a waga krajowych banków centralnych spoza strefy euro (które opłacają jedynie 3,75% subskrybowanego przez siebie kapitału) odpowiednio wzrosła.

Zmiany klucza kapitałowego, subskrybowanego kapitału i opłaconego kapitału przedstawiono w poniższej tabeli:

Krajowe banki centralne ze strefy euro w pełni opłaciły swój udział w subskrybowanym kapitale.

Krajowe banki centralne spoza strefy euro wpłacają 3,75% swojego udziału w subskrybowanym kapitale jako wkład w koszty operacyjne EBC. Te banki nie są uprawnione do udziału w podziale zysków EBC ani nie są zobowiązane do pokrywania jego ewentualnych strat.

Nota 17 – Skumulowane przeniesione straty

Na 31 grudnia 2024 stan pozycji wynosił 1266 mln EUR (2023: zero). Obejmowała ona stratę EBC za 2023, która na podstawie decyzji Rady Prezesów została przeniesiona w bilansie EBC na kolejne okresy w celu skompensowania jej przyszłymi zyskami.

2.5 Instrumenty pozabilansowe

Nota 18 – Programy pożyczek papierów wartościowych

Europejski Bank Centralny, na potrzeby zarządzania swoimi funduszami własnymi, wprowadził program pożyczek papierów wartościowych, w ramach którego wyspecjalizowany podmiot udziela takich pożyczek w imieniu EBC. Ponadto, zgodnie z decyzjami Rady Prezesów, EBC udostępnił do pożyczania papiery wartościowe utrzymywane na potrzeby polityki pieniężnej^[58].

W zależności od otrzymanego zabezpieczenia pożyczki papierów wartościowych są wykazywane a) na kontach pozabilansowych, jeśli jako ich zabezpieczenie złożono papiery wartościowe, lub b) w bilansie, jeżeli jako ich zabezpieczenie złożono środki pieniężne, które na koniec roku pozostają niezainwestowane (zob. nota 8 „Pozostałe zobowiązania wobec instytucji kredytowych ze strefy euro w euro” i nota 10 „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro”).

Wartość rynkowa pożyczonych papierów wartościowych i odnośnego zabezpieczenia była następująca:

Nota 19 – Kontrakty futures na stopy procentowe

Na koniec roku saldo otwartych transakcji, według kursów walutowych na koniec roku, było następujące:

Te transakcje były zawierane w ramach zarządzania rezerwami dewizowymi EBC.

Nota 20 – Transakcje forward na papierach wartościowych

Na 31 grudnia 2024 nie było otwartych transakcji forward na papierach wartościowych. Natomiast na koniec 2023 zarówno saldo otwartych terminowych transakcji kupna papierów wartościowych, jak i saldo terminowych transakcji sprzedaży papierów wartościowych, według kursów walutowych na koniec roku, wynosiło 45 mln EUR:

Te transakcje były zawierane w ramach zarządzania rezerwami dewizowymi EBC.

Nota 21 – Walutowe transakcje swap i forward

Zarządzanie rezerwami dewizowymi
Walutowe transakcje swap i forward były zawierane w ramach zarządzania rezerwami dewizowymi EBC. Na koniec roku nierozliczone należności i zobowiązania z tytułu tych transakcji, wykazane według kursów walutowych na koniec roku, były następujące:

Linie swapowe do dostarczania płynności
EBC należy do sieci banków centralnych stosujących linie swapowe. Otworzył dwustronne linie swapowe z bankami centralnymi Kanady (Bank of Canada), Wielkiej Brytanii (Bank of England), Japonii (Bank of Japan), Stanów Zjednoczonych (System Rezerwy Federalnej) i Szwajcarii (Swiss National Bank). Utrzymuje również dwustronną linię swapową z bankiem centralnym Chińskiej Republiki Ludowej (Bank Ludowy Chin). Te linie umożliwiają a) dostarczanie płynności w walutach powyższych banków bankom centralnym ze strefy euro lub b) dostarczanie płynności w euro instytucjom finansowym na obszarze jurysdykcji powyższych banków. Ponadto na mocy umów swapowych z bankami centralnymi Danii (Danmarks Nationalbank) i Szwecji (Sveriges riksbank) możliwe jest dostarczanie płynności w euro instytucjom finansowym na obszarze jurysdykcji tych banków. Celem powyższych linii jest łagodzenie napięć na międzynarodowych rynkach finansowania i minimalizowanie ryzyka niekorzystnego sprzężenia zwrotnego^[59].

Należności i zobowiązania nominowane w dolarach amerykańskich z terminem zapadalności w 2025 powstały w związku z zasilaniem kontrahentów Eurosystemu w płynność w tej walucie (zob. nota 10 „Zobowiązania wobec nierezydentów strefy euro w euro”).

Nota 22 – Zarządzanie operacjami zaciągania i udzielania pożyczek

W 2024 Europejski Bank Centralny nadal odpowiadał za zarządzanie rachunkami i obsługiwanie płatności związanych z operacjami zaciągania i udzielania pożyczek przez UE w ramach instrumentu średnioterminowej pomocy finansowej, europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej i umowy pożyczkowej z Grecją.

W reakcji na pandemię COVID‑19 Unia Europejska udzieliła państwom członkowskim pożyczek w ramach instrumentu tymczasowego wsparcia w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE). Instrument SURE przestał być dostępny 31 grudnia 2022, ale termin zapadalności obligacji wyemitowanych w ramach tego instrumentu wynosi od 5 do 30 lat.

Ponadto w 2024 Unia Europejska w dalszym ciągu zapewniała państwom członkowskim finansowanie w postaci bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczek w ramach programu Next Generation EU (NGEU), który ustanowiono w celu wsparcia odbudowy unijnej gospodarki oraz jej transformacji ekologicznej i cyfrowej. W 2024 Unia Europejska udzieliła też wsparcia Ukrainie, w postaci pożyczek na podstawie nowego rozporządzenia w sprawie Instrumentu na rzecz Ukrainy, co obejmowało wyjątkowe finansowanie pomostowe, a także Arabskiej Republice Egiptu – w postaci krótkoterminowej pomocy makrofinansowej. EBC pomagał Komisji Europejskiej w zarządzaniu operacjami związanymi z tymi instrumentami.

Ponadto EBC pełni na rzecz Komisji Europejskiej funkcję podmiotu wypłacającego w odniesieniu do nowej unijnej usługi emisyjnej, którą uruchomiono w styczniu 2024.

W 2024 Europejski Bank Centralny obsługiwał płatności związane z wszystkimi wspomnianymi wyżej operacjami.

Nota 23 – Zobowiązania warunkowe z tytułu toczących się postępowań sądowych

Przeciwko EBC wniesiono pozwy dotyczące nadzoru sprawowanego przez EBC nad Banca Carige S.p.A. (Banca Carige). W dwóch z nich akcjonariusze Banca Carige dochodzą od EBC rekompensaty finansowej z tytułu szkód rzekomo poniesionych wskutek różnych działań podjętych przez EBC w ramach nadzoru nad Banca Carige, obejmujących zarówno rzekome zaniechania, jak i rzekomo szkodliwe działania. EBC wygrał jedną z tych dwóch spraw w pierwszej instancji. Strona przeciwna odwołała się od odnośnego wyroku Sądu Unii Europejskiej i teraz toczy się postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości. Drugi pozew nadal jest rozpatrywany przez Sąd Unii Europejskiej. Te sprawy zostaną rozstrzygnięte przy uwzględnieniu m.in. ostatecznego wyniku innych powiązanych spraw. W jednej z nich Sąd Unii Europejskiej uznał, w wyroku z 12 października 2022, że decyzja EBC o ustanowieniu wobec Banca Carige tymczasowego zarządu nie miała odpowiedniej podstawy prawnej na gruncie włoskiego prawa. W związku z tym Sąd unieważnił decyzję EBC o ustanowieniu wobec Banca Carige tymczasowego zarządu, a także pierwsze przedłużenie okresu tymczasowego zarządu dokonane w 2019. EBC odwołał się jednak do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wciąż może uchylić ten wyrok. Ponadto nadal w toku jest postępowanie dotyczące pozwu o unieważnienie dwóch kolejnych decyzji EBC w sprawie przedłużenia tymczasowego zarządu.

2.6 Noty objaśniające do rachunku zysków i strat

Nota 24 – Przychody/(koszty) netto z tytułu odsetek

Nota 24.1 – Przychody netto z tytułu odsetek od rezerw dewizowych

Poniżej przedstawiono przychody/koszty netto z tytułu odsetek od rezerw dewizowych EBC według rodzaju instrumentu:

Przychody/koszty netto z tytułu odsetek od rezerw dewizowych EBC, w podziale na waluty obce, kształtowały się następująco:

Nota 24.2 – Przychody odsetkowe wynikające z należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie

W 2024 przychody odsetkowe związane z 8‑procentowym udziałem EBC w łącznej wartości banknotów euro w obiegu (zob. „Banknoty w obiegu” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości” oraz nota 5.1 „Należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie”) wynosiły 5232 mln EUR (2023: 4817 mln EUR). Ich wzrost wynikał z wyższej średniej stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących w porównaniu z poprzednim rokiem (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Nota 24.3 – Odsetki od wierzytelności krajowych banków centralnych z tytułu przekazanych rezerw dewizowych

W 2024 koszty odsetkowe wynikające z wierzytelności krajowych banków centralnych ze strefy euro z tytułu rezerw dewizowych przekazanych do EBC (zob. nota 12.1 „Zobowiązania stanowiące równowartość przekazanych rezerw dewizowych”) wynosiły 1448 mln EUR (2023: 1335 mln EUR). Ich wzrost wynikał z wyższej średniej stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących w porównaniu z poprzednim rokiem (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Nota 24.4 – Przychody netto z tytułu odsetek od papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej

Przychody netto z tytułu odsetek od papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej kształtowały się następująco:

Nota 24.5 – Koszty netto z tytułu odsetek od sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych

Przychody/koszty z tytułu odsetek od sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych kształtowały się następująco:

Wzrost wynikał głównie z wyższej średniej stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących w porównaniu z poprzednim rokiem (2024: 4,1%, 2023: 3,8%).

Nota 25 – Zrealizowane zyski/(straty) z operacji finansowych

Zrealizowane zyski/straty z operacji finansowych kształtowały się następująco:

Do zrealizowanych strat cenowych netto zaliczają się zrealizowane zyski i straty z tytułu papierów wartościowych i kontraktów futures na stopy procentowe. W 2024 zrealizowane straty cenowe netto wynikały głównie z podejścia księgowego do amortyzacji premii / odpisu dyskonta w związku ze spłatą papierów wartościowych utrzymywanych w portfelu ABSPP^[60]. Zrealizowane straty cenowe netto zostały częściowo skompensowane przez zrealizowane zyski kursowe netto, które w dużej mierze wynikały z odpisów z tytułu zmian cen części papierów wartościowych nominowanych w dolarach amerykańskich na koniec roku.

W poniższej tabeli przedstawiono zrealizowane zyski i straty z operacji finansowych w podziale na waluty i kwartały:

Nota 26 – Odpisy aktualizujące wartość aktywów i pozycji finansowych

Ujęto następujące odpisy aktualizujące wartość aktywów i pozycji finansowych:

Pod koniec 2024 wraz ze wzrostem rentowności części papierów wartościowych, głównie z portfela dolarowego, obniżyła się ich wartość rynkowa, czego skutkiem były niezrealizowane straty cenowe na koniec roku.

Niezrealizowane straty kursowe wynikały z odpisu średniego kosztu nabycia posiadanych przez EBC zasobów jenów do kursu wymiany na koniec 2024. Powodem była deprecjacja jena wobec euro od czasu nabycia tych zasobów.

Nota 27 – Wynik z tytułu opłat i prowizji

Na przychody wykazywane w tej pozycji składają się przede wszystkim opłaty nadzorcze. Koszty wynikają głównie z opłat powierniczych.

Przychody i koszty z tytułu zadań nadzorczych
Na przychody z tytułu nadzoru bankowego składają się głównie opłaty nadzorcze. W celu pokrycia kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem zadań nadzorczych EBC pobiera od nadzorowanych podmiotów roczne opłaty. Przychód z tytułu opłat nadzorczych za 2024, ustalony na podstawie rocznych kosztów faktycznie poniesionych przez EBC w związku z wykonywaniem zadań nadzorczych, wyniósł 681 mln EUR (2023: 654 mln EUR).

W celu ustalenia kwoty należnych opłat nadzorczych rzeczywiste roczne koszty są korygowane o kwoty zwrócone bankom lub od nich otrzymane za poprzednie okresy i inne kwoty, w tym otrzymane odsetki za zwłokę^[61]. Po skorygowaniu o otrzymane odsetki za zwłokę i kwoty netto zwrócone bankom za poprzednie okresy opłaty nadzorcze należne od nadzorowanych podmiotów za 2024 są prawie równe kwocie rzeczywistych rocznych kosztów wynoszącej 681 mln EUR^[62] (zob. nota 6.4 „Rozliczenia międzyokresowe”). Obciążenie podmiotów indywidualnymi opłatami nadzorczymi nastąpi w drugim kwartale 2025^[63].

EBC może również nakładać na nadzorowane podmioty kary administracyjne za nieprzestrzeganie obowiązujących unijnych przepisów bankowych dotyczących wymogów ostrożnościowych (w tym decyzji nadzorczych EBC). Związanych z tym wpływów nie bierze się pod uwagę przy obliczaniu rocznych opłat nadzorczych, w których nie uwzględnia się także zwróconych kar w przypadku zmiany lub unieważnienia wcześniejszych decyzji w sprawie sankcji. Te kwoty są natomiast wykazywane w rachunku zysków i strat EBC. W 2024 przychód z tytułu kar nałożonych na nadzorowane podmioty wyniósł 16 mln EUR (2023: 18 mln EUR).

W związku z tym przychód EBC z tytułu zadań nadzorczych przedstawiał się następująco:

Koszty związane z nadzorem bankowym wynikają z bezpośredniego nadzoru nad bankami istotnymi, zwierzchniej kontroli nad nadzorem nad bankami mniej istotnymi oraz realizacji zadań międzywydziałowych i obsługi specjalistycznej. Są to bezpośrednie koszty pionu nadzoru EBC i odpowiednie koszty jednostek pomocniczych niezbędne do wykonywania zadań nadzorczych EBC, z tytułu usług w zakresie m.in. zaplecza biurowo‑technicznego, zarządzania kadrami, informatyki, obsługi prawnej, audytu i obsługi administracyjnej, komunikacji i tłumaczeń.

Rzeczywiste koszty związane z zadaniami nadzorczymi EBC, które są pokryte z rocznych opłat nadzorczych za 2024, wyniosły 681 mln EUR (2023: 654 mln EUR). Do ogólnego wzrostu tych kosztów przyczyniło się – poza oddziaływaniem inflacji – wzmożenie inicjatyw nadzorczych, a także zwiększenie się kosztów związanych z ciągłym rozwojem i doskonaleniem systemów informatycznych na potrzeby nadzoru bankowego.

Nota 28 – Przychody z tytułu akcji i udziałów

W tej pozycji wykazuje się otrzymaną dywidendę od udziałów EBC w BIS, która w 2024 wyniosła 1 mln EUR (2023: 1 mln EUR) (zob. nota 6.2 „Inne aktywa finansowe”).

Nota 29 – Pozostałe przychody

Przychody z różnych innych źródeł w 2024 wynosiły 119 mln EUR (2023: 72 mln EUR). Wynikały głównie z partycypacji uczestniczących krajowych banków centralnych w kosztach poniesionych przez EBC w związku z realizowanymi przedsięwzięciami i usługami ESBC.

Nota 30 – Koszty osobowe

Koszty osobowe kształtowały się następująco:

W 2024 przeciętne zatrudnienie wyniosło 4297 EPC (ekwiwalenty pełnego czasu pracy)^[64] (2023: 4222), z czego 386 (2023: 380) przypadało na kadrę kierowniczą.

Wyższe koszty z tytułu świadczeń po okresie zatrudnienia wynikały ze zmiany zasad dotyczących programów emerytalnych EBC w 2024. Zgodnie z odpowiednimi zasadami rachunkowości w zakresie emerytur koszty przeszłego zatrudnienia wynikające z tej zmiany zostały w całości ujęte w rachunku zysków i strat za 2024, w którym to roku podjęto decyzję o zmianie (zob. nota 13.3 „Pozycje różne”). Kwota wynagrodzeń i dodatków zwiększyła się stosownie do zaplanowanego wzrostu przeciętnego zatrudnienia w EBC i regularnej waloryzacji wynagrodzeń.

Wynagrodzenia członków Zarządu i Rady ds. Nadzoru
Członkowie Zarządu i zatrudnieni przez EBC członkowie Rady ds. Nadzoru otrzymują wynagrodzenie podstawowe i dodatek mieszkaniowy. Prezesowi zamiast tego dodatku przysługuje mieszkanie służbowe. Członkowie Zarządu i przewodniczący Rady ds. Nadzoru otrzymują także dodatek na cele reprezentacyjne. Zgodnie z warunkami zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego członkom Zarządu i Rady ds. Nadzoru mogą przysługiwać – w zależności od ich sytuacji osobistej – dodatek rodzinny, dodatki na dzieci i ich edukację oraz inne dodatki. Od wynagrodzenia odprowadza się podatek na rzecz UE, a także składki na fundusz emerytalny oraz ubezpieczenia: zdrowotne, opiekuńcze i wypadkowe. Dodatki są wolne od opodatkowania i nie wchodzą do podstawy wymiaru emerytury.

W 2024 podstawowe wynagrodzenia członków Zarządu i zatrudnionych przez EBC członków Rady ds. Nadzoru (czyli z wyłączeniem przedstawicieli krajowych organów nadzoru) były następujące^[65]:

Łączna kwota dodatków wypłaconych członkom Zarządu i Rady ds. Nadzoru oraz opłaconych przez EBC na ich rzecz składek na ubezpieczenia zdrowotne, opiekuńcze i wypadkowe wyniosła 1 254 013 EUR (2023: 1 169 703 EUR).

Byli członkowie Zarządu i Rady ds. Nadzoru po zakończeniu kadencji mogą otrzymywać przez ograniczony czas wynagrodzenie przejściowe. W 2024 wypłaty z tego tytułu, związane z nimi dodatki oraz opłacone przez EBC składki na ubezpieczenia zdrowotne, opiekuńcze i wypadkowe byłych członków obu organów wyniosły 552 772 EUR (2023: 365 864 EUR). Wyższa kwota wynikała ze zwiększenia się w 2024 liczby otrzymujących te płatności byłych członków Zarządu i Rady w porównaniu z 2023.

Płatności z tytułu świadczeń emerytalnych, w tym dodatki po okresie zatrudnienia, a także składki na ubezpieczenia zdrowotne, opiekuńcze i wypadkowe na rzecz byłych członków Zarządu i Rady ds. Nadzoru oraz osób będących na ich utrzymaniu wyniosły 2 185 215 EUR (2023: 2 670 313 EUR)^[66]. W 2024 ta kwota objęła ryczałtową odprawę, jaką jeden były członek otrzymał z chwilą odejścia ze stanowiska, natomiast w 2023 – ryczałtową odprawę, jaką były członek otrzymał z chwilą przejścia na emeryturę. Te odprawy zostały wypłacone zamiast przyszłych świadczeń emerytalnych.

Nota 31 – Koszty administracyjne

Koszty administracyjne kształtowały się następująco:

Wzrost kosztów administracyjnych w 2024 wynikał głównie z a) wyższych wydatków informatycznych w związku z transformacją cyfrową („Koszty informatyczne”) oraz b) wkładu EBC na rzecz rozwoju obiektów oferujących opiekę nad dziećmi w ramach Szkoły Europejskiej we Frankfurcie („Koszty pracownicze”). Na różne koszty ujęte w tej pozycji nadal oddziaływała inflacja.

Nota 32 – Usługi produkcji banknotów

W 2024 koszty z tego tytułu wyniosły 9 mln EUR (2023: 9 mln EUR). Złożyły się na nie przede wszystkim koszty międzynarodowego transportu banknotów euro z drukarni do krajowych banków centralnych (dostawy nowych banknotów) oraz między krajowymi bankami centralnymi (uzupełnianie niedoborów zapasami). Te koszty pokrywa centralnie EBC.

Nota 33 – Środki przeniesione (do)/z rezerw na ryzyka

W 2023 pozycja uwzględniała uwolnienie całości środków z rezerwy na ryzyka finansowe, wynoszących 6620 mln EUR, w celu pokrycia części strat wynikających z ekspozycji na ryzyka finansowe (zob. „Rezerwa na ryzyka finansowe” w punkcie 2.3 „Polityka rachunkowości”). W rezultacie na 31 grudnia 2023 poziom tej rezerwy wynosił zero. W 2024 nie przeniesiono żadnych środków.

2.7 Zdarzenia po dniu bilansowym

Nota 34 – Zmiana stopy procentowej stosowanej do oprocentowania sald w ramach Eurosystemu

13 marca 2024 Rada Prezesów podjęła decyzję w sprawie zasad, według których polityka pieniężna będzie realizowana w przyszłości, i uzgodniła – oprócz innych podstawowych parametrów – że będzie nadal realizować politykę pieniężną przez modyfikowanie stopy depozytu w banku centralnym^[67]. W tym samym kontekście Rada Prezesów postanowiła, że od 1 stycznia 2025 stopa depozytu w banku centralnym stanie się podstawą oprocentowania a) sald w TARGET jako zobowiązań/należności krajowych banków centralnych ze strefy euro, b) należności z tytułu przydziału banknotów euro w Eurosystemie oraz c) zobowiązań stanowiących równowartość przekazanych rezerw dewizowych.

2.8 Sprawozdanie finansowe EBC za lata 2020–2024

Bilans

Rachunek zysków i strat