Απαντήσεις στις παρατηρήσεις που διατύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του σχετικά με την Ετήσια Έκθεση της ΕΚΤ για το 2023

Το παρόν έγγραφο παρατηρήσεων περιλαμβάνει απαντήσεις στα ζητήματα και τα αιτήματα που τέθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του της 11ης Φεβρουαρίου 2025 σχετικά με την Ετήσια Έκθεση της ΕΚΤ για το 2023.^[1] Δημοσιεύεται με την ευκαιρία της παρουσίασης της Ετήσιας Έκθεσης της ΕΚΤ για το 2024 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το έγγραφο εξηγεί τις πολιτικές της ΕΚΤ σε σχέση με θέματα που καλύπτονται στο ψήφισμα και είναι δομημένο κατά θέμα.^[2] Η ΕΚΤ δημοσιεύει τέτοια έγγραφα παρατηρήσεων από το 2016, κατόπιν πρότασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

1 Νομισματική πολιτική και οικονομικές εξελίξεις

1.1 Νομισματική πολιτική και πληθωρισμός

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να αποφύγει να μειώσει υπερβολικά γρήγορα τα επιτόκια. Εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι ο πυρήνας του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ ήταν 2,7% τον Δεκέμβριο του 2024, καθώς μόνο τρεις χώρες αναφέρουν ποσοστά χαμηλότερα του 2% εκείνη την περίοδο. Εκφράζει την ανησυχία του για την πιθανότητα το υψηλότερο επίπεδο του πυρήνα του πληθωρισμού να οδηγήσει σε υψηλότερο γενικό πληθωρισμό. [σημεία 9, 10 και 16]

Η ΕΚΤ είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει ότι ο γενικός πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί με διατηρήσιμο τρόπο στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%. Τα μέτρα συσταλτικής μεταβολής της νομισματικής πολιτικής της έχουν συμβάλει στη διαρκή σύγκλιση του γενικού πληθωρισμού προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%, όπως αντανακλάται στις πρόσφατες μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων για τη ζώνη του ευρώ. Ο πυρήνας του πληθωρισμού –ο γενικός πληθωρισμός χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής– υποχώρησε σε 2,4% τον Μάρτιο του 2025 από 2,6% τον Φεβρουάριο. Η συνολική διαδικασία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού συνεπάγεται αλληλοενισχυόμενες εξελίξεις στον γενικό πληθωρισμό και στον πυρήνα του πληθωρισμού. Ο χαμηλότερος γενικός πληθωρισμός μειώνει την ανάγκη των ανθρώπων για αντιστάθμιση του πληθωρισμού και, ως εκ τούτου, συμβάλλει στη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των μισθών. Μειώνει επίσης την ανάγκη επανατιμολόγησης των ειδών. Καθώς ο γενικός πληθωρισμός θα μειώνεται, ο πυρήνας του πληθωρισμού θα επιβραδύνεται και με τη σειρά του θα συμβάλλει στην περαιτέρω υποχώρηση του γενικού πληθωρισμού. Επιπλέον, η σύγκλιση προς τον στόχο θα υποβοηθηθεί από τη συνεχιζόμενη επίδραση της προηγηθείσας αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής στις τιμές καταναλωτή και από το γεγονός ότι οι πιο μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα παραμείνουν σταθεροποιημένες γύρω από τον στόχο. Ιδίως υπό τις τρέχουσες συνθήκες αυξανόμενης αβεβαιότητας, το Διοικητικό Συμβούλιο θα ακολουθεί μια προσέγγιση που βασίζεται στα εκάστοτε διαθέσιμα στοιχεία και θα λαμβάνει αποφάσεις από συνεδρίαση σε συνεδρίαση για τον καθορισμό της κατάλληλης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις για τα επιτόκια θα βασίζονται στην αξιολόγησή του για τις προοπτικές του πληθωρισμού, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική. Ως εκ τούτου, το Διοικητικό Συμβούλιο δεν δεσμεύεται εκ των προτέρων για συγκεκριμένη πορεία των επιτοκίων. Κατά τον καθορισμό των βασικών επιτοκίων, θα πρέπει να εξισορροπεί τον κίνδυνο πολύ γρήγορης μείωσης των επιτοκίων –κάτι που θα μπορούσε να αυξήσει τον πληθωρισμό– και τον κίνδυνο πολύ αργής χαλάρωσης, γεγονός που θα έβλαπτε άσκοπα την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση και θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερβολικά χαμηλό πληθωρισμό.

Διάγραμμα 1

Εξελίξεις του γενικού πληθωρισμού και του πυρήνα του πληθωρισμού

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

1.2 Ο αντίκτυπος του πληθωρισμού και της νομισματικής πολιτικής σε διάφορους τομείς

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να αξιολογήσει τον αντίκτυπο των μεταβολών των επιτοκίων σε διάφορους οικονομικούς τομείς, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και τομείς έντασης κεφαλαίου. [σημείο 10]

Η ΕΚΤ παρακολουθεί προσεκτικά και αναλύει τις εξελίξεις σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων στην αγορά εργασίας, προκειμένου να κατανοεί καλύτερα πώς η νομισματική πολιτική της επηρεάζει τις δαπάνες των νοικοκυριών και τις επενδυτικές αποφάσεις των επιχειρήσεων και, ως εκ τούτου, τον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η ανάλυση της ΕΚΤ δείχνει ότι τα μέτρα νομισματικής πολιτικής έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στον τομέα της μεταποίησης από ό,τι στον τομέα των υπηρεσιών.^[3] Η παρακολούθηση των εξελίξεων ανά τομέα είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά την αξιολόγηση της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής, καθώς η δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών επίσης εμφανίζει κατά κανόνα χρονική υστέρηση σε σχέση με τον τομέα της μεταποίησης στον οικονομικό κύκλο. Τα υψηλά επιτόκια έχουν επηρεάσει αρνητικά την οικονομία, ιδίως τις ιδιωτικές επενδύσεις. Ωστόσο, η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών μεσοπρόθεσμα παραμένει ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προκειμένου η νομισματική πολιτική να στηρίξει ένα σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον που ευνοεί τις επενδύσεις. Η σταθερότητα των τιμών είναι καίριας σημασίας για κάθε είδος πάγιων επενδύσεων, καθώς παρέχει στις επιχειρήσεις μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι το κόστος τους δεν θα αυξηθεί υπερβολικά με την πάροδο του χρόνου.

1.3 Η δέσμη εργαλείων της ΕΚΤ για τον σχηματισμό προβλέψεων

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να συνεχίσει να επανεξετάζει και να βελτιώνει τα υποδείγματά της, προκειμένου να διακρίνονται καλύτερα οι πηγές πληθωρισμού που βασίζονται στη ζήτηση από εκείνες που προέρχονται από την πλευρά της προσφοράς. [σημείο 19]

Η ΕΚΤ αναθεωρεί και επικαιροποιεί τα υποδείγματά της σε διαρκή βάση, εν μέρει για να αποτυπώνει καλύτερα παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς και από την πλευρά της ζήτησης. Κανένα υπόδειγμα δεν μπορεί να λάβει υπόψη όλους τους πιθανούς οικονομικούς παράγοντες και διαύλους μετάδοσης. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση που βασίζεται σε σειρά υποδειγμάτων.^[4] Καθώς οι οικονομικές δομές εξελίσσονται διαρκώς και οι πηγές οικονομικών διακυμάνσεων μεταβάλλονται, επανεξετάζει και βελτιώνει τακτικά τα υποδείγματά της και αναπτύσσει νέα. Για παράδειγμα, η ΕΚΤ βελτιώνει συνεχώς τη δέσμη εργαλείων της για τη διαμόρφωση υποδειγμάτων ώστε να αξιολογεί καλύτερα τις επιπτώσεις, τόσο από την πλευρά της ζήτησης όσο και από την πλευρά της προσφοράς, των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, των γεωπολιτικών εντάσεων ή των τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η χρήση τεχνητής νοημοσύνης.^[5] Παρά τις προσπάθειες αυτές, δεδομένης της πρωτοφανούς φύσης των διαταραχών που επηρέασαν την οικονομία τα τελευταία χρόνια, τα μεγάλα σφάλματα πρόβλεψης ήταν αναπόφευκτα και κοινά για όλα τα ιδρύματα. Ωστόσο, πρόσφατα τα σφάλματα πρόβλεψης έχουν μειωθεί σημαντικά. Πάντως, η πρόσφατη εμπειρία έχει προκαλέσει προβληματισμό σχετικά με την καταλληλότητα των χρησιμοποιούμενων εργαλείων και ιδίως σχετικά με την καλύτερη αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς και από την πλευρά της ζήτησης επηρεάζουν τον πληθωρισμό, πλέον ένα βασικό ερώτημα στις συζητήσεις για τη νομισματική πολιτική. Συνεπώς, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης αξιολόγησης της στρατηγικής της ΕΚΤ, η ανάλυση των πηγών του πληθωρισμού από την πλευρά της προσφοράς και από την πλευρά της ζήτησης διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Η αξιολόγηση θα εξετάζει επίσης τις ευρύτερες βελτιώσεις που έχουν γίνει στο πλαίσιο διαμόρφωσης υποδειγμάτων και σχηματισμού προβλέψεων της ΕΚΤ και πώς αυτό θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω.

1.4 Ο ισολογισμός της ΕΚΤ και οι αγορές στοιχείων ενεργητικού

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να συνεχίσει να παρακολουθεί τη σταδιακή μείωση του ισολογισμού της, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεών της στην οικονομία της ζώνης του ευρώ. Καλεί την ΕΚΤ να ανταλλάξει πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο των προγραμμάτων αγοράς στοιχείων ενεργητικού στη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών, συμπεριλαμβανομένου του αντικτύπου στα συνταξιοδοτικά ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες. [σημείο 23]

Το μέγεθος του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος συνεχίζει να μειώνεται. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι τα χαρτοφυλάκια του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP) μειώνονται με μετρημένο και προβλέψιμο ρυθμό, καθώς το Ευρωσύστημα δεν επανεπενδύει πλέον τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Επιπλέον, έως το τέλος του 2024 οι τράπεζες είχαν αποπληρώσει πλήρως τα ποσά που είχαν δανειστεί στο πλαίσιο των στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (ΣΠΠΜΑ) και έτσι ολοκληρώθηκε αυτό το μέρος της διαδικασίας ομαλοποίησης του ισολογισμού. Η μείωση των χαρτοφυλακίων APP και PEPP απορροφήθηκε ομαλά από την αγορά, χωρίς να προκληθεί διαταραχή, και οι τράπεζες έχουν αντικαταστήσει τις ΣΠΠΜΑ με πηγές χρηματοδότησης από την αγορά. Καθώς το Ευρωσύστημα έχει μειώσει σταδιακά τη διακράτηση τίτλων, άλλοι επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών, των τραπεζών, των ταμείων συντάξεων και των ασφαλιστικών εταιριών, έχουν αυξήσει σταδιακά τους τίτλους που διακρατούν. Η ΕΚΤ ανταλλάσσει τακτικά πληροφορίες σχετικά με τις αγορές στοιχείων ενεργητικού και συνεργάζεται με τα ενδιαφερόμενα μέρη.^[6] Αυτό περιλαμβάνει συζητήσεις με τους συμμετέχοντες στην αγορά και τη δημοσίευση στατιστικών στοιχείων για τις διακρατήσεις τίτλων. Επιπλέον, η ΕΚΤ έχει εντείνει σημαντικά τη δημοσίευση αναλύσεων σχετικά με τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών και ιδίως την επίδραση που ασκεί η ομαλοποίηση του ισολογισμού της.^[7] Θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις επιδράσεις της ομαλοποίησης του ισολογισμού της στη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών και στην οικονομία. Οι προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ/του Ευρωσυστήματος λαμβάνουν υπόψη ένα ευρύ φάσμα τιμών στις χρηματοπιστωτικές αγορές, συμπεριλαμβανομένων αυτών που θα μπορούσαν να επηρεαστούν από τη συρρίκνωση του ισολογισμού.

Διάγραμμα 2

Ισολογισμός Ευρωσυστήματος: πραγματικός και προβλεπόμενος

(τρισεκ. ευρώ)

1.5 Μετάδοση της νομισματικής πολιτικής

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητεί από την ΕΚΤ να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της καταβολής τόκων επί των αποθεματικών που τηρούν οι τράπεζες. [σημείο 22]

Η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής βασίζεται στη δυνατότητα της ΕΚΤ να κατευθύνει αποτελεσματικά τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος. Αυτό είναι το πρώτο βήμα στην αλυσίδα μετάδοσης που τελικά καθορίζει τα επιτόκια για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, επηρεάζοντας τις επενδυτικές και καταναλωτικές αποφάσεις τους και επιτρέποντας στην ΕΚΤ να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο στόχο της για τον πληθωρισμό. Οι τόκοι των καταθέσεων που τηρούν οι τράπεζες στο Ευρωσύστημα αποτελούν σημείο αναφοράς για τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος, γεγονός που επιτρέπει να κατευθύνονται σύμφωνα με την επιδιωκόμενη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής. Εάν οι καταθέσεις αυτές δεν τοκίζονταν, τότε τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος θα μπορούσαν να μειωθούν μέχρι και σε μηδενικό επίπεδο και δεν θα επέτρεπαν στην ΕΚΤ να διαμορφώσει τις συνθήκες χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ φροντίζει να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική –μεταξύ άλλων και από άποψη κόστους– στις προσπάθειές της να κατευθύνει τα επιτόκια της αγοράς χρήματος. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο του 2023 το Διοικητικό Συμβούλιο καθόρισε τον τόκο των ελάχιστων αποθεματικών των τραπεζών, δηλ. του ποσοστού των αποθεματικών που πρέπει να τηρούν στην οικεία εθνική κεντρική τράπεζα, σε 0%. Η απόφαση αυτή βελτίωσε την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής μέσω της μείωσης του συνολικού ύψους των τόκων που πρέπει να καταβάλλονται επί των αποθεματικών, ενώ παράλληλα επέτρεψε στην ΕΚΤ να κατευθύνει αποτελεσματικά τα επιτόκια της αγοράς χρήματος. Με ενισχυμένη την πεποίθηση ότι ο πληθωρισμός επανέρχεται στον στόχο με διατηρήσιμο τρόπο, η ΕΚΤ μείωσε σταδιακά το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων κατά 150 μονάδες βάσης από το ανώτατο επίπεδο στο οποίο είχε διαμορφωθεί τον Σεπτέμβριο του 2023, σε 2,50%, μειώνοντας έτσι τις πληρωμές τόκων προς τις τράπεζες. Επιπλέον, τα πλεονάζοντα αποθεματικά ακολουθούν πτωτική τάση, δεδομένης της αποπληρωμής των ποσών που δανείστηκαν οι τράπεζες στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων δανειοδοτικών πράξεων και της μείωσης του χαρτοφυλακίου ομολόγων λόγω του ότι το Ευρωσύστημα δεν επανεπενδύει πλέον τα ποσά κεφαλαίου από ομόλογα κατά τη λήξη τους.

1.6 Συμπερίληψη των ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στον ΕνΔΤΚ

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητεί να επιταχυνθεί ο οδικός χάρτης για τη συμπερίληψη των ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ήταν επιθυμητό για λόγους τόσο αντιπροσωπευτικότητας όσο και συγκρισιμότητας μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ. [σημείο 20]

Η συμπερίληψη των ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στον ΕνΔΤΚ για την ενίσχυση της μέτρησης του πληθωρισμού παραμένει σημαντικό θέμα για την ΕΚΤ. Στο Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμφωνία για την αντιμετώπιση των ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στο πλαίσιο του ΕνΔΤΚ.^[8] Καθώς η Eurostat επί του παρόντος δεν παράγει πειραματικούς δείκτες που να συμπεριλαμβάνουν τα στοιχεία ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στον ΕνΔΤΚ, η ΕΚΤ μειώνει εσωτερικά αυτή τη διαφορά υπολογίζοντας αναλυτικούς δείκτες που συνδυάζουν τα στοιχεία του ΕνΔΤΚ με δείκτες τιμών ιδιοκατοικούμενων κατοικιών ακολουθώντας δύο διακριτές προσεγγίσεις, την προσέγγιση της καθαρής απόκτησης και την προσέγγιση της ισοδυναμίας μίσθωσης (μέσω τεκμαρτού ενοικίου).^[9] Η ΕΚΤ υποστηρίζει ένθερμα το ερευνητικό πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος, το οποίο αποσκοπεί στη διερεύνηση τριών εναλλακτικών προσεγγίσεων για τη συμπερίληψη των ιδιοκατοικούμενων κατοικιών στον ΕνΔΤΚ, καθώς και των συναφών εννοιολογικών και πρακτικών πτυχών, και ελπίζει ότι αυτό θα οδηγήσει σε απτά αποτελέσματα.

2 Η εντολή της ΕΚΤ

2.1 Ο δευτερεύων στόχος της ΕΚΤ

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να τηρεί την εντολή της όταν ερμηνεύει ή ενεργεί σύμφωνα με τον δευτερεύοντα στόχο της. Καλεί την ΕΚΤ να συμπεριλάβει στην ετήσια έκθεσή της ειδικό κεφάλαιο όπου θα επεξηγείται πώς ερμήνευσε και υλοποίησε τον δευτερεύοντα στόχο της. Καλεί επίσης την ΕΚΤ να επανεξετάσει τις πολιτικές της προκειμένου να διασφαλίσει ότι προάγουν την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τον πρωταρχικό της στόχο. [σημεία 33, 34, 35 και 39]

Η ΕΚΤ δεσμεύεται, πρώτον και κύριον, να επιδιώκει τον πρωταρχικό της στόχο, δηλαδή τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Με την επιφύλαξη της σταθερότητας των τιμών, το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη παραμέτρους που σχετίζονται με τον δευτερεύοντα στόχο στο πλαίσιο των αποφάσεών του για τη νομισματική πολιτική. Αυτό προκύπτει από τη διατύπωση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), σύμφωνα με την οποία η ΕΚΤ «στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ένωση προκειμένου να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων της Ένωσης». Για αυτόν τον λόγο, ο δευτερεύων στόχος αντιμετωπίζεται ρητώς στη στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Κατά την προσαρμογή των μέσων νομισματικής πολιτικής του, το Διοικητικό Συμβούλιο –υπό την προϋπόθεση ότι οι δύο παράμετροι της δέσμης μέσων ευνοούν εξίσου τη σταθερότητα των τιμών και δεν την θίγουν– θα επιλέγει την παράμετρο που στηρίζει με τον καλύτερο τρόπο τις γενικές οικονομικές πολιτικές της ΕΕ σε σχέση με την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική ενσωμάτωση και που προστατεύει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και συμβάλλει στον περιορισμό των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής, προκειμένου να συμβάλλει στους στόχους της ΕΕ.

Η ΕΚΤ παρουσιάζει τις αποφάσεις της για τη νομισματική πολιτική και τις υποκείμενες αναλύσεις που σχετίζονται με τον δευτερεύοντα στόχο στα διάφορα κεφάλαια της Ετήσιας Έκθεσης. Η Ετήσια Έκθεση της ΕΚΤ για το 2023 περιλάμβανε ειδικό πλαίσιο στο οποίο εξηγείται πώς λαμβάνεται υπόψη ο δευτερεύων στόχος κατά την άσκηση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και πώς η ΕΚΤ γνωστοποιεί τις ενέργειές της σε σχέση με τον δευτερεύοντα στόχο. Το πλαίσιο επισημαίνει σε ποια σημεία της Ετήσιας Έκθεσης βρίσκονται οι αναφορές σχετικά με τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής και οι υποκείμενες αναλύσεις που σχετίζονται με τον δευτερεύοντα στόχο. Στην ετήσια έκθεση για το 2024, οι εν λόγω αναφορές εξακολουθούν να ενσωματώνονται σε όλα τα κεφάλαια.

Ως τα αρμόδια θεσμικά όργανα της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λαμβάνουν μέτρα για την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, τα οποία στηρίζει η ΕΚΤ. Η ΕΚΤ λαμβάνει ήδη υπόψη ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα στις αποφάσεις της για τη νομισματική πολιτική και θα συνεχίσει να εξετάζει τον αντίκτυπο των πολιτικών και των δράσεων της ΕΕ στον εν λόγω τομέα. Ειδικότερα, η ΕΚΤ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της 29ης Ιανουαρίου 2025, σχετικά με την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας για την ΕΕ και τις εμβληματικές δράσεις που περιγράφονται.^[10] Η ΕΚΤ είναι έτοιμη να συμβάλει στην ανάπτυξη των νομοθετικών πρωτοβουλιών που προβλέπονται στην ανακοίνωση, στο πλαίσιο του συμβουλευτικού της ρόλου όσον αφορά τη νομοθεσία της ΕΕ δυνάμει του άρθρου 127 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ. Επιπλέον, οι εν εξελίξει πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των καθηκόντων της ΕΚΤ βάσει της Συνθήκης, ιδίως στον τομέα των πληρωμών, όπως η προώθηση της καινοτομίας, της ενσωμάτωσης και της ανθεκτικότητας στις μετασυναλλακτικές υποδομές της Ευρώπης και η προετοιμασία για το ενδεχόμενο εισαγωγής ψηφιακού ευρώ, αποτελούν σημαντικές συνιστώσες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.

2.2 Γεωπολιτικές παράμετροι

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να καταρτίσει σχέδιο γεωπολιτικής για την περίοδο 2025-2030 προκειμένου να κατανοηθούν καλύτερα οι επιπτώσεις του πολέμου και των συγκρούσεων στη σταθερότητα των τιμών. [σημεία 19, 40 και 41]

Η ΕΚΤ παρακολουθεί ενεργά τις γεωπολιτικές εξελίξεις λόγω της σημασίας τους για την οικονομική δραστηριότητα, τον πληθωρισμό και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τις λαμβάνει υπόψη στις συνεδριάσεις της για τη νομισματική πολιτική. Οι γεωπολιτικές εντάσεις μπορούν να αποτελέσουν πηγές οικονομικών διαταραχών και αβεβαιότητας και μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη σταθερότητα των τιμών. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ συμπληρώνει τακτικά τις συνήθεις προβολές της με αναλύσεις σεναρίων προκειμένου να αξιολογεί τις δυνητικές επιδράσεις υποθετικών γεγονότων, όπως πόλεμοι και συγκρούσεις, που δεν περιλαμβάνονται στις προβολές του βασικού σεναρίου. Για παράδειγμα, στις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2023, μια ανάλυση σεναρίων διερεύνησε τους κινδύνους με μικρή πιθανότητα πραγματοποίησης (tail risks) σε σχέση με το βασικό σενάριο των προβολών, οι οποίοι θα προέκυπταν από μια δυνητική περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένου του μερικού κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τους κινδύνους κατά τη λήψη αποφάσεων νομισματικής πολιτικής, όπως αντανακλάται στις αναφορές των συνεδριάσεών του για τη νομισματική πολιτική. Η ΕΚΤ παρακολουθεί επίσης προσεκτικά τον αντίκτυπο αυτών των εξελίξεων στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ. Τακτική ενημέρωση σχετικά με αυτούς τους κινδύνους παρέχεται στην έκδοση Financial Stability Review (Επισκόπηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας) της ΕΚΤ. Ο αντίκτυπος των γεωπολιτικών εξελίξεων και των κινδύνων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ εξετάστηκε προσεκτικά στα τεύχη Μαΐου και Νοεμβρίου 2024 της εν λόγω έκδοσης. Τέλος, στο πλαίσιο της εν εξελίξει αξιολόγησης της στρατηγικής της για τη νομισματική πολιτική, η ΕΚΤ αντλεί τα διδάγματα από τα μέτρα που έλαβε για τη διαταραχή των τιμών της ενέργειας την περίοδο 2022-23 λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η αξιολόγηση αυτή θα ενισχύσει την ετοιμότητα της ΕΚΤ σε μελλοντικές διαταραχές της προσφοράς, ιδίως αυτών που προκύπτουν από γεωπολιτικές εξελίξεις. Η ΕΚΤ θα υποβάλει τα πορίσματά της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και είναι έτοιμη να συνεργαστεί περαιτέρω σε αυτή τη βάση.

3 Κλιματική αλλαγή

3.1 Κλιματική αλλαγή και πληθωρισμός

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να αξιολογήσει περαιτέρω σε ποιο βαθμό η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την ικανότητά της να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών. [σημείο 36]

Η ΕΚΤ διενεργεί σημαντικές αναλύσεις για να κατανοήσει τις συνέπειες τόσο των φυσικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής όσο και της μετάβασης στην πράσινη οικονομία για τον πληθωρισμό και την οικονομία. Οι επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών φαινομένων στην οικονομία είναι πολύπλοκες και πολύπλευρες. Συχνότερα και πιο ακραία κλιματικά φαινόμενα μπορεί να επηρεάσουν την οικονομική δραστηριότητα και τα επίπεδα του πληθωρισμού. Μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα έναν συνδυασμό διαταραχών από την πλευρά της προσφοράς και από την πλευρά της ζήτησης και να οδηγήσουν σε μεταβλητότητα του πληθωρισμού και αβεβαιότητα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνες της ΕΚΤ, η άνοδος της θερμοκρασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές των ειδών διατροφής και να έχει διαφορετικές επιδράσεις στον πληθωρισμό των υπηρεσιών μεταξύ εποχών και χωρών.^[11] Σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, οι αυξημένοι φυσικοί κίνδυνοι μπορεί επίσης να έχουν διαρθρωτικές επιδράσεις στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και τα μακροπρόθεσμα επιτόκια. Η ΕΚΤ ανέπτυξε επίσης προσεγγίσεις βασισμένες σε υποδείγματα για να αναλύσει τη μετάδοση των στρατηγικών για την απεξάρτηση από τον άνθρακα, όπως οι φόροι άνθρακα, το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) και σενάρια συνδυασμού πολιτικών, μέσω του ενεργειακού τομέα στην παραγωγή και τον πληθωρισμό.^[12] Οι αναλύσεις των εμπειρογνωμόνων λαμβάνονται υπόψη στις μακροοικονομικές προβολές και χρησιμοποιούνται ως σενάρια γύρω από το βασικό σενάριο των προβολών. Για παράδειγμα, το διευρυμένο πρόγραμμα ΣΕΔΕ της ΕΕ ελήφθη ρητώς υπόψη στις προβολές του Δεκεμβρίου 2024 και υποδήλωνε κάπως υψηλότερο πληθωρισμό στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Επιπλέον, η ΕΚΤ ανέλυσε τις ανάγκες χρηματοδότησης, τον ρόλο του ιδιωτικού τομέα και τη στήριξη του δημόσιου τομέα στη χρησιμοποίηση πράσινων επενδύσεων.^[13] Οι σημαντικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση μπορεί επίσης να έχουν ευρείες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνέπειες που σχετίζονται με τη νομισματική πολιτική, με επιδράσεις, για παράδειγμα, στις πληθωριστικές πιέσεις και τη μεταβλητότητα του πληθωρισμού, στο κόστος κεφαλαίου και στο κόστος παραγωγής, καθώς και στις αγορές εργασίας. Οι εκτιμώμενες συνολικές μακροοικονομικές και χρηματοοικονομικές επιδράσεις εξαρτώνται από τα μέτρα που, βάσει των υποθέσεων, θα λάβει η νομισματική πολιτική. Ενώ η στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ έχει μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό, ο οποίος της επιτρέπει να παραβλέπει τις βραχυπρόθεσμες αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο, μεγάλες ή επίμονες διαταραχές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην παγίωση των αποκλίσεων από τον στόχο αν δεν αντιμετωπίζονται με αποτελεσματικά μέτρα νομισματικής πολιτικής. Τα μέτρα πολιτικής της ΕΚΤ ήταν ευέλικτα και προσαρμοστικά προκειμένου να διατηρηθεί η σταθερότητα των τιμών και θα συνεχίσουν και στο μέλλον να αντιμετωπίζουν με αυτόν τον τρόπο τις διαρκώς εξελισσόμενες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.

3.2 Κλιματική αλλαγή και ουδετερότητα της αγοράς

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να τηρεί την προσέγγιση της ουδετερότητας της αγοράς στις νομισματικές πράξεις της, επισημαίνοντας παράλληλα ότι η ουδετερότητα της αγοράς αποτελεί επιχειρησιακό εργαλείο και όχι νομική απαίτηση. [σημείο 37]

Η ΕΚΤ τηρεί την αρχή της «οικονομίας της ανοικτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό που ευνοεί την αποτελεσματική κατανομή των πόρων», όπως προβλέπεται στη Συνθήκη.^[14] Όπως επισημαίνεται στο ψήφισμα, η ουδετερότητα της αγοράς αποτελεί επιχειρησιακό εργαλείο και όχι νομική απαίτηση. Η ουδετερότητα της αγοράς μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση ότι οι παρεμβάσεις της ΕΚΤ στην αγορά συμμορφώνονται με την αρχή της οικονομίας ανοικτής αγοράς. Ωστόσο, η ΕΚΤ μπορεί δικαιολογημένα να παρεκκλίνει από την ουδετερότητα της αγοράς προκειμένου να επιτύχει τους στόχους της και να συμμορφωθεί με τις αρχές της Συνθήκης. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση ζητημάτων διαχείρισης κινδύνων. Για παράδειγμα, στα προγράμματα αγοράς στοιχείων ενεργητικού, η εφαρμογή κριτηρίων επιλεξιμότητας, όπως οι ελάχιστες απαιτήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης για την αγορά στοιχείων ενεργητικού, υποδήλωνε ότι τα ομόλογα που διακρατούσε η ΕΚΤ δεν ήταν απαραιτήτως ανάλογα με τη χρηματιστηριακή αξία. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας, οι αγορές κρατικών ομολόγων διενεργήθηκαν με βάση την κλείδα κατανομής του Ευρωσυστήματος και όχι τη χρηματιστηριακή αξία. Στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς ομολόγων του επιχειρηματικού τομέα, ζητήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή ενσωματώθηκαν στην κατανομή αναφοράς προκειμένου να μειωθεί ο σχετιζόμενος με το κλίμα χρηματοοικονομικός κίνδυνος για τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος, μειώνοντας την ένταση άνθρακα των διακρατούμενων τίτλων του επιχειρηματικού τομέα. Στο πλαίσιο της πρόσφατης αναθεώρησης του λειτουργικού πλαισίου, το Διοικητικό Συμβούλιο συμφώνησε επίσης σε μια δέσμη αρχών που θα κατευθύνουν την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής στο μέλλον.^[15] Μεταξύ αυτών είναι η αρχή της οικονομίας της ανοικτής αγοράς και η αναγνώριση της σημασίας του δευτερεύοντος στόχου.

3.3 Κλιματική αλλαγή και χρηματοπιστωτική σταθερότητα

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να συνεχίσει το έργο της όσον αφορά τις ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για τον κλιματικό κίνδυνο οι οποίες αναπτύχθηκαν για την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών και των εταιρειών έναντι του κινδύνου κλιματικής μετάβασης. [σημείο 40]

Τα εργαλεία ανάλυσης που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για τις ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για τον κλιματικό κίνδυνο ενισχύονται ενεργά και συνεχώς. Τα τελευταία χρόνια η ΕΚΤ έχει διενεργήσει προηγμένες ασκήσεις προσομοίωσης κλιματικών σεναρίων, με σκοπό να αξιολογήσει τους κινδύνους για τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και να βοηθήσει τις επιμέρους τράπεζες και το ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα να αξιολογήσουν τους κινδύνους στους οποίους εκτίθενται στο πλαίσιο διαφόρων κλιματικών αποτελεσμάτων. Το έργο της ΕΚΤ περιλαμβάνει δύο ασκήσεις προσομοίωσης κλιματικών σεναρίων σε όλους τους τομείς της οικονομίας (2021 και 2023), μια άσκηση για τον τραπεζικό τομέα (2022), καθώς και μια άσκηση για την εκτίμηση των επιπτώσεων του κλιματικού κινδύνου στον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της για την ενσωμάτωση παραμέτρων σχετικών με την κλιματική αλλαγή στη στρατηγική νομισματικής πολιτικής της (2022). Πιο πρόσφατα, κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΚΤ διενήργησε άσκηση προσομοίωσης κλιματικών σεναρίων «Προσαρμογή στον στόχο του 55%» (Fit-for-55) από κοινού με τις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου.^[16] Η άσκηση έδειξε ότι, παρόλο που οι ζημίες λόγω του κινδύνου μετάβασης είναι απίθανο να απειλήσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ΕΕ, οι ζημίες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων θα αυξηθούν και η χρηματοδοτική τους ικανότητα μπορεί να επηρεαστεί όταν οι κίνδυνοι μετάβασης συνοδεύονται από μακροοικονομικές διαταραχές.

Η ΕΚΤ επίσης συμβάλλει ενεργά στη βελτίωση της κατανόησης των κλιματικών κινδύνων με άλλους οργανισμούς. Η ΕΚΤ προΐσταται της ομάδας σχεδιασμού και ανάλυσης σεναρίων του Δικτύου Κεντρικών Τραπεζών και Εποπτικών Αρχών για ένα Πράσινο Χρηματοπιστωτικό Σύστημα (Network for Greening the Financial System – NGFS), το οποίο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μακροπρόθεσμων σεναρίων μακροχρηματοοικονομικού χαρακτήρα για το κλίμα.^[17] Αυτά τα σενάρια παρέχουν προβολές για την αξιολόγηση των κλιματικών κινδύνων, δεδομένων των διαφορετικών κατευθύνσεων πολιτικής και οικονομικών εξελίξεων. Με κάθε έκδοση αυτά ενισχύονται: περιλαμβάνουν τους φυσικούς κινδύνους και τους κινδύνους μετάβασης και ενσωματώνουν τις τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης του κλίματος. Υπό την ηγεσία της ΕΚΤ, το NGFS θα δημοσιεύσει το α΄ εξάμηνο του 2025 τα πρώτα βραχυπρόθεσμα κλιματικά σενάρια. Τα σενάρια αυτά θα αποτελέσουν το πρώτο δημοσίως προσβάσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση των άμεσων επιπτώσεων των κλιματικών κινδύνων. Η ΕΚΤ επίσης συμβάλλει ενεργά στο έργο της Μόνιμης Επιτροπής Εποπτείας, Κινδύνων και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για την ανάπτυξη ενός υψηλού επιπέδου πλαισίου τακτικών ασκήσεων προσομοίωσης κλιματικών σεναρίων που θα βοηθήσει τις τράπεζες να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και σχετικές με τη διακυβέρνηση ευπάθειες.

4 Το ψηφιακό ευρώ

4.1 Σκοπός και οφέλη του ψηφιακού ευρώ

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να επιδείξει σαφώς τα οφέλη του ψηφιακού ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της ενισχυμένης στρατηγικής αυτονομίας στις πληρωμές, του υψηλότερου επιπέδου ανταγωνισμού στην αγορά πληρωμών λιανικής, των δυνατοτήτων προώθησης της καινοτομίας στις πληρωμές και τη χρηματοδότηση, της βελτιωμένης χρηματοπιστωτικής ένταξης και ενός εφεδρικού συστήματος πληρωμών εκτός διαδικτύου. [σημείο 26]

Το ψηφιακό ευρώ θα διατηρεί την ελευθερία των πολιτών να χρησιμοποιούν ένα δημόσια εκδιδόμενο μέσο πληρωμής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και θα προστατεύει τη νομισματική κυριαρχία μας, σε ένα πλαίσιο φθίνουσας χρήσης των μετρητών και αυξημένης εξάρτησης από παρόχους εκτός ΕΕ. Η φάση διερεύνησης του ψηφιακού ευρώ ξεκίνησε το 2021 προκειμένου να εξεταστεί περαιτέρω η ανάγκη έκδοσης από την κεντρική τράπεζα ψηφιακού νομίσματος λιανικής στην Ευρώπη.^[18] Η διερεύνηση ενδεχόμενης δημιουργίας ψηφιακού ευρώ κρίθηκε απαραίτητη δεδομένων των ραγδαίων αλλαγών στο τοπίο των πληρωμών λιανικής (Διάγραμμα 3). Αυτό επιβεβαιώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εκτίμηση επιπτώσεων που διενήργησε το 2023, στην οποία επισημάνθηκε ότι η απουσία ψηφιακού νομίσματος λιανικής εκδιδόμενου από την κεντρική τράπεζα στη ζώνη του ευρώ μπορεί σταδιακά να υπονομεύσει τη νομισματική κυριαρχία του Ευρωσυστήματος.^[19] Τα τελευταία χρόνια η εξάρτησή μας από εξωτερικούς φορείς στις πληρωμές λιανικής έχει αυξηθεί περαιτέρω.^[20] Οι σχετικοί κίνδυνοι έχουν γίνει πιο απτοί, επιβεβαιώνοντας την ανάγκη για ένα ψηφιακό ευρώ που θα ενισχύει τη στρατηγική αυτονομία και τη νομισματική κυριαρχία της Ευρώπης.^[21] Τα επιχειρήματα υπέρ του ψηφιακού ευρώ είναι ιδιαιτέρως ισχυρά στο πλαίσιο ενός κατακερματισμένου τοπίου πληρωμών που εξαρτάται από ξένους παρόχους, όπως η ζώνη του ευρώ.^[22]

Το ψηφιακό ευρώ θα είναι ένα ψηφιακό μέσο πληρωμής καθολικά αποδεκτό σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, για πληρωμές σε καταστήματα, για ηλεκτρονικές πληρωμές ή πληρωμές μεταξύ προσώπων. Θα λειτουργεί τόσο εκτός σύνδεσης (offline) όσο και σε απευθείας σύνδεση (online). Όπως τα μετρητά, το ψηφιακό ευρώ θα έχει μηδενικό κίνδυνο και θα είναι ευρέως προσβάσιμο, εύχρηστο και δωρεάν για βασική χρήση.^[23] Θα ενδυναμώσει την αποδοτικότητα του ευρωπαϊκού οικοσυστήματος πληρωμών στο σύνολό του, ενισχύοντας την καινοτομία και αυξάνοντας την ανθεκτικότητά του σε πιθανές κυβερνοεπιθέσεις και τεχνικές διαταράξεις. Η ΕΚΤ θεσπίζει επίσης μια πλατφόρμα καινοτομίας για τη συνεργασία με φορείς που ενδιαφέρονται να πειραματιστούν με τις υπό όρους πληρωμές και άλλες περιπτώσεις χρήσης.^[24]

Διάγραμμα 3

Μέσα πληρωμών που χρησιμοποιήθηκαν στο σημείο πώλησης, ζώνη του ευρώ, 2016-24

4.2 Ιδιωτικότητα

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να δώσει προτεραιότητα σε ισχυρές διασφαλίσεις της ιδιωτικότητας, καθιερώνοντάς τις ως χρυσό κανόνα για την προστασία της ιδιωτικότητας για το ψηφιακό ευρώ, για να εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη του κοινού και να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πολιτών. [σημείο 32]

Η προστασία της ιδιωτικότητας των χρηστών ήταν από την αρχή στο επίκεντρο του έργου του ψηφιακού ευρώ. Η λειτουργία εκτός σύνδεσης θα προσφέρει ένα επίπεδο προστασίας της ιδιωτικότητας παρόμοιο με αυτό που παρέχουν τα μετρητά, καθώς τα στοιχεία των πληρωμών που πραγματοποιούνται με αυτόν τον τρόπο θα είναι γνωστά μόνο στον πληρωτή και στον δικαιούχο της πληρωμής. Για τις ηλεκτρονικές πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ, η ΕΚΤ δεν θα είναι σε θέση να συνδέσει ένα πρόσωπο απευθείας με τις πληρωμές του. Τα στοιχεία που θα είναι διαθέσιμα στην ΕΚΤ θα είναι ψευδωνυμοποιημένα, δηλαδή η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να δει τυχόν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα με τα οποία θα μπορούσε να αναγνωρίσει τον πληρωτή. Η ΕΚΤ έχει δεσμευθεί να χρησιμοποιεί τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες που ενισχύουν την προστασία της ιδιωτικότητας, συνεχίζοντας παράλληλα να αξιολογεί νέα μέτρα που θα μπορούσαν να είναι εφικτά και αποτελεσματικά. Επιπλέον, σχεδιάζει να θεσπίσει ένα πλαίσιο συμμόρφωσης και ελέγχου για την προστασία των δεδομένων, βάσει του οποίου θα εποπτεύεται από ανεξάρτητες αρχές προστασίας δεδομένων ώστε να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων – οι ισχυρότεροι κανόνες στον κόσμο για την προστασία της ιδιωτικότητας και την ασφάλεια.^[25]

4.3 Συνέπειες για τον χρηματοπιστωτικό τομέα

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να λάβει υπόψη τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τη δομή του χρηματοπιστωτικού τομέα στο πλαίσιο της εισαγωγής του ψηφιακού ευρώ. [σημείο 31]

Ο σχεδιασμός του ψηφιακού ευρώ λαμβάνει υπόψη το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης που βασίζεται στις τράπεζες και περιλαμβάνει ισχυρές διασφαλίσεις για την προστασία της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πρώτον, οι χρήστες δεν θα χρειάζεται να διακρατούν ψηφιακό ευρώ για να μπορούν να πληρώνουν με αυτό. Συνδέοντας απρόσκοπτα τον λογαριασμό τους σε ψηφιακό ευρώ με έναν λογαριασμό πληρωμών στην τράπεζά τους, θα μπορούσαν να πραγματοποιούν και να λαμβάνουν ηλεκτρονικές πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ που θα υπερέβαιναν ακόμη και την ποσότητα των χρημάτων τους σε ψηφιακό ευρώ και το όριο διακράτησης. Αυτή η «αλυσιδωτή» τεχνολογία («waterfall» technology) θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις, στις οποίες δεν θα επιτρέπεται να διακρατούν ψηφιακό ευρώ, να λαμβάνουν πληρωμές σε ψηφιακό ευρώ.^[26] Δεύτερον, όπως και τα τραπεζογραμμάτια, οι διακρατήσεις σε ψηφιακό ευρώ δεν θα τοκίζονται και, ως εκ τούτου, δεν θα ανταγωνίζονται τις καταθέσεις ταμιευτηρίου. Τρίτον, θα υπάρχουν όρια στην ποσότητα ψηφιακού ευρώ που θα μπορούσαν να διακρατούν ιδιώτες. Το Ευρωσύστημα, μαζί με τους συμμετέχοντες στην αγορά, αναπτύσσει το αναλυτικό πλαίσιο και τα υποδείγματα που θα χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό του ορίου διακράτησης με βάση τους τρεις βασικούς τομείς που καθορίζονται στο σχέδιο κανονισμού: τη χρηστικότητα, τη νομισματική πολιτική και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.^[27] Στις εργασίες αυτές δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις διαφορές ως προς το μέγεθος και τα επιχειρηματικά μοντέλα των τραπεζών.^[28] Τέλος, η ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ πραγματοποιείται με την πολύτιμη συμβολή των ενδιαφερόμενων φορέων της αγοράς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα μπορεί να ενσωματωθεί στις υφιστάμενες δομές και λύσεις. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας επειδή το ψηφιακό ευρώ θα διανέμεται από τις τράπεζες και άλλους ιδιωτικούς παρόχους υπηρεσιών πληρωμών και θα αξιοποιεί όσο το δυνατόν περισσότερο τα υφιστάμενα πρότυπα και υποδομές πληρωμών.

4.4 Απόφαση σχετικά με την έκδοση ψηφιακού ευρώ

Στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητείται οποιαδήποτε απόφαση για την έκδοση ψηφιακού ευρώ να μην ληφθεί αποκλειστικά από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ. [σημείο 27]

Απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου σχετικά με το κατά πόσον και πότε θα εκδοθεί ψηφιακό ευρώ θα ληφθεί μόνο μετά την έγκριση του νομοθετικού πλαισίου, δηλαδή με πλήρη σεβασμό του ρόλου των συννομοθετών της ΕΕ. Η ΕΚΤ ενημερώνει τακτικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την πρόοδο του έργου από την έναρξή του.^[29] Η προτεινόμενη νομοθεσία θα αποτελέσει το πλαίσιο εντός του οποίου το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να θεσπιστεί ως νόμιμο χρήμα, καλύπτοντας τομείς που σχετίζονται με την προστασία της ιδιωτικότητας, τη διανομή και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.^[30] Το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξετάσει δεόντως τυχόν προσαρμογές του σχεδιασμού που μπορεί να είναι αναγκαίες ως αποτέλεσμα των νομοθετικών διαβουλεύσεων και αναγνωρίζει ότι η ευρεία πολιτική στήριξη είναι ζωτικής σημασίας προτού αποφασίσει αν θα εκδώσει ψηφιακό ευρώ. Η ΕΚΤ θα παραμένει ανά πάσα στιγμή πλήρως υπόλογη και θα ενημερώνει διαρκώς και ενδελεχώς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόοδο του Ευρωσυστήματος προς ένα ψηφιακό ευρώ, όχι μόνο σε αυτό το στάδιο, αλλά και μετά την ολοκλήρωση των νομοθετικών διαβουλεύσεων.

4.5 Δέσμευση για τα μετρητά

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επαναλαμβάνει ότι τα μετρητά θα πρέπει να παραμένουν ευρέως διαθέσιμα και προσιτά ανά πάσα στιγμή, προκειμένου να διασφαλίζεται η ποικιλία των μέσων πληρωμής. [σημείο 29]

Τα μετρητά θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικό και απαραίτητο στοιχείο του ενιαίου νομίσματος, ακόμη και μετά την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ. Τα μοναδικά χαρακτηριστικά των μετρητών ως χρήματος σε φυσική μορφή, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεξάρτητα από οποιαδήποτε τεχνολογία, υπογραμμίζουν τη διαρκή σημασία τους και την αναγκαία διαθεσιμότητά τους για τους πολίτες της ζώνης του ευρώ. Η ΕΚΤ υποστηρίζει σθεναρά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναν κανονισμό σχετικά με το καθεστώς νόμιμου χρήματος των τραπεζογραμματίων και κερμάτων σε ευρώ,^[31]που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της δέσμης μέτρων για το ενιαίο νόμισμα. Ο κανονισμός αυτός θα υποχρεώνει τις χώρες της ζώνης του ευρώ να εγγυώνται την επαρκή και αποτελεσματική αποδοχή των μετρητών και την πρόσβαση σε μετρητά σε ολόκληρη την επικράτειά τους. Η ΕΚΤ τονίζει ότι είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία με τους συννομοθέτες της ΕΕ εντός του 2025. Επιπλέον, χαιρετίζει τις τρέχουσες νομοθετικές πρωτοβουλίες διαφόρων κρατών μελών για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αδυναμιών και απειλών για τις εθνικές υποδομές μετρητών, όπως η πρόσβαση σε ΑΤΜ και η εδαφική κάλυψη. Οι πρωτοβουλίες αυτές υπογραμμίζουν τη σημασία του κανονισμού.

5 Άλλες δραστηριότητες της ΕΚΤ, διαφάνεια και λογοδοσία

5.1 Ο διεθνής ρόλος του ευρώ

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να εξετάσει την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ με σκοπό την ενίσχυση της ελκυστικότητάς του ως αποθεματικού νομίσματος και την υποστήριξη των μετατοπίσεων που προκαλεί η αγορά προς αυτή την κατεύθυνση. [σημείο 43]

Το ευρώ είναι το δεύτερο σημαντικότερο αποθεματικό νόμισμα παγκοσμίως και το καθεστώς του αποτελεί παράπλευρο αποτέλεσμα των υγιών οικονομικών πολιτικών στη ζώνη του ευρώ, οι οποίες θα πρέπει να επιδιωχθούν περαιτέρω. Η ΕΚΤ παρακολουθεί τον διεθνή ρόλο του ευρώ και δημοσιεύει την ανάλυσή της σε ετήσιες εκθέσεις. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2024, το μερίδιο του ευρώ σε διάφορους δείκτες χρήσης διεθνούς νομίσματος εξακολουθούσε να είναι σε επίπεδο υψηλότερο του 19% από την εισαγωγή του το 1999 και μετά.^[32] Για παράδειγμα, το 2023 το ευρώ αντιστοιχούσε περίπου σε 20% των συναλλαγματικών διαθεσίμων παγκοσμίως, ακολουθώντας το δολάριο ΗΠΑ που αντιστοιχούσε περίπου σε 58%, ενώ προηγείτο του γιεν Ιαπωνίας που αντιστοιχούσε περίπου σε 6%. Τα εύρωστα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη, συμπεριλαμβανομένων των υγιών οικονομικών πολιτικών, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που προσδιορίζουν τον διεθνή ρόλο των νομισμάτων. Η ΕΚΤ συμβάλλει στην άσκηση υγιών οικονομικών πολιτικών στη ζώνη του ευρώ παραμένοντας προσηλωμένη στην εντολή της να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της ελκυστικότητας του ευρώ ως μέσου αποθήκευσης αξίας. Οι υγιείς οικονομικές πολιτικές θα είναι επίσης καίριας σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του διεθνούς ρόλου του ευρώ σε έναν δυνητικά πιο κατακερματισμένο κόσμο. Η μετάβαση προς μια βαθύτερη και πιο ολοκληρωμένη Οικονομική και Νομισματική Ένωση, συμπεριλαμβανομένης μιας πραγματικής ένωσης κεφαλαιαγορών, θα αύξανε το βάθος και τη ρευστότητα των αγορών του ευρώ. Επιπλέον, με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του ευρωπαϊκού συστήματος πληρωμών και την παροχή εναλλακτικής λύσης έναντι των σταθερών κρυπτονομισμάτων με κάλυψη δολαρίων ΗΠΑ με σκοπό ταχείες και αξιόπιστες ψηφιακές πληρωμές, το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να υποστηρίξει τον διεθνή ρόλο του ευρώ. Τέλος, η προάσπιση του κράτους δικαίου στην Ευρώπη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στο ευρώ.

5.2 Κυβερνοασφάλεια και ανθεκτικότητα

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ να διασφαλίσει την ασφάλεια και την προστασία του νομισματικού συστήματος για τους χρήστες του, ιδίως υπό το πρίσμα των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εξελίξεων, και εκφράζει την ικανοποίησή του για την προσοχή που αποδίδει η ΕΚΤ στους κινδύνους κυβερνοεπιθέσεων. [σημείο 45]

Η ΕΚΤ εμμένει αποφασιστικά στην προτεραιοποίηση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας του νομισματικού συστήματος ως απάντηση στις εξελισσόμενες κυβερνοαπειλές. Ένα βασικό στοιχείο αυτής της προσέγγισης είναι η στενή συνεργασία της ΕΚΤ με άλλα μέλη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, καθώς και με λοιπά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, αναγνωρίζοντας τον εγγενώς συνεργατικό χαρακτήρα της αποτελεσματικής ανθεκτικότητας σε κυβερνοαπειλές. Για παράδειγμα, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες που παρέχουν τις υπηρεσίες του TARGET δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη διαρκή εξέλιξη και βελτίωση των ικανοτήτων κυβερνοάμυνας προκειμένου να διασφαλίζεται η ελεύθερη, αποτελεσματική και ασφαλής ροή μετρητών, τίτλων και εξασφαλίσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τον Μάρτιο του 2024 η ΕΚΤ επικαιροποίησε τη στρατηγική του Ευρωσυστήματος για την ανθεκτικότητα έναντι κυβερνοαπειλών, διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής της, και τώρα καλύπτει την αντιμετώπιση αναδυόμενων κυβερνοαπειλών.^[33] Η αναθεωρημένη στρατηγική και το επικαιροποιημένο πλαίσιο TIBER-EU για τη διενέργεια δοκιμών παραβίασης ασφάλειας βάσει πληροφοριών ευθυγραμμίζονται απόλυτα με τον κανονισμό σχετικά με την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα (Digital Operational Resilience Act – DORA), ενισχύοντας την ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων και εναρμονίζοντας την επιχειρησιακή ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα.^[34],[35] Επίσης, η ΕΚΤ επί του παρόντος βελτιώνει τις προσδοκίες για την επίβλεψη της ανθεκτικότητας των υποδομών των χρηματοπιστωτικών αγορών έναντι κυβερνοαπειλών, συνεργάζεται με βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι προσδοκίες παραμένουν στο επίκεντρο των εξελίξεων και ευθυγραμμίζονται με τα σχετικά παγκόσμια πρότυπα. Τα μέτρα αυτά είναι ζωτικής σημασίας για τη διαφύλαξη της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ζώνης του ευρώ εν μέσω γεωπολιτικών και τεχνολογικών προκλήσεων.

5.3 Πλαίσιο της ΕΚΤ για πληροφοριοδότες δημόσιου συμφέροντος

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζητεί την περαιτέρω ενίσχυση του εσωτερικού πλαισίου της ΕΚΤ για την καταγγελία δυσλειτουργιών, ώστε να ευθυγραμμιστεί με την οδηγία της ΕΕ για τους πληροφοριοδότες δημόσιου συμφέροντος. [σημείο 53]

Το εσωτερικό πλαίσιο της ΕΚΤ για τους πληροφοριοδότες δημόσιου συμφέροντος αναθεωρήθηκε και εκσυγχρονίστηκε το 2020.^[36] Ως εκ τούτου, ευθυγραμμίζεται με τις αρχές της οδηγίας.^[37] Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, παρέχει, μεταξύ άλλων χαρακτηριστικών, i) ένα σύγχρονο εργαλείο για την ανώνυμη υποβολή καταγγελιών· (ii) διασφαλίσεις εμπιστευτικότητας· και (iii) ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος και των μαρτύρων από αντίποινα. Παρά το γεγονός αυτό και αντλώντας διδάγματα από την εμπειρία που αποκτήθηκε από το πλαίσιο τα τελευταία χρόνια, η ΕΚΤ επί του παρόντος προβαίνει σε περαιτέρω βελτιώσεις προκειμένου να ενισχύσει τις συνολικές διασφαλίσεις για τα άτομα που καταγγέλλουν πιθανές παραβάσεις. Μεταξύ άλλων, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη θέσπιση μιας ολιστικής, διαφανούς και αποτελεσματικής δέσμης κανόνων που αντικατοπτρίζουν τον ρόλο της ΕΚΤ ως εργοδότη χωρίς αποκλεισμούς, ενθαρρύνεται η έγκαιρη επίλυση ζητημάτων που αφορούν τον χώρο εργασίας, διασφαλίζονται τα δικαιώματα και εξισορροπούνται τα συμφέροντα των ενδιαφερομένων, και επιτυγχάνεται ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον στο οποίο επικρατεί σεβασμός. Τα βασικά στοιχεία του προβλεπόμενου αναθεωρημένου πλαισίου περιλαμβάνουν ενισχυμένη προστασία για όσους διατρέχουν κίνδυνο αντιποίνων, καθώς και απλοποιημένες διαδικασίες ώστε να καθίσταται δυνατή η διεξαγωγή πιο έγκαιρων και ανθρωποκεντρικών ερευνών, με παράλληλη τήρηση των κατάλληλων διαδικαστικών δικαιωμάτων. Αυτές οι βελτιώσεις αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο συζήτησης με τους εκπροσώπους του προσωπικού της ΕΚΤ.

5.4 Επικοινωνία, διάλογος με το κοινό και εκπαίδευση

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενθαρρύνει τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες για τα προγράμματα χρηματοοικονομικού γραμματισμού. [σημείο 48]

Ο χρηματοοικονομικός γραμματισμός του πληθυσμού αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως μια πτυχή της αποτελεσματικής μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του έργου για την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού γραμματισμού επιτελείται από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες και άλλες εθνικές αρχές, η ΕΚΤ συμβάλλει επίσης στην ευρύτερη κατανόηση της οικονομίας, των βασικών χρηματοοικονομικών ζητημάτων και των πολιτικών της ΕΚΤ. Ορισμένα παραδείγματα τέτοιων προσπαθειών που χρησιμοποιούν καινοτόμες προσεγγίσεις είναι: ο νέος δίαυλος Espresso Economics στο YouTube με εβδομαδιαία βίντεο που επεξηγούν οικονομικές έννοιες· κουίζ στην εκπαιδευτική πλατφόρμα Kahoot!· και συνεχείς προσπάθειες επικοινωνίας σε πιο προσιτή γλώσσα. Σε συνεργασία με τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, η ΕΚΤ επέστησε επίσης την προσοχή στο σημαντικό χάσμα χρηματοοικονομικού γραμματισμού μεταξύ γυναικών και ανδρών με μια νέα πρωτοβουλία για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Η πρωτοβουλία προέβλεπε πέντε δεσμεύσεις για την κάλυψη του χάσματος μεταξύ των φύλων όσον αφορά τον χρηματοοικονομικό γραμματισμό, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός δικτύου για τον χρηματοοικονομικό γραμματισμό από τις κεντρικές τράπεζες.

5.5 Λογοδοσία της ΕΚΤ

Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καλεί την ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αξιοποιήσουν πλήρως τις ρυθμίσεις σχετικά με τη λογοδοσία και τη διαφάνεια και, εφόσον είναι δυνατόν, να ενισχύσουν περαιτέρω τις ρυθμίσεις αυτές, χωρίς να θιγεί η ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Καλεί επίσης το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών να συνεχίσει και να ενισχύσει τους διαλόγους του με τα εθνικά κοινοβούλια. [σημεία 4 και 54]

Η ΕΚΤ εκτιμά ιδιαίτερα την αμοιβαία επωφελή σχέση λογοδοσίας της με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι υποχρεώσεις λογοδοσίας της ΕΚΤ καθορίζονται στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ. Με την πάροδο των ετών, η ΕΚΤ έχει συνεργαστεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να ενισχύσει τη λογοδοσία της πολύ πέρα από τις απαιτήσεις της Συνθήκης. Στο πλαίσιο αυτό, τον Ιούνιο του 2023 οι Πρόεδροι της ΕΚΤ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπέγραψαν ανταλλαγή επιστολών που εξειδικεύει τους διαύλους λογοδοσίας και αποτελεί κοινή αντίληψη των πρακτικών λογοδοσίας στον τομέα των κεντρικών τραπεζών. Κατά την τελευταία κοινοβουλευτική περίοδο, η ΕΚΤ συνεργάστηκε με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ακόμη συχνότερα από ό,τι σε προηγούμενες περιόδους (Διάγραμμα 4). Πέρα από την ελεγκτική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ΕΚΤ εκτιμά επίσης την ευκαιρία να εξηγεί τις πολιτικές της στους πολίτες και τους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους, καθώς και να ακούει τις απόψεις τους. Αυτό ενισχύει τη διαφάνεια, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της ΕΚΤ. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ παραμένει απόλυτα προσηλωμένη στις προσπάθειές της όσον αφορά τη λογοδοσία και τη διαφάνεια και σκοπεύει να συνεχίσει να ενισχύει τις επαφές της με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σύμφωνα με τις διατάξεις του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ.

Διάγραμμα 4

Αριθμός ανταλλαγών απόψεων με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

(αριθμός ανά έτος)

Ενώ οι εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι οι πρωταρχικοί συνομιλητές των εθνικών κοινοβουλίων, η ΕΚΤ ενίοτε προγραμματίζει συναντήσεις με αντιπροσωπείες εθνικών κοινοβουλίων σε έκτακτη βάση. Καθώς η ΕΚΤ εκπληρώνει τις υποχρεώσεις λογοδοσίας πρωτίστως έναντι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες εντός του Ευρωσυστήματος είναι οι πρωταρχικοί συνομιλητές των οικείων εθνικών κοινοβουλίων. Η έκταση και η φύση αυτής της αλληλεπίδρασης εξαρτάται από τη χώρα και το θεσμικό της πλαίσιο. Πάντως, η ΕΚΤ ενίοτε δέχεται αντιπροσωπείες εθνικών κοινοβουλίων ή επισκέπτεται εθνικά κοινοβούλια για να συζητήσει θέματα που έχουν σημασία για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Αυτές οι ανταλλαγές απόψεων πραγματοποιούνται κατόπιν αιτήματος του εθνικού κοινοβουλίου, με την επιφύλαξη της διαθεσιμότητας της ΕΚΤ, και αποσκοπούν στην εξισορρόπηση της συνεργασίας μεταξύ των κοινοβουλίων της ζώνης του ευρώ.^[38] Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες που αποτελούν μέρος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών αλλά δεν συμμετέχουν στο Ευρωσύστημα ασκούν αυτόνομα τη νομισματική πολιτική τους και η ΕΚΤ γενικά δεν ανταλλάσσει απόψεις με αυτά τα εθνικά κοινοβούλια σχετικά με θέματα νομισματικής πολιτικής.