Βασικά στοιχεία

1 Έκθεση διαχείρισης

1.1 Σκοπός της έκθεσης διαχείρισης της ΕΚΤ

Η έκθεση διαχείρισης^[1] αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ και σκοπός της είναι να παράσχει στους αναγνώστες συναφείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές καταστάσεις.^[2] Καθώς οι δραστηριότητες και οι πράξεις της ΕΚΤ διενεργούνται για να στηρίξουν τους σκοπούς πολιτικής της, η οικονομική θέση και το οικονομικό αποτέλεσμα της ΕΚΤ θα πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις αποφάσεις πολιτικής που αυτή λαμβάνει.

Για τον σκοπό αυτόν, η έκθεση διαχείρισης παρουσιάζει τα βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες της ΕΚΤ καθώς και την επίδρασή τους στις οικονομικές της καταστάσεις. Επιπλέον, αναλύει τις βασικές εξελίξεις στον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσης στη διάρκεια του έτους και περιλαμβάνει πληροφορίες για την καθαρή θέση της ΕΚΤ. Τέλος, περιγράφει το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΚΤ, παρέχοντας πληροφορίες για τους συγκεκριμένους κινδύνους στους οποίους εκτίθεται, και τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνων που χρησιμοποιούνται για τον μετριασμό των κινδύνων.

1.2 Βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες

Η ΕΚΤ αποτελεί μέρος του Ευρωσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει, εκτός από την ΕΚΤ, τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), οι οποίες έχουν ως νόμισμα το ευρώ.^[3] Πρωταρχικός σκοπός του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Η ΕΚΤ εκτελεί τα καθήκοντά της όπως περιγράφονται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[4] και στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ)^[5] (Σχήμα 1). Σκοπός της ΕΚΤ κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της είναι να εκπληρώνει την εντολή που της έχει ανατεθεί και όχι να παράγει κέρδη.

Σχήμα 1

Τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ

Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, αντανακλώντας την αρχή της αποκεντρωμένης εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στο Ευρωσύστημα. Στον Πίνακα 1 παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά οι κύριες πράξεις και τα βασικά καθήκοντα της ΕΚΤ κατά την εκπλήρωση της εντολής που της έχει ανατεθεί καθώς και η επίδρασή τους στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ.

1.3 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις

1.3.1 Ισολογισμός

Το μέγεθος του ισολογισμού της ΕΚΤ αυξήθηκε σημαντικά κατά την περίοδο 2019-2022, κυρίως λόγω των οριστικών αγορών τίτλων που διενεργήθηκαν από την ΕΚΤ στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (Διάγραμμα 1). Συγκεκριμένα, οι βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση του μεγέθους το 2020 και το 2021 ήταν οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme – APP)^[6] και η έναρξη του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP)^[7] τον Μάρτιο του 2020. Οι καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων PEPP και APP τερματίστηκαν από το τέλος Μαρτίου 2022 και την 1η Ιουλίου 2022 αντίστοιχα, οδηγώντας σε μια πιο συγκρατημένη αύξηση του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ το 2022.

Διάγραμμα 1

Βασικά στοιχεία του ισολογισμού της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Το 2023 ο ισολογισμός της ΕΚΤ μειώθηκε κατά 24,4 δισεκ. ευρώ σε 674,5 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω της σταδιακής μείωσης των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος APP ως αποτέλεσμα της μερικής επανεπένδυσης ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων στο εν λόγω χαρτοφυλάκιο από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 2023 και τον πλήρη τερματισμό αυτών των επανεπενδύσεων από τον Ιούλιο του 2023.

Οι τίτλοι σε ευρώ που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτελούσαν το 63% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ στο τέλος του 2023. Σε αυτό το στοιχείο του ισολογισμού η ΕΚΤ διακρατεί τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP) και των προγραμμάτων CBPP3, ABSPP, PSPP και PEPP. Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Με βάση τις σχετικές αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, το Ευρωσύστημα συνέχισε να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP κατά τη λήξη τους καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και στο πλαίσιο του προγράμματος APP μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023. Από τις αρχές Μαρτίου μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2023, το Ευρωσύστημα επανεπένδυσε μόνο μερικώς τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους και από τον Ιούλιο του 2023 τερμάτισε αυτές τις επανεπενδύσεις. Ως αποτέλεσμα αυτών των αποφάσεων, το χαρτοφυλάκιο τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής μειώθηκε κατά 31,9 δισεκ. ευρώ σε 425,3 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 2), καθώς μειώθηκαν οι τίτλοι που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων PSPP, ABSPP και CBPP3 εντός του προγράμματος APP κατά 18,0 δισεκ. ευρώ, 9,5 δισεκ. ευρώ και 1,6 δισεκ. ευρώ αντίστοιχα λόγω εξοφλήσεων. Το χαρτοφυλάκιο PEPP μειώθηκε κατά 2,6 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω της καθαρής επίδρασης από την απόσβεση των διαφορών υπέρ και υπό το άρτιο^[8] των τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο.

Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει^[9] να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP κατά τη λήξη τους στη διάρκεια του α΄ εξαμήνου του 2024. Στη συνέχεια, σκοπεύει να μειώσει το χαρτοφυλάκιο PEPP σε επίπεδο Ευρωσυστήματος κατά 7,5 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο το β΄ εξάμηνο του 2024 και να τερματίσει τις επανεπενδύσεις στο τέλος του 2024. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευελιξία στις επανεπενδύσεις ποσών από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου PEPP καθώς φθάνουν στη λήξη τους, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία.

Διάγραμμα 2

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(δισεκ. ευρώ)

Για τα ενεργά προγράμματα τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, ιδίως τα προγράμματα APP και PEPP, οι τίτλοι που διακρατούνταν από την ΕΚΤ στο τέλος του 2023 είχαν διαφοροποιημένο προφίλ λήξεων^[10] (Διάγραμμα 3).

Διάγραμμα 3

Προφίλ λήξεων των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP

Το 2023 το ισότιμο σε ευρώ της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας, αυξήθηκε κατά 3,3 δισεκ. ευρώ σε 87,7 δισεκ. ευρώ.

Το ισότιμο σε ευρώ της αξίας των διαθεσίμων της ΕΚΤ σε χρυσό και απαιτήσεις σε χρυσό αυξήθηκε κατά 2,7 δισεκ. ευρώ σε 30,4 δισεκ. ευρώ το 2023 (Διάγραμμα 4), λόγω, κυρίως, της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ. Αυτή η άνοδος οδήγησε επίσης σε ισόποση αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής της αξίας χρυσού της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Καθαρή θέση"). Επιπροσθέτως, όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα με ισχύ από 1.1.2023, η Hrvatska narodna banka μεταβίβασε στην ΕΚΤ χρυσό αξίας 96 εκατ. ευρώ.

Διάγραμμα 4

Διαθέσιμα σε χρυσό και τιμές χρυσού

(αριστερή κλίμακα: δισεκ. ευρώ, δεξιά κλίμακα: ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού)

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[11] σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας αυξήθηκαν, σε όρους ευρώ, κατά 0,2 δισεκ. ευρώ σε 55,2 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 5), κυρίως λόγω των εσόδων που αποκτήθηκαν στη διάρκεια του έτους, κατά κύριο λόγο επί του χαρτοφυλακίου σε δολάρια ΗΠΑ. Επιπροσθέτως, όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα με ισχύ από 1.1.2023, η Hrvatska narodna banka μεταβίβασε στην ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα εκφρασμένα σε δολάρια ΗΠΑ αξίας 544 εκατ. ευρώ. Η αύξηση της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων αντισταθμίστηκε εν μέρει, κυρίως λόγω της υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ.

Διάγραμμα 5

Συναλλαγματικά διαθέσιμα

(δισεκ. ευρώ)

Τα δολάρια ΗΠΑ αποτελούν το βασικό μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, αναλογώντας στο 81% του συνόλου στο τέλος του 2023.

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται την επένδυση των συναλλαγματικών της διαθεσίμων ακολουθώντας μια προσέγγιση τριών σταδίων. Πρώτον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ σχεδιάζουν ένα στρατηγικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Δεύτερον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ σχεδιάζουν το τακτικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνεται από την Εκτελεστική Επιτροπή. Τρίτον, οι ΕθνΚΤ διενεργούν καθημερινά επενδυτικές πράξεις σε αποκεντρωμένη βάση.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε τίτλους και καταθέσεις μέσω της αγοράς χρήματος ή διακρατούνται σε τρεχούμενους λογαριασμούς (Διάγραμμα 6). Οι τίτλοι του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Διάγραμμα 6

Σύνθεση των επενδύσεων σε συνάλλαγμα

(δισεκ. ευρώ)

Σκοπός του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ είναι η χρηματοδότηση ενδεχόμενων παρεμβάσεων στην αγορά συναλλάγματος. Για τον λόγο αυτόν, η διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ πραγματοποιείται βάσει τριών στόχων (κατά σειρά προτεραιότητας): ρευστότητα, ασφάλεια και απόδοση. Επομένως, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμους τίτλους (Διάγραμμα 7).

Διάγραμμα 7

Προφίλ λήξεων των τίτλων σε συνάλλαγμα

Η αξία του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων αυξήθηκε κατά 1,0 δισεκ. ευρώ σε 22,1 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 8), κυρίως λόγω α) της επανεπένδυσης των τόκων-εσόδων από αυτό το χαρτοφυλάκιο και β) της ανόδου της αγοραίας αξίας των τίτλων σε ευρώ που διακρατούνται στο εν λόγω χαρτοφυλάκιο ως αποτέλεσμα της μείωσης των αποδόσεων των ομολόγων της ζώνης του ευρώ στο τέλος του έτους (Διάγραμμα 17).

Το χαρτοφυλάκιο αποτελείται κυρίως από τίτλους σε ευρώ που αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους. Το 2023 τα κρατικά χρεόγραφα αντιστοιχούσαν σε 77% του συνολικού χαρτοφυλακίου.

Το μερίδιο των επενδύσεων σε πράσινα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων συνέχισε να αυξάνεται και διαμορφώθηκε από 13% στο τέλος του 2022 σε 20% στο τέλος του 2023. Η ΕΚΤ σκοπεύει να αυξήσει περαιτέρω αυτό το μερίδιο τα προσεχή έτη.^[12] Από το 2021, τις αγορές πράσινων ομολόγων που διενεργούνται στις δευτερογενείς αγορές συμπληρώνουν οι τοποθετήσεις στο επενδυτικό ταμείο πράσινων ομολόγων σε ευρώ για κεντρικές τράπεζες που δημιούργησε η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών τον Ιανουάριο του 2021.

Διάγραμμα 8

Χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ αποτελείται κατά κύριο λόγο από επενδύσεις του καταβεβλημένου κεφαλαίου της και των ποσών που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Σκοπός του εν λόγω χαρτοφυλακίου είναι η εξασφάλιση εισοδήματος για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών της ΕΚΤ που δεν σχετίζονται με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων.^[13] Το χαρτοφυλάκιο επενδύεται σε στοιχεία ενεργητικού σε ευρώ, υποκείμενα στα όρια που επιβάλλονται από το οικείο πλαίσιο ελέγχου κινδύνου. Από αυτό προκύπτει μια πιο διαφοροποιημένη διάρθρωση λήξεων (Διάγραμμα 9) συγκριτικά με το χαρτοφυλάκιο συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Διάγραμμα 9

Προφίλ λήξεων των τίτλων του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων της ΕΚΤ

Στο τέλος του 2023, η συνολική αξία των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία ήταν 1.567,7 δισεκ. ευρώ, σχεδόν αμετάβλητη σε σχέση με το τέλος του 2022. Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο αντιστοιχούσε σε 125,4 δισεκ. ευρώ στο τέλος του έτους. Δεδομένου ότι η ΕΚΤ δεν εκδίδει η ίδια τραπεζογραμμάτια, διακρατεί απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ αξίας ισόποσης της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία τα οποία έχουν κατανεμηθεί σε αυτήν.

Οι υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος της ΕΚΤ, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από το καθαρό υπόλοιπο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET και τις υποχρεώσεις της ΕΚΤ όσον αφορά τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν σε αυτήν από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όταν εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα, αυξήθηκαν κατά 89,6 δισεκ. ευρώ σε 445,0 δισεκ. ευρώ το 2023.

Η εξέλιξη των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος οφείλεται κυρίως στην εξέλιξη της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET. Οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στις μεταβολές των καθαρών υποχρεώσεων στο πλαίσιο του TARGET κατά την περίοδο 2019-2023 ήταν οι αγορές και οι εξοφλήσεις τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, που διακανονίζονται μέσω λογαριασμών στο TARGET, καθώς και οι μεταβολές των υποχρεώσεων σε ευρώ των κατοίκων και των μη κατοίκων της ζώνης του ευρώ (Διάγραμμα 10). Το 2023 οι ταμειακές εισροές από εξοφλήσεις τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής ήταν χαμηλότερες από τις ταμειακές εκροές που σχετίζονταν με τη μείωση των υποχρεώσεων σε ευρώ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ και μη κατοίκους της ζώνης του ευρώ, με αποτέλεσμα τη συνολική αύξηση των καθαρών υποχρεώσεων στο TARGET.

Διάγραμμα 10

Καθαρό υπόλοιπο εντός του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του TARGET, υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ και μη κατοίκων ζώνης ευρώ και τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(δισεκ. ευρώ)

Το 2023, οι λοιπές υποχρεώσεις της ΕΚΤ μειώθηκαν κατά 107,7 δισεκ. ευρώ σε 58,0 δισεκ. ευρώ, λόγω της μείωσης των υποχρεώσεων σε ευρώ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ και μη κατοίκους της ζώνης του ευρώ. Ειδικότερα, σημειώθηκε μείωση α) των καταθέσεων που δέχθηκε η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος^[14], β) των υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων εκτός ζώνης ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας TARGET-ECB και γ) των μετρητών που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις έναντι του δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP.

1.3.2 Καθαρή θέση

Η καθαρή θέση της ΕΚΤ αποτελείται από το κεφάλαιό της, τυχόν ποσά που διακρατούνται στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων και στο γενικό αποθεματικό, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής^[15], τυχόν συσσωρευμένες ζημίες από προηγούμενες χρήσεις και τυχόν κέρδη/ζημίες χρήσης.^[16]

Στο τέλος του 2023, η καθαρή θέση της ΕΚΤ διαμορφώθηκε συνολικά σε 44,5 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 11), κατά 7,0 δισεκ. ευρώ χαμηλότερη σε σχέση με το τέλος του 2022 λόγω των ζημιών που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του 2023. Το πλήρες ποσό της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη μέρους αυτών των ζημιών, με αποτέλεσμα η ζημία της χρήσης να περιοριστεί σε 1,3 δισ. ευρώ. Η μείωση της καθαρής θέσης της ΕΚΤ λόγω των ζημιών του 2023 αντισταθμίστηκε εν μέρει από α) την αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής, κυρίως ως αποτέλεσμα της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού, σε όρους ευρώ, το 2023 και β) τις εισφορές της Hrvatska narodna banka στο καταβεβλημένο κεφάλαιο, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής και την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, μετά την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος από την Κροατία με ισχύ από 1.1.2023.

Διάγραμμα 11

Η καθαρή θέση της ΕΚΤ

(δισεκ. ευρώ)

Οι μεταβολές της καθαρής θέσης της ΕΚΤ στη διάρκεια του έτους παρουσιάζονται στον Πίνακα 2.

Μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από χρυσό και συνάλλαγμα και μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από τίτλους που υπόκεινται σε αναπροσαρμογή λόγω μεταβολής των τιμών δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης αλλά καταγράφονται απευθείας στους λογαριασμούς αναπροσαρμογής που εμφανίζονται στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Τα υπόλοιπα των εν λόγω λογαριασμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν την επίδραση τυχόν μελλοντικών δυσμενών μεταβολών των αντίστοιχων τιμών ή/και συναλλαγματικών ισοτιμιών, ενισχύοντας έτσι την ανθεκτικότητα της ΕΚΤ έναντι των υποκείμενων κινδύνων. Το 2023 οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής όσον αφορά τον χρυσό, το συνάλλαγμα και τους τίτλους αυξήθηκαν κατά 0,7 δισεκ. ευρώ σε 36,9 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω των μεγαλύτερων διαφορών αναπροσαρμογής όσον αφορά τον χρυσό ως αποτέλεσμα της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ. Οι διαφορές αναπροσαρμογής όσον αφορά το συνάλλαγμα μειώθηκαν, κυρίως λόγω της υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ (Διάγραμμα 12).

Διάγραμμα 12

Οι βασικές συναλλαγματικές ισοτιμίες και η τιμή του χρυσού κατά την περίοδο 2019-23

(ποσοστιαίες μεταβολές σε σχέση με το 2019, στοιχεία τέλους του έτους)

Λόγω της έκθεσής της σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι"), η ΕΚΤ μπορεί να σχηματίσει πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, η οποία θα χρησιμοποιηθεί στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για τον συμψηφισμό ζημιών λόγω αυτής της έκθεσης. Το ύψος αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζεται ετησίως, ενώ λαμβάνεται υπόψη μια σειρά παραγόντων, όπως η ποσότητα των διακρατούμενων στοιχείων ενεργητικού που ενέχουν κίνδυνο, τα προβλεπόμενα αποτελέσματα για το προσεχές έτος και μια αξιολόγηση κινδύνου. Η πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Στο τέλος του 2022 η πρόβλεψη αυτή ανερχόταν σε 6.566 εκατ. ευρώ. Όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα, η Hrvatska narodna banka συνεισέφερε 53 εκατ. ευρώ στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων με ισχύ από 1.1.2023, αυξάνοντας το ύψος της σε 6.620 εκατ. ευρώ. Στο τέλος του 2023, μετά την ετήσια επανεξέταση, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδεσμεύσει το πλήρες ποσό της εν λόγω πρόβλεψης για να καλύψει μέρος των ζημιών που πραγματοποιήθηκαν το 2023. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να αναπληρώσει την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, στο πλαίσιο της επανεξέτασης που διενεργεί ετησίως, μόλις η ΕΚΤ επανέλθει σε κερδοφορία.

Η ζημία της ΕΚΤ για τη χρήση, μετά την αποδέσμευση του ποσού της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, διαμορφώθηκε σε 1,3 δισεκ. ευρώ (βλ. Ενότητα 1.3.3 "Λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης"). Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να καταγραφεί αυτή η ζημία στον ισολογισμό της ΕΚΤ προκειμένου να συμψηφιστεί με μελλοντικά κέρδη.

1.3.3 Αποτελέσματα χρήσης

Το αποτέλεσμα της ΕΚΤ έχει μειωθεί σταδιακά από το 2019 (Διάγραμμα 13). Το 2020 και το 2021 η μείωση αυτή οφειλόταν κυρίως στα χαμηλότερα έσοδα από συναλλαγματικά διαθέσιμα και τίτλους διακρατούμενους για σκοπούς νομισματικής πολιτικής. Το 2022 και το 2023 η μείωση του αποτελέσματος της ΕΚΤ οφειλόταν πρωτίστως στην υλοποίηση του επιτοκιακού κινδύνου, καθώς η άνοδος των επιτοκίων στη ζώνη του ευρώ οδήγησε σε άμεσα σε αύξηση των τόκων-εξόδων που καταβάλλει η ΕΚΤ επί των καθαρών υποχρεώσεών της στο πλαίσιο του TARGET, ενώ τα έσοδα από τα στοιχεία ενεργητικού της ΕΚΤ δεν αυξήθηκαν στον ίδιο βαθμό ή με τον ίδιο ρυθμό (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι").

Η ζημία της ΕΚΤ, μετά από μακρά περίοδο σημαντικών κερδών, αντανακλά τον ρόλο και τις απαραίτητες ενέργειες πολιτικής που ανέλαβε το Ευρωσύστημα κατά την εκπλήρωση της πρωταρχικής του αποστολής να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών και δεν επηρεάζει την ικανότητά του να ασκεί αποτελεσματική νομισματική πολιτική. Τα προηγούμενα έτη ο ισολογισμός της ΕΚΤ μεγεθύνθηκε σημαντικά, κυρίως λόγω των αγορών τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων αγοράς στοιχείων ενεργητικού. Από την πλευρά του ενεργητικού, οι περισσότεροι τίτλοι που διακρατούνται επί του παρόντος για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αγοράστηκαν σε μια περίοδο χαμηλών επιτοκίων και έχουν μακρά διάρκεια και σταθερό τοκομερίδιο. Ως εκ τούτου, αυτοί οι τίτλοι θα συνεχίσουν να αποδίδουν σχετικά χαμηλά έσοδα από τόκους, που δεν επηρεάζονται άμεσα από τις μεταβολές των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ. Παράλληλα, ο διακανονισμός σε μετρητά αυτών των αγορών μέσω του TARGET οδήγησε σε αύξηση της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET, η οποία τοκίζεται με το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (επιτόκιο ΠΚΑ). Προκειμένου να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ, το επιτόκιο αυτό άρχισε να αυξάνεται το 2022, με αποτέλεσμα την άμεση αύξηση των τόκων-εξόδων της ΕΚΤ.

Η ΕΚΤ είναι πιθανόν να καταγράψει ζημίες και τα αμέσως επόμενα έτη λόγω της υλοποίησης του επιτοκιακού κινδύνου και στη συνέχεια να επανέλθει σε διατηρήσιμη κερδοφορία. Η πραγματοποίηση και το μέγεθος αυτών των ζημιών χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα και εξαρτώνται κυρίως από την εξέλιξη των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, καθώς και από το μέγεθος και τη σύνθεση του ισολογισμού της ΕΚΤ. Ωστόσο, το κεφάλαιο της ΕΚΤ και οι σημαντικού ύψους λογαριασμοί αναπροσαρμογής, που συμποσούνται σε 45,8 δισεκ. ευρώ στο τέλος του 2023 (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Καθαρή θέση"), υπογραμμίζουν την οικονομική της ευρωστία. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ είναι σε θέση να λειτουργεί αποτελεσματικά και να εκπληρώνει την πρωταρχική της αποστολή να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών ανεξάρτητα από τυχόν ζημίες.

Διάγραμμα 13

Βασικά στοιχεία των αποτελεσμάτων χρήσης της ΕΚΤ

(εκατ. ευρώ)

Το 2023 η ΕΚΤ χρησιμοποίησε ολόκληρο το ποσό της σχηματισθείσας πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων ύψους 6.620 εκατ. ευρώ προκειμένου να καλύψει μέρος των ζημιών που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του έτους. Μετά την αποδέσμευση του ποσού της πρόβλεψης αυτής, η ζημία της ΕΚΤ διαμορφώθηκε σε 1.266 εκατ. ευρώ (2022: μηδενική ζημία). Ο βασικός παράγοντας που συνέβαλε στη ζημία της ΕΚΤ ήταν οι σημαντικοί καθαροί τόκοι-έξοδα (Διάγραμμα 14).

Διάγραμμα 14

Βασικοί παράγοντες που διαμόρφωσαν το αποτέλεσμα της ΕΚΤ για το 2022 και το 2023

(εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έξοδα της ΕΚΤ ανήλθαν σε 7.193 εκατ. ευρώ, έναντι καθαρών τόκων-εσόδων ύψους 900 εκατ. ευρώ το 2022 (Διάγραμμα 15). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στους τόκους-έξοδα που προέκυψαν από την καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET. Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έξοδα καθώς και οι τόκοι-έξοδα επί των τόκων απαιτήσεων των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ σε σχέση με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν στην ΕΚΤ συνέβαλαν επίσης στη μείωση αυτή. Αυτοί οι τόκοι-έξοδα αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τους υψηλότερους τόκους-έσοδα που προέκυψαν από α) τις απαιτήσεις της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος, β) τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και γ) τα συναλλαγματικά διαθέσιμα.

Διάγραμμα 15

Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα)

(εκατ. ευρώ)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αυξήθηκαν κατά 1.933 εκατ. ευρώ σε 3.467 εκατ. ευρώ το 2023 (Διάγραμμα 16), κυρίως λόγω των υψηλότερων καθαρών τόκων-εσόδων από τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος APP (στα προγράμματα CBPP3, ABSPP και PSPP) και του προγράμματος PEPP. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα από το πρόγραμμα APP αυξήθηκαν κατά 1.247 εκατ. ευρώ σε 2.818 εκατ. ευρώ το 2023, ενώ το χαρτοφυλάκιο PEPP πραγματοποίησε καθαρούς τόκους-έσοδα ύψους 600 εκατ. ευρώ το 2023 έναντι καθαρών τόκων-εξόδων ύψους 103 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Οι εξελίξεις αυτές οφείλονται κυρίως στη σημαντική άνοδο των επιτοκίων και των αποδόσεων των ομολόγων της ζώνης του ευρώ, η οποία ξεκίνησε το 2022 (Διάγραμμα 17) και α) επέτρεψε τις επανεπενδύσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP με υψηλότερες αποδόσεις από τις ιστορικές αποδόσεις των αντίστοιχων χαρτοφυλακίων και β) επηρέασε θετικά το τοκομερίδιο τίτλων με κυμαινόμενο επιτόκιο (ιδίως αυτών που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP). Σε αυτήν την άνοδο συνέβαλε η χαμηλότερη απόσβεση υπέρ το άρτιο, ιδίως επί τίτλων του δημόσιου τομέα που αποκτήθηκαν στο παρελθόν. Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί του προγράμματος SMP μειώθηκαν κατά 16 εκατ. ευρώ σε 49 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του μεγέθους του εν λόγω χαρτοφυλακίου ως αποτέλεσμα της λήξης τίτλων.

Διάγραμμα 16

Καθαροί τόκοι-έσοδα/(έξοδα) επί τίτλων διακρατούμενων για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

(εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 17

Αποδόσεις επταετών κρατικών ομολόγων στη ζώνη του ευρώ

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων αυξήθηκαν κατά 1.583 εκατ. ευρώ σε 2.382 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων επί τίτλων εκφρασμένων σε δολάρια ΗΠΑ. Το μέσο επιτόκιο επί του χαρτοφυλακίου της ΕΚΤ σε δολάρια ΗΠΑ αυξήθηκε το 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος λόγω α) των πωλήσεων και των εξοφλήσεων ομολόγων χαμηλότερης απόδοσης που είχαν αγοραστεί στο παρελθόν και β) των αγορών τίτλων με υψηλότερες αποδόσεις μετά την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ από το τέλος του 2021 και μετά (Διάγραμμα 18).

Διάγραμμα 18

Αποδόσεις 2ετών κρατικών ομολόγων στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Κίνα

(ποσοστά % ετησίως, στοιχεία τέλους του μήνα)

Οι τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ στην ΕΚΤ και οι τόκοι-έξοδα επί των τόκων από απαιτήσεις των ΕθνΚΤ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα αυξήθηκαν κατά 4.081 εκατ. ευρώ σε 4.817 εκατ. ευρώ και κατά 1.133 εκατ. ευρώ σε 1.335 εκατ. ευρώ αντίστοιχα το 2023. Οι μεταβολές οφείλονταν στις αυξήσεις του επιτοκίου ΠΚΑ, το οποίο είναι το επιτόκιο που εφαρμόζεται για τον υπολογισμό του τόκου επί αυτών των υπολοίπων. Το επιτόκιο ΠΚΑ διαμορφώθηκε σε 4,5% στο τέλος του 2023, ενώ το μέσο ετήσιο επιτόκιο αυξήθηκε από 0,6% το 2022 σε 3,8% το 2023.

Οι καθαροί τόκοι-έξοδα επί πιστωτικών/χρεωστικών υπολοίπων των ΕθνΚΤ στο TARGET αυξήθηκαν κατά 12.161 εκατ. ευρώ σε 14.236 εκατ. ευρώ το 2023. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στο υψηλότερο μέσο επιτόκιο ΠΚΑ το 2023, το οποίο χρησιμοποιείται για τον εκτοκισμό των υπολοίπων της ΕΚΤ εντός του Ευρωσυστήματος στο πλαίσιο του TARGET.

Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έξοδα διαμορφώθηκαν σε 2.288 εκατ. ευρώ το 2023 έναντι των καθαρών τόκων-εσόδων ύψους 108 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Η μεταβολή αυτή οφειλόταν κυρίως στον τόκο επί των καταθέσεων που δέχθηκε η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος, καθώς και στον τόκο επί των υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ. Το β΄ εξάμηνο του 2022, όταν τα ισχύοντα επιτόκια έγιναν θετικά, η ΕΚΤ άρχισε να καταβάλει τόκους επί αυτών των στοιχείων. Το 2023 τα επιτόκια και το μέσο υπόλοιπο αυτών των στοιχείων αυξήθηκαν περαιτέρω, οδηγώντας σε άνοδο των τόκων-εξόδων. Αυτοί οι τόκοι-έξοδα αντισταθμίστηκαν εν μέρει από την αύξηση των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου των ιδίων πόρων ως αποτέλεσμα της ανόδου των αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ (Διάγραμμα 17).

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις μειώθηκαν κατά 4 εκατ. ευρώ σε 106 εκατ. ευρώ το 2023 (Διάγραμμα 19). Αυτές οι ζημίες οφείλονταν κυρίως α) σε εκκρεμείς διαφορές υπέρ το άρτιο επί τίτλων που διακρατούνταν στο πρόγραμμα ABSPP οι οποίοι αποπληρώθηκαν πριν από τη λήξη τους και β) σε καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες λόγω μεταβολών τιμών από πωλήσεις τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ το β΄ εξάμηνο του 2023 (Διάγραμμα 20) των οποίων η αγοραία αξία επηρεάστηκε αρνητικά από την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ κατά την εν λόγω περίοδο (Διάγραμμα 18).

Διάγραμμα 19

Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

(εκατ. ευρώ)

Διάγραμμα 20

Τριμηνιαία πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις το 2022 και 2023

(εκατ. ευρώ)

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από αναπροσαρμογές της αξίας εκφράζονται με τη μορφή αποσβέσεων στο τέλος του έτους στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2023 οι εν λόγω αποσβέσεις ανήλθαν σε 38 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω μη πραγματοποιηθεισών ζημιών από μεταβολές τιμών επί διαφόρων τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο δολαρίων ΗΠΑ και στο χαρτοφυλάκιο ιδίων κεφαλαίων. Το 2022 οι ζημίες αυτές ήταν σημαντικά υψηλότερες και διαμορφώθηκαν σε 1.840 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 21), καθώς οι αντίστοιχες αποδόσεις είχαν αυξηθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η αγοραία αξία της πλειονότητας των τίτλων που διακρατούνταν στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων και στο χαρτοφυλάκιο δολαρίων ΗΠΑ στο τέλος του ίδιου έτους.

Διάγραμμα 21

Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

(εκατ. ευρώ)

Οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των υπηρεσιών παραγωγής τραπεζογραμματίων, αυξήθηκαν κατά 48 εκατ. ευρώ σε 1.272 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 22). Η αύξηση σε σύγκριση με το 2022 οφειλόταν κυρίως στην αύξηση των δαπανών προσωπικού λόγω του υψηλότερου μέσου αριθμού υπαλλήλων το 2023, κυρίως στον τομέα της τραπεζικής εποπτείας, καθώς και στις μισθολογικές προσαρμογές. Η αύξηση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από το χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές κυρίως λόγω της μείωσης του κόστους τρέχουσας υπηρεσίας μετά την ετήσια αναλογιστική αποτίμηση. Οι διοικητικές δαπάνες αυξήθηκαν, κυρίως λόγω των υψηλότερων δαπανών για στήριξη από εξωτερικούς συμβούλους και της επιστροφής σε πλήρη επίπεδα δραστηριότητας μετά την πανδημία, ιδίως στην τραπεζική εποπτεία, αντανακλώντας επίσης παράλληλα την επίδραση του πληθωρισμού.

Οι δαπάνες που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία καλύπτονται πλήρως από τα τέλη που επιβάλλονται στις εποπτευόμενες οντότητες. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από τα εποπτικά τέλη για το 2023 ήταν 654 εκατ. ευρώ.^[17]

Διάγραμμα 22

Λειτουργικές δαπάνες και έσοδα από τα εποπτικά τέλη

(εκατ. ευρώ)

1.4 Διαχείριση κινδύνων

Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ και επιτελείται μέσω συνεχών διαδικασιών α) εντοπισμού και αξιολόγησης των κινδύνων, β) επανεξέτασης της στρατηγικής και των πολιτικών που αφορούν τους κινδύνους, γ) εφαρμογής μέτρων μετριασμού των κινδύνων και δ) παρακολούθησης και αναφοράς των κινδύνων, οι οποίες υποστηρίζονται από αποτελεσματικές μεθοδολογίες, διεργασίες και συστήματα.

Σχήμα 2

Κύκλος διαχείρισης κινδύνων

Οι ακόλουθες ενότητες επικεντρώνονται στους κινδύνους, τις πηγές τους και τα ισχύοντα πλαίσια ελέγχου κινδύνων.

1.4.1 Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι

Η Εκτελεστική Επιτροπή προτείνει πολιτικές και διαδικασίες που εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο επίπεδο προστασίας έναντι των χρηματοοικονομικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, αφενός συμβάλλει στην παρακολούθηση, επιμέτρηση και αναφορά των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και αφετέρου προσδιορίζει και επανεξετάζει τις σχετικές μεθοδολογίες και πλαίσια. Κατά αυτόν τον τρόπο, η εν λόγω επιτροπή επικουρεί τα όργανα λήψης αποφάσεων προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας του Ευρωσυστήματος.

Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι απορρέουν από τις πράξεις της ΕΚΤ και τα συναφή ανοίγματα. Τα πλαίσια ελέγχου και τα όρια κινδύνων που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να διαχειρίζεται το δικό της προφίλ κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τα είδη των πράξεων, αντανακλώντας τους στόχους πολιτικής ή τους επενδυτικούς στόχους των διαφόρων χαρτοφυλακίων και τα χαρακτηριστικά κινδύνου των υποκείμενων στοιχείων ενεργητικού.

Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κινδύνων, η ΕΚΤ στηρίζεται σε τεχνικές εκτίμησης κινδύνου που έχουν αναπτύξει εμπειρογνώμονες. Οι εν λόγω τεχνικές βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο προσομοίωσης του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου. Οι έννοιες, οι τεχνικές και οι υποθέσεις που αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των μέτρων βασίζονται στα πρότυπα του κλάδου και τα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Οι κίνδυνοι συνήθως προσδιορίζονται ποσοτικά ως η "υπό συνθήκη αξία σε κίνδυνο" (expected shortfall - ES)^[18], που υπολογίζεται με επίπεδο εμπιστοσύνης 99%, σε ορίζοντα ενός έτους. Χρησιμοποιούνται δύο προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κινδύνων: α) η λογιστική προσέγγιση, βάσει της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής της ΕΚΤ θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου σύμφωνα με τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες και β) η χρηματοοικονομική προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής δεν θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου. Η ΕΚΤ υπολογίζει επίσης άλλους δείκτες μέτρησης κινδύνου που υπολογίζονται με διαφορετικά επίπεδα εμπιστοσύνης, υποβάλλει τα σενάρια σε αναλύσεις ευαισθησίας και σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και αξιολογεί πιο μακροπρόθεσμες προβολές για τα ανοίγματα σε κίνδυνο και τα έσοδα προκειμένου να διατηρεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των κινδύνων.^[19]

Οι συνολικοί κίνδυνοι της ΕΚΤ μειώθηκαν στη διάρκεια του έτους. Στο τέλος του 2023 οι συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι για τον ισολογισμό της ΕΚΤ, μετρούμενοι ως ES με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους σύμφωνα με τη λογιστική προσέγγιση, ήταν 16,7 δισεκ. ευρώ, χαμηλότεροι κατά 1,6 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με τους κινδύνους που είχαν υπολογιστεί στο τέλος του 2022 (Διάγραμμα 23). Η μείωση του κινδύνου αντανακλά τη μείωση των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ στο πλαίσιο του προγράμματος APP, αρχικά μέσω της μερικής επανεπένδυσης των ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους από τον Μάρτιο του 2023 και εξής και στη συνέχεια μέσω του τερματισμού των επανεπενδύσεων από τον Ιούλιο του 2023.

Διάγραμμα 23

Συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι (λογιστική προσέγγιση με ES 99%)

(δισεκ. ευρώ)

Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει από τα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της σε ευρώ και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Παρότι οι τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους και, ως εκ τούτου, αν δεν γίνουν πωλήσεις, δεν υπόκεινται σε μεταβολές των τιμών που συνδέονται με μεταβολές της πιστοληπτικής διαβάθμισης, εξακολουθούν να υπόκεινται σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Οι ίδιοι πόροι σε ευρώ και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε κίνδυνο μεταβολής της πιστοληπτικής διαβάθμισης και σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό σταθερός σε σχέση με το 2022.

Ο πιστωτικός κίνδυνος μετριάζεται κυρίως μέσω της εφαρμογής κριτηρίων επιλεξιμότητας, διαδικασιών δέουσας επιμέλειας και ορίων που διαφέρουν ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο.

Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων προκύπτει από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα διαθέσιμά της σε χρυσό. Ο κίνδυνος νομίσματος παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερός σε σύγκριση με το 2022.

Λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν αυτά τα στοιχεία ενεργητικού σε επίπεδο πολιτικής, η ΕΚΤ δεν αντισταθμίζει τους συναφείς κινδύνους νομίσματος και τιμής εμπορευμάτων. Αντ' αυτού, οι εν λόγω κίνδυνοι μετριάζονται μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής και της διαφοροποίησης των διαθεσίμων σε διαφορετικά νομίσματα και χρυσό.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και οι ίδιοι πόροι της σε ευρώ επενδύονται κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και υπόκεινται σε επιτοκιακό κίνδυνο λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές, δεδομένου ότι αποτιμώνται σε τιμές της αγοράς. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία με σχετικά μικρή διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 7 στην ενότητα 1.3.1 "Ισολογισμός"), ενώ τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 9 στην ενότητα 1.3.1 "Ισολογισμός"). Ο επιτοκιακός κίνδυνος σε αυτά τα χαρτοφυλάκια, όπως μετρείται βάσει της λογιστικής προσέγγισης, μειώθηκε σε σύγκριση με το 2022, αντανακλώντας τις εξελίξεις στις συνθήκες της αγοράς.

Ο επιτοκιακός κίνδυνος της ΕΚΤ λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές μετριάζεται μέσω πολιτικών κατανομής στοιχείων ενεργητικού και μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής.

Η ΕΚΤ υπόκειται επίσης σε επιτοκιακό κίνδυνο που προκύπτει από αναντιστοιχίες μεταξύ του επιτοκίου επί των στοιχείων ενεργητικού της και του επιτοκίου επί των στοιχείων του παθητικού της, γεγονός που επηρεάζει τους καθαρούς τόκους-έσοδά της. Ο κίνδυνος αυτός δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, αλλά με τη συνολική διάρθρωση του ισολογισμού της ΕΚΤ, ιδίως την ύπαρξη αναντιστοιχιών ληκτότητας και αποδόσεων μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. Πέραν της συμπερίληψής του στην τακτική επιμέτρηση του συνολικού χρηματοοικονομικού κινδύνου σε ορίζοντα ενός έτους, αυτός ο κίνδυνος παρακολουθείται μέσω προβολών για την κερδοφορία της ΕΚΤ σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Για τη διαχείριση αυτού του τύπου κινδύνου χρησιμοποιούνται πολιτικές κατανομής στοιχείων ενεργητικού, ενώ ο κίνδυνος μετριάζεται περαιτέρω από την ύπαρξη άτοκων υποχρεώσεων στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Ωστόσο, ο κίνδυνος αυτός υλοποιήθηκε το 2023, με αποτέλεσμα οικονομικές ζημίες που προβλέπεται να συνεχιστούν τα επόμενα έτη, ενώ στη συνέχεια η ΕΚΤ αναμένεται να επανέλθει σε διατηρήσιμη κερδοφορία. Οι προβλεπόμενες ζημίες αναμένεται να προέλθουν κυρίως από τη μείωση των καθαρών τόκων-εσόδων της ΕΚΤ. Μεγάλο μέρος των μεσομακροπρόθεσμων στοιχείων ενεργητικού με σταθερό τοκομερίδιο αποκτήθηκαν όταν τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά ή και μηδενικά, χρηματοδοτήθηκαν δε κυρίως από βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, οι οποίες τοκίζονται με το επιτόκιο ΠΚΑ. Καθώς τα επιτόκια άρχισαν να αυξάνονται στα μέσα του 2022, το κόστος των υποχρεώσεων υπερέβη τους τόκους που αποφέρουν τα στοιχεία ενεργητικού. Ως εκ τούτου, οι καθαροί τόκοι-έσοδα του προηγούμενου έτους μετατράπηκαν σε καθαρούς τόκους-έξοδα.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή ενσωματώνονται σταδιακά στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ. Το 2022 το Ευρωσύστημα διενήργησε την πρώτη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα στον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος^[20], χάρη στην οποία έγινε μια προκαταρκτική εκτίμηση της επίδρασης αυτού του κινδύνου στον ισολογισμό της ΕΚΤ. Τα προσεχή έτη θα διενεργούνται ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για το κλίμα ανά τακτά διαστήματα, ενώ η επόμενη άσκηση προβλέπεται να διενεργηθεί το 2024.

1.4.2 Λειτουργικός κίνδυνος

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για την έγκριση της πολιτικής και του πλαισίου διαχείρισης του λειτουργικού κινδύνου^[21] της ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου στηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στο έργο της όσον αφορά την επίβλεψη της διαχείρισης των λειτουργικών κινδύνων. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου συνιστά αναπόσπαστο μέρος της δομής διακυβέρνησης^[22] και των διαδικασιών διαχείρισης της ΕΚΤ.

Ο κύριος στόχος του πλαισίου διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ είναι να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι η ΕΚΤ επιτυγχάνει την αποστολή της και τους σκοπούς της, προστατεύοντας ταυτόχρονα τη φήμη και την περιουσία της έναντι απώλειας, κατάχρησης και ζημίας. Σύμφωνα με το πλαίσιο διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου, κάθε υπηρεσιακή μονάδα είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση, τον τρόπο αντιμετώπισης, την αναφορά και την παρακολούθηση των λειτουργικών κινδύνων, των έκτακτων συμβάντων και των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ανοχής κινδύνων της ΕΚΤ παρέχει κατευθύνσεις όσον αφορά τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων και τις διαδικασίες αποδοχής κινδύνων. Συνδέεται με έναν πίνακα (5x5) αξιολόγησης κινδύνων που βασίζεται σε κλίμακες για τη διαβάθμιση της πιθανότητας και της επίδρασης τυχόν κινδύνου οι οποίες χρησιμοποιούν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια.

Το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ΕΚΤ είναι εκτεθειμένο σε όλο και πιο σύνθετες και διασυνδεμένες απειλές και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών κινδύνων που συνδέονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΚΤ. Οι κύριοι τομείς που αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΚΤ είναι, μεταξύ άλλων, ένα ευρύ φάσμα μη χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από τον ανθρώπινο παράγοντα, συστήματα, διαδικασίες και εξωτερικά συμβάντα. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ έχει θεσπίσει διαδικασίες για να διευκολύνει τη διαρκή και αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων της και να ενσωματώνει τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, η ΕΚΤ επικεντρώνεται στη βελτίωση της ανθεκτικότητάς της, λαμβάνοντας ευρέως υπόψη τους κινδύνους και τις ευκαιρίες μέσω μιας προσέγγισης από το ένα άκρο στο άλλο (end-to-end), συμπεριλαμβανομένων των πτυχών διατηρησιμότητας. Έχουν θεσπιστεί δομές αντιμετώπισης ζητημάτων και σχέδια έκτακτης ανάγκης προκειμένου να διασφαλίζεται η συνεχής λειτουργία των κρίσιμων υπηρεσιών σε περίπτωση διαταραχής ή κρίσης.

1.4.3 Κίνδυνος δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς

Η ΕΚΤ διαθέτει ένα ειδικό Γραφείο Συμμόρφωσης και Διακυβέρνησης που επιτελεί τη βασική λειτουργία διαχείρισης κινδύνων με σκοπό την ενίσχυση του πλαισίου διακυβέρνησης της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση του κινδύνου δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς στην ΕΚΤ.^[23] Σκοπός του εν λόγω γραφείου είναι να υποστηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στην προστασία της ακεραιότητας και του κύρους της ΕΚΤ, να προωθεί την εφαρμογή προτύπων δεοντολογίας και να ενισχύει τη λογοδοσία και διαφάνεια της ΕΚΤ. Μια ανεξάρτητη Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΚΤ παρέχει συμβουλές και κατευθύνσεις στους ανώτατους λειτουργούς της ΕΚΤ για ζητήματα ακεραιότητας, δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς και υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαχείριση κινδύνων σε εκτελεστικό επίπεδο με κατάλληλο και συνεκτικό τρόπο. Σε επίπεδο Ευρωσυστήματος και Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), η Επιτροπή Δεοντολογίας και Συμμόρφωσης εργάζεται ούτως ώστε να επιτυγχάνεται η εφαρμογή με συνεκτικό τρόπο των πλαισίων δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς για τις ΕθνΚΤ και τις εθνικές αρμόδιες αρχές (ΕΑΑ).

Το 2023, η εν λόγω επιτροπή συγκρότησε ομάδα δράσης για τον κίνδυνο δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς με σκοπό να γίνει σύγκριση των υφιστάμενων κανόνων δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς καθώς και των διαδικασιών παρακολούθησης και υποβολής αναφορών που ισχύουν στην ΕΚΤ, τις ΕθνΚΤ και τις ΕΑΑ. Στόχος της ειδικής ομάδας είναι να καθορίσει ελάχιστα κοινά πρότυπα και να παράσχει ένα απλό πλαίσιο κινδύνου δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς, το οποίο θα μπορεί να επεκτείνεται και να ενισχύεται με την πάροδο των ετών.

2 Οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ

2.1 Ισολογισμός της 31.12.2023

2.2 Αποτελέσματα χρήσης 31.12.2023

Φρανκφούρτη, 13 Φεβρουαρίου 2024
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Christine Lagarde
Πρόεδρος

2.3 Λογιστικές πολιτικές

Μορφή και παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τις ακόλουθες λογιστικές πολιτικές,^[24] οι οποίες, κατά τη γνώμη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, παρουσιάζουν εύλογα τις οικονομικές καταστάσεις, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη φύση των δραστηριοτήτων μιας κεντρικής τράπεζας.

Λογιστικές αρχές

Εφαρμόστηκαν οι εξής λογιστικές αρχές: η αρχή της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και της διαφάνειας, η αρχή της συντηρητικότητας, η αρχή της αναγνώρισης γεγονότων που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, η αρχή του ουσιώδους των λογιστικών γεγονότων, η αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, η αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων/εξόδων (η αρχή του δεδουλευμένου), η αρχή της συνέπειας και συγκρισιμότητας.

Αναγνώριση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού

Ένα στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού αναγνωρίζεται στον ισολογισμό μόνο όταν είναι πιθανό ότι κάθε μελλοντικό οικονομικό όφελος που σχετίζεται με αυτό θα εισρέει στην ΕΚΤ ή θα εκρέει από αυτήν, ότι όλοι ουσιαστικά οι κίνδυνοι και τα οφέλη που σχετίζονται με το ίδιο έχουν μεταφερθεί στην ΕΚΤ και ότι το κόστος ή η αξία του στοιχείου του ενεργητικού ή το ποσό της υποχρέωσης είναι δυνατό να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο.

Βάση για τη λογιστική καταγραφή

Οι λογαριασμοί καταρτίστηκαν με τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (κτήσης), η οποία τροποποιήθηκε ώστε να περιλαμβάνει την αποτίμηση, σε αγοραίες τιμές, των εμπορεύσιμων τίτλων (εκτός των τίτλων που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής), του χρυσού και όλων των λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εντός και εκτός ισολογισμού που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα.

Οι συναλλαγές επί χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού αντανακλώνται στους λογαριασμούς με βάση την ημερομηνία διακανονισμού τους.

Με εξαίρεση τις άμεσες (spot) συναλλαγές επί τίτλων, οι συναλλαγές επί χρηματοδοτικών μέσων σε ξένο νόμισμα καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού κατά την ημερομηνία συμφωνίας της συναλλαγής. Κατά την ημερομηνία διακανονισμού, αντιλογίζονται οι εγγραφές των στοιχείων εκτός ισολογισμού και οι συναλλαγές καταγράφονται αντίστοιχα ως στοιχεία εντός ισολογισμού. Οι αγοραπωλησίες ξένων νομισμάτων επηρεάζουν την καθαρή συναλλαγματική θέση κατά την ημερομηνία συναλλαγής και τα πραγματοποιηθέντα κέρδη/οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από πωλήσεις υπολογίζονται επίσης την εν λόγω ημερομηνία. Οι δεδουλευμένοι τόκοι και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο που συνδέονται με χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα υπολογίζονται και καταγράφονται σε καθημερινή βάση, επηρεάζοντας αντίστοιχα σε καθημερινή βάση τη συναλλαγματική θέση.

Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα

Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα μετατρέπονται σε ευρώ με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού. Τα έσοδα και τα έξοδα μετατρέπονται με την ισοτιμία που ίσχυε κατά τον χρόνο της καταγραφής. Η αναπροσαρμογή της αξίας των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένων των εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, γίνεται χωριστά κατά νόμισμα.

Η αναπροσαρμογή της αξίας, με βάση την αγοραία τιμή, των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα παρουσιάζεται χωριστά από την αναπροσαρμογή της αξίας τους λόγω μεταβολής των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο χρυσός αποτιμάται στην αγοραία τιμή που ίσχυε την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφορών από αναπροσαρμογή της τιμής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας αλλά λογιστικοποιείται μία και μόνη αποτίμηση της αξίας του χρυσού με βάση την τιμή του σε ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού, η οποία για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2023 προέκυψε από τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στις 29.12.2023.

Το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα (ΕΤΔ) ορίζεται με βάση μια δέσμη νομισμάτων και η αξία του καθορίζεται από το σταθμικό άθροισμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών πέντε κύριων νομισμάτων (δολαρίου ΗΠΑ, ευρώ, γιουάν Κίνας, γιεν Ιαπωνίας και λίρας Αγγλίας). Τα ΕΤΔ που κατέχει η ΕΚΤ μετατράπηκαν σε ευρώ με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ ανά ΕΤΔ στις 29.12.2023.

Τίτλοι

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής
Οι τίτλοι που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Άλλοι τίτλοι
Οι εμπορεύσιμοι τίτλοι (εκτός αυτών που επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής) και τα παρεμφερή στοιχεία ενεργητικού αποτιμώνται είτε στη μέση αγοραία τιμή τους είτε με βάση τις τρέχουσες αποδόσεις ανά κατηγορία τίτλων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Τα δικαιώματα που ενσωματώνονται στους τίτλους δεν διαχωρίζονται για σκοπούς αποτίμησης. Για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2023 χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες αγοραίες τιμές της 29.12.2023.

Η αξία των εμπορεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων επενδυτικού χαρακτήρα αναπροσαρμόζεται σε καθαρή βάση σε επίπεδο αμοιβαίου κεφαλαίου, με χρήση της καθαρής αξίας των στοιχείων ενεργητικού τους. Δεν εφαρμόζεται συμψηφισμός μη πραγματοποιηθέντων κερδών και μη πραγματοποιηθεισών ζημιών στα διάφορα αμοιβαία κεφάλαια επενδυτικού χαρακτήρα.

Οι μη ευχερώς ρευστοποιήσιμες μετοχές και άλλοι μετοχικοί τίτλοι που τηρούνται ως μόνιμη επένδυση αποτιμώνται στο κόστος κτήσης και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Αναγνώριση εσόδων

Τα έσοδα και τα έξοδα αναγνωρίζονται στην περίοδο κατά την οποία εισπράττονται ή καταβάλλονται.^[25] Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από την πώληση συναλλάγματος, χρυσού και τίτλων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Τα εν λόγω κέρδη και ζημίες υπολογίζονται με βάση το μέσο κόστος των αντίστοιχων στοιχείων.

Τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα και μεταφέρονται απευθείας σε λογαριασμό αναπροσαρμογής.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης εφόσον, στο τέλος του έτους, υπερβαίνουν προηγούμενα κέρδη από αναπροσαρμογή, τα οποία έχουν συσσωρευτεί στον αντίστοιχο λογαριασμό αναπροσαρμογής. Αυτές οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί ενός συγκεκριμένου τίτλου ή νομίσματος ή επί των διαθεσίμων σε χρυσό δεν συμψηφίζονται με τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από άλλους τίτλους ή νομίσματα ή χρυσό. Σε περίπτωση τέτοιων μη πραγματοποιηθεισών ζημιών που καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης, το μέσο κόστος του εν λόγω στοιχείου μειώνεται στη συναλλαγματική ισοτιμία ή την αγοραία τιμή του στο τέλος του έτους.

Οι ζημίες από απομείωση αξίας καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης και δεν αντιλογίζονται τα επόμενα έτη, εκτός εάν η απομείωση αξίας μειώνεται και η μεταβολή αυτή μπορεί να σχετιστεί με παρατηρήσιμο γεγονός που επήλθε μετά την πρώτη καταγραφή της απομείωσης αξίας.

Οι διαφορές υπέρ ή υπό το άρτιο που προκύπτουν από τίτλους αποσβένονται κατά την εναπομένουσα διάρκεια ζωής των τίτλων αυτών.

Αντιστρεπτέες συναλλαγές

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές είναι πράξεις με τις οποίες η ΕΚΤ αγοράζει ή πωλεί περιουσιακά στοιχεία με συμφωνία επαναγοράς ή εκτελεί πιστοδοτικές πράξεις έναντι εξασφαλίσεων.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναγοράς πωλούνται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναγοράς τους από τον πωλητή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναγοράς καταγράφονται στο παθητικό του ισολογισμού ως καταθέσεις καλυπτόμενες από εξασφαλίσεις. Οι τίτλοι που πωλούνται στο πλαίσιο τέτοιας συμφωνίας εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναπώλησης αγοράζονται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναπώλησής τους από τον αγοραστή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναπώλησης καταγράφονται στο ενεργητικό του ισολογισμού ως δάνεια καλυπτόμενα από εξασφαλίσεις, αλλά δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων της ΕΚΤ.

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι συναλλαγές δανεισμού τίτλων) που διενεργούνται στο πλαίσιο προγράμματος εξειδικευμένου οργανισμού καταγράφονται στον ισολογισμό μόνο εφόσον παρέχεται εξασφάλιση με τη μορφή μετρητών και αυτά τα μετρητά δεν επενδύονται.

Πράξεις εκτός ισολογισμού

Τα χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα, δηλ. οι προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος, τα προθεσμιακά σκέλη των πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και άλλες πράξεις επί νομισμάτων που συνεπάγονται την ανταλλαγή ενός νομίσματος με άλλο σε μελλοντική ημερομηνία, περιλαμβάνονται στην καθαρή συναλλαγματική θέση, με σκοπό τον υπολογισμό των συναλλαγματικών κερδών και ζημιών.

Η αξία των πράξεων επί επιτοκίων αναπροσαρμόζεται ανά στοιχείο. Οι ημερήσιες μεταβολές στα περιθώρια διακύμανσης των εκκρεμών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Η αποτίμηση των προθεσμιακών πράξεων επί τίτλων διενεργείται από την ΕΚΤ με βάση γενικώς παραδεκτές μεθόδους αποτίμησης οι οποίες χρησιμοποιούν παρατηρήσιμες τιμές και επιτόκια της αγοράς, καθώς και τους συντελεστές προεξόφλησης από τις ημερομηνίες διακανονισμού έως την ημερομηνία αποτίμησης.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των ασώματων στοιχείων, αλλά εξαιρουμένων των γηπέδων και των έργων τέχνης, αποτιμώνται στο κόστος κτήσης μείον την αποσβεσθείσα αξία. Τα γήπεδα και τα έργα τέχνης αποτιμώνται στο κόστος. Το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ αποτιμάται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία και υπόκειται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας του. Όσον αφορά την απόσβεση του κεντρικού κτιρίου της ΕΚΤ, υπολογίζεται το κόστος των επιμέρους στοιχείων, το οποίο αποσβένεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους. Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης για την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής του πάγιου στοιχείου, αρχής γενομένης από το ημερολογιακό τρίμηνο μετά το οποίο το πάγιο στοιχείο παραδίδεται προς χρήση. Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής που εφαρμόζεται για κάθε βασική κατηγορία πάγιων στοιχείων ενεργητικού είναι η εξής:

Στην περίπτωση των κεφαλαιοποιημένων δαπανών ανακαίνισης που σχετίζονται με τις υφιστάμενες μισθωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις της ΕΚΤ, η περίοδος απόσβεσης προσαρμόζεται προκειμένου να ληφθούν υπόψη γεγονότα που επηρεάζουν την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής αυτού του πάγιου στοιχείου.

Η ΕΚΤ διενεργεί ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας του κεντρικού της κτιρίου και των πάγιων στοιχείων επί των οποίων έχει δικαιώματα χρήσης και τα οποία αφορούν τα κτίρια γραφείων (βλ. "Μισθώσεις" παρακάτω). Εάν προκύψει ένδειξη απομείωσης, και εάν εκτιμηθεί ότι η αξία του παγίου στοιχείου ενδέχεται να έχει απομειωθεί, τότε εκτιμάται το ανακτήσιμο ποσό. Ζημία απομείωσης καταγράφεται στα αποτελέσματα χρήσης εάν το ανακτήσιμο ποσό είναι μικρότερο από την καθαρή λογιστική αξία.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού με κόστος κάτω των 10.000 ευρώ αποσβένονται κατά το έτος κτήσεως.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού που πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά είναι ακόμη υπό κατασκευή ή υπό ανάπτυξη καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Οι σχετικές δαπάνες μεταφέρονται στις αντίστοιχες κατηγορίες παγίων μόλις τα πάγια παραδοθούν προς χρήση.

Μισθώσεις

Η ΕΚΤ ενεργεί τόσο ως μισθωτής όσο και ως υπεκμισθωτής.

Η ΕΚΤ ως μισθωτής
Για όλες τις μισθώσεις στις οποίες η ΕΚΤ ενεργεί ως μισθωτής και οι οποίες αφορούν ενσώματο στοιχείο ενεργητικού, το σχετικό στοιχείο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στον ισολογισμό κατά την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου, δηλαδή από τη στιγμή που το περιουσιακό στοιχείο είναι διαθέσιμο προς χρήση, και περιλαμβάνονται στα "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" και στα "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα. Όταν οι μισθώσεις πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά το αντίστοιχο πάγιο είναι ακόμη υπό κατασκευή ή αναδιαρρύθμιση, τα έξοδα που πραγματοποιούνται πριν από την ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή".

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης αποτιμώνται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία. Επιπλέον, τα πάγια στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που σχετίζονται με κτίρια γραφείων υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (σχετικά με τον ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας, βλ. "Πάγια στοιχεία ενεργητικού" παραπάνω). Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης από την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου έως είτε τη λήξη της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης είτε τη λήξη της διάρκειας μίσθωσης, όποια από τις δύο ημερομηνίες προηγείται.

Η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μισθωμάτων που θα εισπραχθούν στο μέλλον (που περιλαμβάνουν μόνο μισθωτικά στοιχεία), υπολογιζόμενη με βάση το διαφορικό επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ. Στη συνέχεια, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται στο αποσβεσθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έξοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έξοδα". Όταν επέρχεται μεταβολή στα μισθώματα που θα εισπραχθούν στο μέλλον λόγω μεταβολής δείκτη ή άλλης επανεκτίμησης της υφιστάμενης σύμβασης, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται εκ νέου. Τυχόν τέτοια αποτελέσματα επανεπιμέτρησης συνεπάγονται αντίστοιχη προσαρμογή στη λογιστική αξία του πάγιου στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης.

Οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις διάρκειας έως και 12 μηνών και οι μισθώσεις πάγιων στοιχείων ενεργητικού χαμηλής αξίας κάτω των 10.000 ευρώ (σύμφωνα με το όριο που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση πάγιων στοιχείων ενεργητικού) καταγράφονται ως έξοδα στα αποτελέσματα χρήσης.

Η ΕΚΤ ως υπεκμισθωτής
Για όλες τις μισθώσεις στις οποίες ενεργεί ως υπεκμισθωτής, η ΕΚΤ παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα χρήσης του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου (ή μέρους αυτού), ενώ παραμένει σε ισχύ η μισθωτική σχέση μεταξύ του αρχικού εκμισθωτή και της ΕΚΤ (κύρια μίσθωση). Η υπομίσθωση ταξινομείται ως χρηματοδοτική ή λειτουργική μίσθωση^[26] αναφορικά με το δικαίωμα χρήσης που απορρέει από την κύρια μίσθωση και όχι αναφορικά με το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο.

Οι υπομισθώσεις στις οποίες η ΕΚΤ ενεργεί ως υπεκμισθωτής ταξινομούνται ως χρηματοδοτική μίσθωση και η ΕΚΤ παύει να αναγνωρίζει στην κατηγορία "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" το δικαίωμα χρήσης (ή μέρος αυτού) το οποίο έχει αποκτήσει με την κύρια μίσθωση και το οποίο μεταβιβάζει στον υπομισθωτή, και αναγνωρίζει στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (στο ενεργητικό) μια απαίτηση υπομίσθωσης. Η μισθωτική υποχρέωση που σχετίζεται με την κύρια μίσθωση δεν επηρεάζεται από την υπομίσθωση.

Κατά την ημερομηνία έναρξης της υπομίσθωσης, η απαίτηση υπομίσθωσης επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μισθωμάτων που θα εισπράξει στο μέλλον η ΕΚΤ, υπολογιζόμενη με βάση το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται για την κύρια μίσθωση. Στη συνέχεια, η απαίτηση υπομίσθωσης επιμετρείται στο αναπόσβεστο κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έσοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έσοδα".

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται προγράμματα καθορισμένων παροχών για τα μέλη του προσωπικού της, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Το πρόγραμμα συνταξιοδότησης του προσωπικού χρηματοδοτείται από περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε μακροπρόθεσμο ταμείο παροχών για τους υπαλλήλους. Οι υποχρεωτικές εισφορές που καταβάλλουν η ΕΚΤ και τα μέλη του προσωπικού αντικατοπτρίζονται στον πυλώνα καθορισμένων παροχών του προγράμματος. Τα μέλη του προσωπικού μπορούν να καταβάλλουν εθελουσίως πρόσθετες εισφορές σε έναν πυλώνα καθορισμένων εισφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση πρόσθετων παροχών.^[27] Οι εν λόγω πρόσθετες παροχές καθορίζονται με βάση το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται εθελουσίως σε συνδυασμό με τις αποδόσεις επενδύσεων που απορρέουν από τις εν λόγω εισφορές.

Για τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές για τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου. Όσον αφορά τα μέλη του προσωπικού, για τις μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων και για τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου.

Καθαρή υποχρέωση για καθορισμένες παροχές
Η υποχρέωση που εμφανίζεται στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) του ισολογισμού όσον αφορά τα προγράμματα καθορισμένων παροχών, συμπεριλαμβανομένων των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και των παροχών εξόδου από την υπηρεσία^[28], είναι η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, μείον την εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των σχετικών δεσμεύσεων.

Οι δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές υπολογίζονται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές με τη μέθοδο της εκτιμώμενης βάσει προβολών πιστωτικής μονάδας. Για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές εφαρμόζεται επί των εκτιμώμενων μελλοντικών εισοδηματικών ροών προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδόσεις της αγοράς, κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, επί ομολόγων του επιχειρηματικού τομέα υψηλής ποιότητας που εκφράζονται σε ευρώ και έχουν διάρκειες παρόμοιες με τη διάρκεια της συναφούς δέσμευσης.

Αναλογιστικά κέρδη και ζημίες μπορεί να προκύψουν από εμπειρικές προσαρμογές (σε περίπτωση που οι πραγματοποιήσεις διαφέρουν από τις υποθέσεις της αναλογιστικής μελέτης), καθώς και από μεταβολές των αναλογιστικών υποθέσεων.

Καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές
Το καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές αναλύεται σε επιμέρους συνιστώσες που αναφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και σε επανεπιμετρήσεις των μετεργασιακών παροχών που εμφανίζονται στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" του ισολογισμού.

Το καθαρό ποσό που καταλογίζεται στα αποτελέσματα χρήσης αποτελείται από:

1. το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που συσσωρεύονται για το έτος·
2. το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που προκύπτουν από τροποποίηση προγράμματος·
3. τους καθαρούς τόκους βάσει προεξοφλητικού επιτοκίου επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
4. επανεπιμετρήσεις λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και τυχόν παροχών εξόδου από την υπηρεσία μακροπρόθεσμου χαρακτήρα^[29] στο σύνολό τους.

Το καθαρό ποσό που εμφανίζεται στο στοιχείο "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" αποτελείται από:

1. αναλογιστικά κέρδη και ζημίες από τις δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές·
2. την πραγματοποιηθείσα απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
3. οποιαδήποτε μεταβολή στην επίδραση του ανώτατου ορίου των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές.

Αυτά τα ποσά αποτιμώνται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές, προκειμένου να αποτυπώνεται δεόντως η οικεία υποχρέωση στις οικονομικές καταστάσεις.

Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος

Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ προκύπτουν πρωτίστως από διασυνοριακές πληρωμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που διακανονίζονται σε χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ευρώ. Οι συναλλαγές αυτές στην πλειονότητά τους διενεργούνται από ιδιωτικούς φορείς (δηλ. πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα). Διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET – το Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο – και δημιουργούν διμερή υπόλοιπα στους λογαριασμούς TARGET των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ. Οι πληρωμές που διενεργούνται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) επηρεάζουν επίσης αυτούς τους λογαριασμούς. Όλοι οι διακανονισμοί συγκεντρώνονται αυτομάτως και προσαρμόζονται ώστε να αποτελούν μέρος της ενιαίας θέσης κάθε ΕθνΚΤ έναντι της ΕΚΤ. Οι θέσεις αυτές εμφανίζονται στους λογαριασμούς της ΕΚΤ και αντιπροσωπεύουν την καθαρή απαίτηση ή υποχρέωση κάθε ΕθνΚΤ έναντι του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Οι κινήσεις στους λογαριασμούς TARGET αντανακλώνται στις λογιστικές εγγραφές της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ σε καθημερινή βάση.

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ που απορρέουν από το TARGET, καθώς και άλλα υπόλοιπα σε ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (π.χ. τυχόν ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ στις ΕθνΚΤ), παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Λοιπές απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" ή "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)". Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ, τα οποία προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στο TARGET,^[30] εμφανίζονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ".

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που προκύπτουν από την κατανομή τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος περιλαμβάνονται ως μία μόνο καθαρή απαίτηση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" παρακάτω).

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ που γίνονται μέλη του Ευρωσυστήματος εκφράζονται σε ευρώ και καταγράφονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων".

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες αποτελούν το Ευρωσύστημα, εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ.^[31] Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ κατανέμεται στις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα, σύμφωνα με την κλείδα κατανομής τραπεζογραμματίων.^[32]

Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο εμφανίζεται στο παθητικό του ισολογισμού ως "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία". Το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των εκδιδόμενων τραπεζογραμματίων ευρώ αντικρύζεται από απαιτήσεις έναντι των ΕθνΚΤ. Οι εν λόγω απαιτήσεις, που είναι έντοκες,^[33] εμφανίζονται υπό το στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" παραπάνω). Οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων αυτών περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος".

Ενδιάμεση διανομή κερδών

Ποσό που ισούται με το άθροισμα του εισοδήματος της ΕΚΤ από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και από τίτλους διακρατούμενους για σκοπούς νομισματικής πολιτικής που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο α) του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων, β) του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών, γ) του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων, δ) του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα και ε) του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας διανέμεται τον Ιανουάριο του επόμενου έτους με τη μορφή ενδιάμεσης διανομής κερδών, εκτός αν το Διοικητικό Συμβούλιο λάβει διαφορετική απόφαση.^[34] Τυχόν τέτοια απόφαση λαμβάνεται όταν, βάσει αιτιολογημένης εκτίμησης της Εκτελεστικής Επιτροπής, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι η ΕΚΤ θα έχει συνολική ετήσια ζημία ή θα καταγράψει ετήσια κέρδη χαμηλότερα από το εν λόγω εισόδημα. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει να μεταφέρει μέρος ή το σύνολο του εν λόγω εισοδήματος σε πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει να αφαιρέσει τις δαπάνες της ΕΚΤ που συνδέονται με την έκδοση και διαχείριση των τραπεζογραμματίων ευρώ από το ποσό του εισοδήματος το οποίο προκύπτει από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και διανέμεται τον Ιανουάριο.

Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού προσαρμόζονται ώστε να περιλαμβάνουν γεγονότα που επέρχονται από την ημερομηνία κλεισίματος του ετήσιου ισολογισμού έως και την ημερομηνία κατά την οποία η Εκτελεστική Επιτροπή εγκρίνει την υποβολή των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο προς τελική έγκριση, εφόσον τα εν λόγω γεγονότα επηρεάζουν ουσιωδώς την κατάσταση των ως άνω στοιχείων την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού.

Σημαντικά γεγονότα που επέρχονται μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού και δεν επηρεάζουν το ενεργητικό και το παθητικό κατά την ημερομηνία αυτή εμφανίζονται στις σημειώσεις.

Αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές

Το 2023 δεν έγιναν μεταβολές στις λογιστικές πολιτικές που εφαρμόζει η ΕΚΤ.

Άλλα ζητήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε αρχικά την επιλογή της εταιρίας Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Ντύσελντορφ (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΚΤ για μια πενταετία η οποία έληγε στο τέλος του οικονομικού έτους 2022. Το 2023 το Συμβούλιο της ΕΕ, βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, ενέκρινε παράταση αυτής της περιόδου κατά δύο επιπλέον έτη έως το τέλος του οικονομικού έτους 2024.

2.4 Σημειώσεις επί του ισολογισμού

Σημείωση 1 - Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τα διαθέσιμα της ΕΚΤ σε χρυσό:

Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας του χρυσού που διακρατεί η ΕΚΤ οφείλεται κατά κύριο λόγο στην άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε όρους ευρώ (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής"). Επιπροσθέτως, όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα με ισχύ από 1.1.2023, η Hrvatska narodna banka μεταβίβασε στην ΕΚΤ 56.256 ουγγιές καθαρού χρυσού αξίας 96 εκατ. ευρώ.

Σημείωση 2 - Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ και κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 2.1 - Απαιτήσεις έναντι του ΔΝΤ

Το στοιχείο αυτό του ενεργητικού αντιπροσωπεύει τα ΕΤΔ που κατείχε η ΕΚΤ στις 31.12.2023 και ανέρχονταν σε 2.083 εκατ. ευρώ κατά την ίδια ημερομηνία (2022: 1.759 εκατ. ευρώ). Απορρέει από συμφωνία οικειοθελούς αγοραπωλησίας ΕΤΔ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), βάσει της οποίας το ΔΝΤ εξουσιοδοτείται να διοργανώνει πωλήσεις ή αγορές ΕΤΔ έναντι ευρώ, για λογαριασμό της ΕΚΤ, εντός ανώτατων και κατώτατων ορίων για τα διακρατούμενα ΕΤΔ. Λογιστικώς, τα ΕΤΔ καταγράφονται ως συνάλλαγμα (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Τα ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ αυξήθηκαν το 2023, κατά κύριο λόγο ως αποτέλεσμα συναλλαγής που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της προαναφερόμενης οικειοθελούς συμφωνίας αγοραπωλησίας.

Σημείωση 2.2 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούνται από υπόλοιπα λογαριασμών σε τράπεζες και δάνεια σε συνάλλαγμα, καθώς και τοποθετήσεις σε τίτλους που εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας.

Η συνολική αξία των στοιχείων αυτών αυξήθηκε το 2023 κυρίως λόγω του εισοδήματος που αποκτήθηκε στη διάρκεια του έτους, κατά βάση από το χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ. Επιπλέον, όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα με ισχύ από 1.1.2023, η Hrvatska narodna banka μεταβίβασε στην ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα εκφρασμένα σε δολάρια ΗΠΑ αξίας 544 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η συνολική αύξηση αντισταθμίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από την υποτίμηση του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[35] είχαν ως εξής:

Το 2023 δεν πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις σε συνάλλαγμα.

Σημείωση 3 - Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2023 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε υπόλοιπα τρεχούμενων λογαριασμών που τηρούνται σε ιδρύματα-κατοίκους της ζώνης του ευρώ, ύψους 17 εκατ. ευρώ (2022: 12 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 4 - Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 4.1 - Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Στις 31.12.2023 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε τίτλους που απέκτησε η ΕΚΤ στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP), του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (third covered bond purchase programme – CBPP3), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector asset purchase programme – PSPP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP).

Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 2023^[36], το Ευρωσύστημα συνέχιζε να επανεπενδύει, στο ακέραιο, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (APP) κατά τη λήξη τους^[37]. Στη συνέχεια, το χαρτοφυλάκιο APP μειώθηκε με μετρημένο και προβλέψιμο ρυθμό. Μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2023, η μείωση ανήλθε κατά μέσο όρο σε 15 δισεκ. ευρώ μηνιαίως, καθώς το Ευρωσύστημα δεν επανεπένδυσε το σύνολο των ποσών κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων κατά τη λήξη τους. Τον Ιούνιο του 2023, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε^[38] να τερματίσει τις επανεπενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος APP από τον Ιούλιο του 2023 και μετά. Στη συνέχεια, το χαρτοφυλάκιο APP μειώθηκε λόγω της λήξης τίτλων.

Όσον αφορά το PEPP^[39], το Ευρωσύστημα συνέχισε να επανεπενδύει στο ακέραιο τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους κατά τη λήξη τους. Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει^[40] να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP κατά τη λήξη τους στη διάρκεια του α΄ εξαμήνου του 2024. Σκοπεύει επίσης να μειώσει το χαρτοφυλάκιο PEPP κατά 7,5 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο το β΄ εξάμηνο του 2024 και να τερματίσει τις επανεπενδύσεις στο τέλος του ίδιου έτους. Επιπροσθέτως, το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευελιξία στις επανεπενδύσεις ποσών από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου PEPP καθώς φθάνουν στη λήξη τους, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία.

Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (βλ. "Τίτλοι" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το αναπόσβεστο κόστος των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ και η αγοραία αξία τους^[41] (η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ούτε στα αποτελέσματα χρήσης και παρέχεται μόνο για λόγους συγκρισιμότητας), είχαν ως εξής:

Η αξία του αναπόσβεστου κόστους των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ μεταβλήθηκε στη διάρκεια του έτους ως εξής:

Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί σε τακτική βάση τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, διενεργούνται έλεγχοι απομείωσης της αξίας με στοιχεία τέλους του έτους σε ετήσια βάση, οι οποίοι εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Στο πλαίσιο αυτών των ελέγχων, οι δείκτες απομείωσης αξιολογούνται ξεχωριστά για κάθε πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρούνται δείκτες απομείωσης, διενεργείται περαιτέρω ανάλυση για να επιβεβαιωθεί ότι οι ταμειακές ροές των υποκείμενων τίτλων δεν έχουν επηρεαστεί από κάποιο γεγονός απομείωσης της αξίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων απομείωσης της αξίας για αυτό το έτος, το 2023 δεν καταγράφηκαν από την ΕΚΤ ζημίες επί τίτλων που διακρατούνταν στα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής που τηρεί.

Η αξία του αναπόσβεστου κόστους των τίτλων που διακρατεί το Ευρωσύστημα είχε ως εξής:

Σημείωση 5 - Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 5.1 - Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ οι οποίες συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2023 ανερχόταν σε 125.378 εκατ. ευρώ (2022: 125.763 εκατ. ευρώ). Οι τόκοι των απαιτήσεων αυτών υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (βλ. σημείωση 23.2 "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 6 - Λοιπά στοιχεία ενεργητικού

Σημείωση 6.1 - Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα στοιχεία αυτά περιλάμβαναν τις εξής κατηγορίες:

Σε ό,τι αφορά το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ και το δικαίωμα χρήσης σε κτίρια γραφείων, διενεργήθηκε έλεγχος απομείωσης της αξίας στο τέλος του έτους και δεν καταγράφηκε ζημία απομείωσης.

Σημείωση 6.2 - Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό αποτελείται κυρίως από το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ, το οποίο συνίσταται κατά βάση σε επενδύσεις του καταβεβλημένου κεφαλαίου της ΕΚΤ καθώς και σε ποσά που μεταφέρονται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Περιλαμβάνει επίσης 3.211 μετοχές της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ) με κόστος κτήσεως ανερχόμενο σε 42 εκατ. ευρώ και άλλους τρεχούμενους λογαριασμούς σε ευρώ.

Το στοιχείο αυτό αποτελείτο από τα εξής:

Η καθαρή αύξηση του εν λόγω στοιχείου το 2023 οφείλεται κατά κύριο λόγο α) στην επανεπένδυση τόκων-εσόδων από το χαρτοφυλάκιο ιδίων κεφαλαίων της ΕΚΤ και β) στην άνοδο της αγοραίας αξίας των τίτλων σε ευρώ που διακρατούνται σε αυτό το χαρτοφυλάκιο.

Σημείωση 6.3 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει κυρίως μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2023 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 552 εκατ. ευρώ (2022: 783 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 6.4 - Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2023 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε δεδουλευμένους τόκους-έσοδα πληρωτέους από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των χρεωστικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET για τον Δεκέμβριο του 2023 (βλ. σημείωση 12.2 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" και δεδουλευμένους τόκους-έσοδα από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το τελευταίο τρίμηνο του 2023 επί απαιτήσεων της ΕΚΤ που συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 5.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2024.

Περιλάμβανε επίσης δεδουλευμένους τόκους επί τίτλων, συμπεριλαμβανομένων ανεξόφλητων τόκων που καταβάλλονται κατά την απόκτηση (βλ. σημείωση 2.2 "Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ", σημείωση 4 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 6.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Τα δεδουλευμένα έσοδα που αφορούν εποπτικά καθήκοντα αντιστοιχούν στα οφειλόμενα εποπτικά τέλη για την περίοδο επιβολής τελών του 2023 που θα εισπραχθούν το 2024 (βλ. σημείωση 26 "Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες").^[42]

Κατά τα λοιπά, το στοιχείο αυτό περιλάμβανε κυρίως α) δεδουλευμένους τόκους-έσοδα επί λοιπών χρηματοδοτικών μέσων, β) δεδουλευμένα έσοδα από έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία (βλ. σημείωση 28 "Λοιπά έσοδα")· και γ) διάφορες προπληρωμές.

Σημείωση 6.5 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2023 η θέση αυτή ανερχόταν σε 88 εκατ. ευρώ (2022: 438 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε διάφορα υπόλοιπα ύψους 60 εκατ. ευρώ (2022: 90 εκατ. ευρώ), που συνίσταντο κυρίως σε απαιτήσεις συνδεόμενες με έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία (βλ. σημείωση 28 "Λοιπά έσοδα") και υπόλοιπα σχετιζόμενα με επιστροφή φόρου προστιθέμενης αξίας.

Περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα αξίας 28 εκατ. ευρώ (2022: 349 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος που παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2023 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 7 - Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει το μερίδιο της ΕΚΤ (8%) στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"), τα οποία στις 31.12.2023 ανέρχονταν σε 125.378 εκατ. ευρώ (2022: 125.763 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 8 - Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος έχουν τη δυνατότητα να αποδέχονται μετρητά ως εξασφαλίσεις για τις διευκολύνσεις δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP χωρίς να υποχρεούνται να τα επανεπενδύσουν. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, αυτές οι πράξεις διενεργούνται μέσω εξειδικευμένου οργανισμού.

Στις 31.12.2023 το ανεξόφλητο υπόλοιπο αυτών των δανειοδοτικών συναλλαγών έναντι εξασφαλίσεων σε μετρητά με πιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ ήταν 4.699 εκατ. ευρώ (2022: 17.734 εκατ. ευρώ). Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET. Καθώς τα μετρητά δεν είχαν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. "Αντιστρεπτέες συναλλαγές" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").^[43]

Σημείωση 9 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 9.1 - Γενική κυβέρνηση

Στις 31.12.2023 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 143 εκατ. ευρώ (2022: 48.520 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Σύμφωνα με το άρθρο 21 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της Ένωσης, κεντρικών διοικήσεων, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημόσιων αρχών, άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων των κρατών-μελών.

Σημείωση 9.2 - Λοιπές υποχρεώσεις

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει υπόλοιπα των επικουρικών συστημάτων^[44] της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας TARGET-ECB, τα οποία στις 31.12.2023 ανέρχονταν σε 20.479 εκατ. ευρώ (2022: 15.343 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 10 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2023 η μεγαλύτερη συνιστώσα αυτού του στοιχείου ήταν οι καταθέσεις που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ (βλ. σημείωση 21 "Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα που προκύπτουν από τις ανεξόφλητες συναλλαγές δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP με πιστωτικά ιδρύματα εκτός της ζώνης του ευρώ για τις οποίες εισπράχθηκαν μετρητά ως εξασφαλίσεις τα οποία μεταφέρθηκαν σε λογαριασμούς στο TARGET (βλ. σημείωση 8 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ").

Επιπλέον, περιλάμβανε υπόλοιπα στο TARGET, αποτελούμενα από υπόλοιπα των ΕθνΚΤ εκτός τη ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές") και των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας του TARGET-ECB. Η μείωση αυτών των υπολοίπων το 2023 αντιστοιχεί σε χαμηλότερα υπόλοιπα των εκτός της ζώνης του ευρώ επικουρικών συστημάτων.

Το υπόλοιπο ποσό του στοιχείου αυτού περιλαμβάνει υπόλοιπο που προκύπτει από την πάγια αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης παρέχει στην ΕΚΤ δολάρια ΗΠΑ μέσω πράξεων ανταλλαγής, με σκοπό την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ συνάπτει πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back με ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες από τα αντληθέντα με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια χορηγούν ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος υπό μορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Οι πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back δημιουργούν υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος μεταξύ της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Επιπλέον, οι πράξεις ανταλλαγής που διενεργούνται με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης και τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δημιουργούν προθεσμιακές απαιτήσεις και υποχρεώσεις που καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος").

Σημείωση 11 - Υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 11.1 - Καταθέσεις, υπόλοιπα και λοιπές υποχρεώσεις

Στις 31.12.2023 αυτό το στοιχείο αποτελείτο από υποχρέωση σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκου της ζώνης του ευρώ ύψους 24 εκατ. ευρώ (2022: 0), η οποία προέκυψε στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 12 - Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 12.1 - Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Ο λογαριασμός αυτός αφορά τις υποχρεώσεις έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ που προέκυψαν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ, όταν αυτές εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, αυτές οι εισφορές ορίζονται κατ’ αναλογία προς τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Η μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων από τη Hrvatska narodna banka όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα οδήγησε σε αύξηση των εν λόγω υποχρεώσεων.

Η απαίτηση της Hrvatska narodna banka ορίστηκε σε 327 εκατ. ευρώ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο λόγος της απαίτησης αυτής προς τη συνολική απαίτηση με την οποία έχουν πιστωθεί οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ των κρατών μελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ θα ισούται με τον λόγο του συντελεστή στάθμισης της Hrvatska narodna banka στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ προς τη συνολική στάθμιση των άλλων ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ σε αυτήν. Η διαφορά μεταξύ της απαίτησης και της αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων που μεταβιβάστηκαν (βλ. σημείωση 1 "Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό" και σημείωση 2.2 "Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού" και "Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ") λογίστηκε ως μέρος των οφειλόμενων βάσει του άρθρου 48.2 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ συνεισφορών της Hrvatska narodna banka στα αποθεματικά της ΕΚΤ και τους εξομοιωμένους προς αυτά λογαριασμούς όπως ίσχυαν στις 31.12.2022 (βλ. σημείωση 14 "Προβλέψεις", και σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Οι τόκοι αυτών των υποχρεώσεων υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, προσαρμοσμένο κατά τρόπο ώστε να αντανακλάται το μηδενικό επιτόκιο που εφαρμόζεται επί του μέρους των διαθεσίμων που μεταβιβάστηκε υπό μορφή χρυσού (βλ. σημείωση 23.3 "Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα").

Σημείωση 12.2 - Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)

Το 2023 το στοιχείο αυτό αποτελείτο κατά κύριο λόγο από πιστωτικά/χρεωστικά υπόλοιπα των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Η αύξηση της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ταμειακές εκροές ως αποτέλεσμα α) των χαμηλότερων καταθέσεων του ΕΜΣ και του ΕΤΧΣ (βλ. σημείωση 9.1 "Γενική κυβέρνηση"), β) των χαμηλότερων υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων εκτός της ζώνης του ευρώ που είναι συνδεδεμένα με το TARGET μέσω της συνιστώσας TARGET2-ECB (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ") και γ) της μείωσης των μετρητών που λαμβάνονται ως εξασφάλιση για τον δανεισμό τίτλων του δημόσιου τομέα από το χαρτοφυλάκιο PSPP και το χαρτοφυλάκιο PEPP (βλ. σημείωση 8 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ" και σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ"). Ο αντίκτυπος αυτών των παραγόντων αντισταθμίστηκε εν μέρει κυρίως από τις ταμειακές εισροές ως αποτέλεσμα της λήξης τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP, που διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών στο TARGET (βλ. σημείωση 4 "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ").

Οι τόκοι των θέσεων που τηρούν στο TARGET οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ, με εξαίρεση τα υπόλοιπα που προκύπτουν από τις πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back στο πλαίσιο πράξεων παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ, υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης.

Οι λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος περιλάμβαναν κατά κύριο λόγο τις καταθέσεις που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ (βλ. σημείωση 21 "Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων").

Σημείωση 13 - Λοιπές υποχρεώσεις

Σημείωση 13.1 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει κυρίως μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2023 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 68 εκατ. ευρώ (2022: 430 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 13.2 - Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Στις 31.12.2023 οι δύο βασικές συνιστώσες που περιλάμβανε αυτό το στοιχείο ήταν δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ επί των πιστωτικών υπολοίπων των λογαριασμών τους στο TARGET για τον Δεκέμβριο του 2023 (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 12.2 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)") και δεδουλευμένοι τόκοι πληρωτέοι προς τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για το 2023 επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα προς την ΕΚΤ συναλλαγματικά διαθέσιμα (βλ. σημείωση 12.1 "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Ο διακανονισμός των ποσών αυτών έγινε τον Ιανουάριο του 2024.

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους επί των καταθέσεων τις οποίες αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος (βλ. σημείωση 9.1 "Γενική κυβέρνηση", σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ" και σημείωση 12.2 "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)").

Κατά τα λοιπά, περιλάμβανε κυρίως α) δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους επί υπολοίπων των επικουρικών συστημάτων της ζώνης του ευρώ που συνδέονται με το TARGET μέσω της συνιστώσας του TARGET-ECB (βλ. σημείωση 9.2 "Λοιπές υποχρεώσεις"), β) διάφορα δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα και γ) δεδουλευμένους τόκους πληρωτέους επί μετρητών που λαμβάνονται ως εξασφάλιση στο πλαίσιο των πράξεων δανεισμού τίτλων που διενεργεί η ΕΚΤ (σημείωση 8 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ" και σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 13.3 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2023 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 1.401 εκατ. ευρώ (2022: 1.562 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε υπόλοιπα ύψους 635 εκατ. ευρώ (2022: 974 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2023 (βλ. σημείωση 20 "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης μισθωτική υποχρέωση ύψους 117 εκατ. ευρώ (2022: 141 εκατ. ευρώ) (βλ. "Μισθώσεις" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές προς τα μέλη του προσωπικού της^[45] και τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και προς τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ. Περιλαμβάνονται επίσης οι παροχές προς το προσωπικό της ΕΚΤ που συνδέονται με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ.

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία

Ισολογισμός
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στην κατηγορία "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) και αφορούν τις μετεργασιακές παροχές, τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και τις παροχές εξόδου από την υπηρεσία για τα μέλη του προσωπικού^[46] έχουν ως εξής:

Το 2023 στην παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι του προσωπικού, η οποία ανέρχεται σε 2.458 εκατ. ευρώ (2022: 1.947 εκατ. ευρώ) συμπεριλαμβάνονται παροχές μη κεφαλαιοποιητικού τύπου ύψους 278 εκατ. ευρώ (2022: 233 εκατ. ευρώ) που αφορούν μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές. Η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ύψους 35 εκατ. ευρώ (2022: 31 εκατ. ευρώ) σχετίζεται αποκλειστικά με ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου που εφαρμόζονται για τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές.

Επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο του παθητικού "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής". Το 2023 τα κέρδη από επανεπιμετρήσεις στην εν λόγω κατηγορία του παθητικού ανήλθαν σε 238 εκατ. ευρώ (2022: 369 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 15 "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Μεταβολές των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές, περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και αποτελέσματα επανεπιμέτρησης
Οι μεταβολές της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έχουν ως εξής:

Οι συνολικές ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης ύψους 331 εκατ. ευρώ επί των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές το 2023 προέκυψαν κυρίως λόγω της μείωσης του προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιείται για την αναλογιστική αποτίμηση από 3,9% το 2022 σε 3,4% το 2023.

Οι μεταβολές της εύλογης αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος στον πυλώνα των καθορισμένων παροχών προς τα μέλη του προσωπικού είχαν ως εξής:

Τα κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος το 2023 αντανακλούσαν το γεγονός ότι η απόδοση επί των μεριδίων των ασφαλισμένων ήταν υψηλότερη από τους τόκους-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, όπως είχαν εκτιμηθεί με βάση το τότε δεδομένο προεξοφλητικό επιτόκιο (3,9%).

Οι μεταβολές των αποτελεσμάτων επανεπιμέτρησης είχαν ως εξής:

Αποτελέσματα χρήσης
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης έχουν ως εξής:

Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης σε σχέση με το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας, το κόστος τόκων επί της δέσμευσης και τους τόκους-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος εκτιμώνται με βάση τα επιτόκια που εφαρμόζονταν το προηγούμενο έτος. Το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται για την αναλογιστική αποτίμηση αυξήθηκε από 1,3% το 2021 σε 3,9% το 2022, με αποτέλεσμα το 2023 α) να μειωθεί το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας, β) να αυξηθεί το κόστος τόκων επί της δέσμευσης και γ) να αυξηθούν οι τόκοι-έσοδα επί περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος.

Οι επανεπιμετρήσεις που αφορούν τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και τις παροχές εξόδου από την υπηρεσία αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης του τρέχοντος έτους, αντανακλώντας τα επιτόκια που εφαρμόζονται για την αποτίμηση. Ως εκ τούτου, το χαμηλότερο προεξοφλητικό επιτόκιο (3,4%) που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2023 είχε ως αποτέλεσμα την αναγνώριση ζημίας λόγω επανεπιμέτρησης κατά το ίδιο έτος.

Βασικές υποθέσεις
Κατά τη διενέργεια των αποτιμήσεων που αναφέρονται στην παρούσα σημείωση, οι ανεξάρτητοι αναλογιστές χρησιμοποίησαν υποθέσεις, τις οποίες η Εκτελεστική Επιτροπή δέχθηκε για σκοπούς λογιστικής καταγραφής και δημοσιοποίησης. Οι κύριες υποθέσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές είχαν ως εξής:

Σημείωση 14 - Προβλέψεις

Στις 31.12. 2023 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε διοικητικές προβλέψεις που ανέρχονταν σε 67 εκατ. ευρώ (2022: 69 εκατ. ευρώ). Στο τέλος του 2022 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων ύψους 6.566 εκατ. ευρώ. Όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα, η Hrvatska narodna banka συνεισέφερε 53 εκατ. ευρώ στην πρόβλεψη αυτή με ισχύ από 1.1.2023^[47], αυξάνοντας το ύψος της σε 6.620 εκατ. ευρώ.

Το ύψος και η αναγκαιότητα της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων επανεξετάζονται ετησίως με βάση την αξιολόγηση της ΕΚΤ όσον αφορά την έκθεσή της στους εν λόγω κινδύνους και λαμβανομένων υπόψη διάφορων άλλων παραγόντων. Το ύψος της πρόβλεψης, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Σκοπός της πρόβλεψης αυτής είναι να χρησιμοποιείται στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την κάλυψη ζημιών που προκύπτουν λόγω της έκθεσης σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Στο τέλος του 2023 αποδεσμεύθηκε το πλήρες ποσό αυτής της πρόβλεψης για την κάλυψη ζημιών που προέκυψαν από την έκθεση σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους και, ως εκ τούτου, η ζημία της ΕΚΤ για τη χρήση αυτή είναι 1.266 εκατ. ευρώ. Οι ζημίες προέκυψαν κυρίως από την αύξηση του επιτοκίου που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, η οποία οδήγησε σε σημαντικούς τόκους-έξοδα επί της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET (βλ. σημείωση 23.4 "Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα").

Ως αποτέλεσμα της αποδέσμευσης του πλήρους ποσού της εν λόγω πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, το μέγεθός της ήταν μηδενικό στις 31.12.2023. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει, στο πλαίσιο της ετήσιας επανεξέτασης που διενεργεί, να αναπληρώσει την εν λόγω πρόβλεψη μόλις η ΕΚΤ αρχίσει εκ νέου να παράγει κέρδη.

Σημείωση 15 - Λογαριασμοί αναπροσαρμογής

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει κυρίως διαφορές αναπροσαρμογής που προέρχονται από μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού και πράξεων εκτός ισολογισμού (βλ. "Αναγνώριση εσόδων", "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα", "Τίτλοι" και "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Περιλαμβάνει επίσης επανεπιμετρήσεις των καθαρών υποχρεώσεων της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές (βλ. "Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 13.3 "Διάφορα στοιχεία").

Οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής αυξήθηκαν το 2023, κυρίως λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ. Επιπλέον, όταν η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα, η Hrvatska narodna banka συνεισέφερε 296 εκατ. ευρώ σε αυτά τα υπόλοιπα με ισχύ από 1.1.2023. Η αύξηση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μείωση του ύψους των λογαριασμών αναπροσαρμογής σε ξένο νόμισμα, κυρίως λόγω της υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αποτίμηση στο τέλος του έτους είχαν ως εξής:

Σημείωση 16 - Κεφάλαιο και αποθεματικά

Σημείωση 16.1 - Κεφάλαιο

Το εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ είναι 10.825 εκατ. ευρώ.

Η Κροατία υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα την 1.1.2023. Σύμφωνα με το άρθρο 48.1 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, η Hrvatska narodna banka κατέβαλε ποσό 69 εκατ. ευρώ την 1.1.2023^[48] που αντιστοιχούσε στο υπόλοιπο της εγγραφής της στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Ως εκ τούτου, το συνολικό καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ αυξήθηκε από 8.880 εκατ. ευρώ στις 31.12.2022 σε 8.948 εκατ. ευρώ την 1.1.2023, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έχουν καταβάλει πλήρως το μερίδιο συμμετοχής τους στο κεφάλαιο.

Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ υποχρεούνται να καταβάλουν 3,75% του εγγεγραμμένου κεφαλαίου τους ως συνεισφορά στα λειτουργικά έξοδα της ΕΚΤ. Οι ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ δεν δικαιούνται μερίδιο στα διανεμητέα κέρδη της ΕΚΤ ούτε υποχρεούνται να καλύψουν τυχόν ζημίες της ΕΚΤ.

2.5 Πράξεις εκτός ισολογισμού

Σημείωση 17 - Προγράμματα δανεισμού τίτλων

Στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιδίων κεφαλαίων της, η ΕΚΤ έχει συνάψει σύμβαση που αφορά πρόγραμμα δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, ένας εξειδικευμένος οργανισμός διενεργεί για λογαριασμό της συναλλαγές δανεισμού τίτλων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ έχει διαθέσει προς δανεισμό τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.^[49]

Εκτός εάν οι εν λόγω πράξεις δανεισμού τίτλων διενεργούνται έναντι εξασφαλίσεων σε μορφή μετρητών που δεν έχουν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι πράξεις καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού.^[50] Τέτοιες πράξεις δανεισμού τίτλων αξίας 32.791 εκατ. ευρώ (2022: 11.569 εκατ. ευρώ) παρέμεναν ανεξόφλητες στις 31.12.2023. Από το ποσό αυτό, 26.577 εκατ. ευρώ (2022: 6.637 εκατ. ευρώ) αφορούσαν τον δανεισμό τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Σημείωση 18 - Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων

Οι πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 19 - Προθεσμιακές πράξεις επί τίτλων

Οι πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 20 - Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος

Διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων
Διενεργήθηκαν πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ. Οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις πράξεις, που έχουν υπολογιστεί με συναλλαγματικές ισοτιμίες στο τέλος του έτους, παρέμεναν εκκρεμείς, ως εξής:

Συμφωνίες ανταλλαγής για την παροχή ρευστότητας
Η ΕΚΤ ανήκει σε δίκτυο κεντρικών τραπεζών που έχουν συνάψει μεταξύ τους συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων και έχει θεσπίσει αμοιβαίες συμφωνίες ανταλλαγής με την Τράπεζα του Καναδά, την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Ιαπωνίας, την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την Ελβετική Εθνική Τράπεζα. Έχει συνάψει επίσης αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής με τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Οι εν λόγω συμφωνίες επιτρέπουν την παροχή α) ρευστότητας σε οποιοδήποτε από τα αντίστοιχα νομίσματα των προαναφερόμενων κεντρικών τραπεζών προς τράπεζες της ζώνης του ευρώ ή β) ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των ανωτέρω κεντρικών τραπεζών. Επιπλέον, συμφωνίες ανταλλαγής έχουν συναφθεί επίσης με τη Danmarks Nationalbank, τη Narodowy Bank Polski και τη Sveriges Riksbank για την παροχή ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. Οι ανωτέρω συμφωνίες αποσκοπούν στην κάλυψη πιθανών αναγκών ρευστότητας για την αντιμετώπιση πιθανών δυσλειτουργιών της αγοράς και, ως εκ τούτου, την ελαχιστοποίηση του κινδύνου δυσμενών δευτερογενών επιδράσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές και οικονομίες της ζώνης του ευρώ.^[51]

Απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε δολάρια ΗΠΑ, με ημερομηνία λήξης εντός του 2024, προέκυψαν στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 10 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 21 - Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων

Το 2023 η ΕΚΤ συνέχισε να είναι αρμόδια για τη διαχείριση των λογαριασμών και την επεξεργασία των πληρωμών που αφορούν τις δανειοληπτικές και δανειοδοτικές πράξεις της ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism – EFSM) και της συμφωνίας δανειακής διευκόλυνσης για την Ελλάδα.

Ως απάντηση στην πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19), η ΕΕ χορήγησε δάνεια στα κράτη μέλη μέσω του προγράμματος SURE (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency), του μέσου προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η διαθεσιμότητα αυτού του μέσου έληξε στις 31.12.2022, αλλά οι σχετικές εκδόσεις συνίσταντο σε ομόλογα με διάρκεια που κυμαίνονταν από 5 έως 30 έτη. Το 2023 η ΕΕ συνέχισε επίσης να παρέχει χρηματοδότηση με τη μορφή μη επιστρεπτέας οικονομικής και δανειακής στήριξης στα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU (NGEU), το οποίο δημιουργήθηκε για να στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη στην ΕΕ και παράλληλα να διευκολύνει την πράσινη και τη ψηφιακή μετάβαση της οικονομίας της Ένωσης. Το 2023 η ΕΕ παρείχε επίσης στήριξη στην Ουκρανία με τη μορφή δανείων μέσω ενός νέου μέσου, του μέσου μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής + (macro-financial assistance instrument – MFA +). Η ΕΚΤ υποστήριξε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη διοικητική διαχείριση των πράξεων που σχετίζονται με τα προαναφερθέντα μέσα.

Το 2023 η ΕΚΤ διεκπεραίωσε πληρωμές σχετικές με όλες τις προαναφερόμενες πράξεις.

Σημείωση 22 - Ενδεχόμενες υποχρεώσεις από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις

Έχουν κατατεθεί κατά της ΕΚΤ αγωγές σχετικά με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige S.p.A. (Banca Carige). Σε μία από αυτές τις αγωγές, οι μέτοχοι της Banca Carige ζητούν από την ΕΚΤ αποζημίωση με τον ισχυρισμό ότι υπέστησαν ζημία εξαιτίας ποικίλων πράξεων και παραλείψεων της ΕΚΤ κατά την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων επί της Banca Carige. Για τη δικαστική κρίση της υπόθεσης αυτής θα ληφθεί υπόψη, μεταξύ άλλων, η τελική έκβαση άλλων συναφών υποθέσεων. Σε μία από αυτές, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, με την από 12.10.2022 απόφασή του, έκρινε ότι η απόφαση της ΕΚΤ να υπαγάγει την Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης στερείτο νομικής βάσης σύμφωνα με το ιταλικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση της ΕΚΤ περί υπαγωγής της Banca Carige σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης καθώς και την πρώτη παράταση αυτού του καθεστώτος το 2019. Ωστόσο, η ΕΚΤ προσέβαλε την απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ, το οποίο δεν αποκλείεται να την ακυρώσει. Επιπλέον, εκκρεμούν αιτήσεις ακύρωσης άλλων δύο ακόμη αποφάσεων της ΕΚΤ με τις οποίες παρατείνεται η υπαγωγή σε καθεστώς προσωρινής διαχείρισης.

2.6 Σημειώσεις επί των αποτελεσμάτων χρήσης

Σημείωση 23 - Καθαροί τόκοι-έσοδα

Σημείωση 23.1 - Τόκοι-έσοδα επί συναλλαγματικών διαθεσίμων

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τόκους-έσοδα, μείον τόκους-έξοδα, σε σχέση με τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.

Παρακάτω παρουσιάζονται οι καθαροί τόκοι-έσοδα/έξοδα ανά μέσο:

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα/έξοδα ανά ξένο νόμισμα διαμορφώθηκαν ως ακολούθως:

Σημείωση 23.2 - Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τους τόκους-έσοδα επί των απαιτήσεων της ΕΚΤ σε σχέση με το μερίδιό της (8%) στη συνολική έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 5.1 "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων εντός του Ευρωσυστήματος"). Το 2023 οι καθαροί τόκοι-έσοδα ανήλθαν σε 4.817 εκατ. ευρώ (2022: 736 εκατ. ευρώ). Η αύξηση αυτών των εσόδων προέκυψε από το υψηλότερο μέσο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης το 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (3,8% το 2023, έναντι 0,6% το 2022).

Σημείωση 23.3 - Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα

Στο στοιχείο αυτό εμφανίζονται οι τόκοι που καταβλήθηκαν στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβίβασαν στην ΕΚΤ (βλ. σημείωση 12.1 "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Το 2023 οι καθαροί τόκοι-έξοδα ανήλθαν σε 1.335 εκατ. ευρώ (2022: 201 εκατ. ευρώ). Η αύξηση αυτών των τόκων οφειλόταν στο υψηλότερο μέσο επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης το 2023 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (3,8% το 2023, έναντι 0,6% το 2022).

Σημείωση 23.4 - Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα

Οι λοιποί τόκοι-έσοδα και οι λοιποί τόκοι-έξοδα είχαν ως εξής:

Σημείωση 24 - Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις είχαν ως εξής:

Οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών περιλαμβάνουν πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών τίτλων και συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων. Το 2023 οι καθαρές πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών οφείλονταν κυρίως στη λογιστική μεταχείριση των αποσβέσεων υπέρ και υπό το άρτιο που σχετίζονται με αποπληρωμές τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ABSPP.^[52]

Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις ανά νόμισμα και ανά τρίμηνο παρουσιάζονται παρακάτω:

Σημείωση 25 - Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

Οι αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων είχαν ως εξής:

Το 2023 η αγοραία αξία ορισμένων τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο σε δολάρια ΗΠΑ και στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων μειώθηκε, με παράλληλη αύξηση των αντίστοιχων αποδόσεων. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών στο τέλος του έτους. Το 2022 οι ζημίες αυτές ήταν σημαντικά υψηλότερες επειδή οι αντίστοιχες αποδόσεις είχαν αυξηθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η αγοραία αξία της πλειονότητας των τίτλων που διακρατούνται σε αυτά τα χαρτοφυλάκια στο τέλος του ίδιου έτους.

Σημείωση 26 - Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες

Τα έσοδα σε αυτό το στοιχείο περιλάμβαναν κυρίως εποπτικά τέλη. Οι δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως από προμήθειες θεματοφύλαξης.

Έσοδα και δαπάνες που αφορούν εποπτικά καθήκοντα
Τα έσοδα που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία περιλαμβάνουν κυρίως τα έσοδα από εποπτικά τέλη. Η ΕΚΤ επιβάλλει ετήσια εποπτικά τέλη στις εποπτευόμενες οντότητες, προκειμένου να ανακτά τις δαπάνες που πραγματοποιεί για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της. Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2023 ήταν 654 εκατ. ευρώ (2022: 594 εκατ. ευρώ).

Προκειμένου να προσδιοριστεί το ποσό των εποπτικών τελών που θα επιβληθούν, οι πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες προσαρμόζονται ως προς τα ποσά που επιστράφηκαν σε επιμέρους τράπεζες ή εισπράχθηκαν από αυτές για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών και άλλες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένων εισπραχθέντων τόκων υπερημερίας.^[53] Λαμβάνοντας υπόψη την προσαρμογή που αντιστοιχεί στους τόκους υπερημερίας, καθώς και τις καθαρές επιστροφές σε επιμέρους τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών, τα ετήσια εποπτικά τέλη που θα επιβληθούν στις εποπτευόμενες οντότητες για την περίοδο επιβολής τελών του 2023 αντιστοιχούν σε ποσό σχεδόν ίσο με τις πραγματοποιηθείσες ετήσιες δαπάνες ύψους 654 εκατ. ευρώ^[54] (βλ. σημείωση 6.4 "Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα"). Τα επιμέρους εποπτικά τέλη θα τιμολογηθούν το β΄ τρίμηνο του 2024.^[55]

Η ΕΚΤ δικαιούται επίσης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εφαρμοστέο τραπεζικό δίκαιο της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Στον υπολογισμό των ετήσιων εποπτικών τελών δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε τα σχετικά έσοδα ούτε οι αποζημιώσεις κυρώσεων σε περίπτωση τροποποίησης ή ακύρωσης προηγούμενων αποφάσεων επιβολής κυρώσεων. Αντ’ αυτού, τα σχετικά ποσά καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ. Το 2023 τα έσοδα που προέκυψαν από κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες ανήλθαν σε 18 εκατ. ευρώ (2022: 12 εκατ. ευρώ).

Επομένως, τα έσοδα της ΕΚΤ στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων είχαν ως εξής:

Οι δαπάνες που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία προκύπτουν από την άμεση εποπτεία σημαντικών οντοτήτων, την επίβλεψη της εποπτείας λιγότερο σημαντικών οντοτήτων και την παροχή οριζόντιων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Αποτελούνται από τις άμεσες δαπάνες της εποπτικής λειτουργίας της ΕΚΤ και τις σχετικές δαπάνες που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσιακές μονάδες οι οποίες είναι απαραίτητες για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της ΕΚΤ και αφορούν, μεταξύ άλλων, τις κτιριακές εγκαταστάσεις και υποδομές, το ανθρώπινο δυναμικό, τις υπηρεσίες πληροφορικής, τις νομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες λογιστικού ελέγχου και τις διοικητικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες επικοινωνίας και μετάφρασης, καθώς και άλλες δραστηριότητες.

Οι πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, οι οποίες καλύπτονται μέσω των ετήσιων εποπτικών τελών για το 2023, ανήλθαν σε 654 εκατ. ευρώ (2022: 594 εκατ. ευρώ). Η συνολική αύξηση οφείλεται στην αύξηση των δαπανών προσωπικού το 2023. Το προηγούμενο έτος, η μείωση των δαπανών προσωπικού οφείλονταν σε αναλογιστικά κέρδη που λήφθηκαν υπόψη σε σχέση με άλλες μακροπρόθεσμες παροχές λόγω του σημαντικά υψηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2022^[56]. Το 2023 ο υψηλότερος μέσος αριθμός των υπαλλήλων που εργάζονταν για την Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ, καθώς και οι μισθολογικές προσαρμογές, οδήγησαν επίσης σε αύξηση των δαπανών προσωπικού. Πέραν των υψηλότερων δαπανών προσωπικού, η επάνοδος σε πλήρη επίπεδα δραστηριότητας στην τραπεζική εποπτεία μετά την πανδημία οδήγησε επίσης σε συνολική αύξηση των δαπανών που σχετίζονται με εποπτικά καθήκοντα.

Σημείωση 27 - Έσοδα από μετοχές και συμμετοχές

Στο στοιχείο αυτό περιλαμβάνονται εισπραχθέντα μερίσματα ύψους 1 εκατ. ευρώ το 2023 (2022: 1 εκατ. ευρώ) επί μετοχών της ΤΔΔ που κατέχει η ΕΚΤ (βλ. σημείωση 6.2 "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Σημείωση 28 - Λοιπά έσοδα

Τα διάφορα άλλα έσοδα που προέκυψαν το 2023 διαμορφώθηκαν σε 72 εκατ. ευρώ (2022: 61 εκατ. ευρώ) και προήλθαν κυρίως από τις εισφορές των συμμετεχουσών ΕθνΚΤ για την κάλυψη δαπανών που πραγματοποίησε η ΕΚΤ για έργα του ΕΣΚΤ και υπηρεσίες σε λειτουργία.

Σημείωση 29 - Δαπάνες προσωπικού

Οι δαπάνες προσωπικού διαμορφώθηκαν ως εξής:

Ο μέσος αριθμός υπαλλήλων, εκφρασμένος σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ)^[57], ανήλθε σε 4.222 (2022: 4.136), εκ των οποίων οι 380 ήταν διοικητικά στελέχη (2022: 373).

Οι μισθοί και τα επιδόματα αυξήθηκαν ως αποτέλεσμα του υψηλότερου μέσου αριθμού υπαλλήλων που απασχολεί η ΕΚΤ, κυρίως στην τραπεζική εποπτεία, καθώς και των αναπροσαρμογών των μισθών. Η αύξηση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από το χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές, που προκύπτει κυρίως από το υψηλότερο προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιήθηκε στην αναλογιστική αποτίμηση για τον υπολογισμό του κόστους τρέχουσας υπηρεσίας για το 2023^[58] (βλ. σημείωση 13.3 "Διάφορα στοιχεία").

Αμοιβές Εκτελεστικής Επιτροπής και Εποπτικού Συμβουλίου
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολούνται στην ΕΚΤ λαμβάνουν βασικό μισθό και επίδομα για έξοδα κατοικίας. Στην περίπτωση της Προέδρου, αντί επιδόματος για έξοδα κατοικίας παρέχεται κατοικία. Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου λαμβάνουν επίσης επίδομα για έξοδα παραστάσεως. Με την επιφύλαξη των όρων απασχόλησης του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου μπορεί να δικαιούνται, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση, επιδόματα αρχηγού οικογενείας, επιδόματα συντηρούμενων τέκνων, σχολικά επιδόματα, καθώς και άλλα επιδόματα. Οι μισθοί υπόκεινται σε φόρο υπέρ της ΕΕ και σε κρατήσεις που αφορούν εισφορές στο σύστημα συντάξεων, ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων. Τα επιδόματα δεν φορολογούνται ούτε συνυπολογίζονται για την καταβολή σύνταξης.

Το 2023 οι βασικοί μισθοί των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ (δηλ. εκτός των εκπροσώπων των εθνικών εποπτικών αρχών) είχαν ως εξής:^[59]

Το σύνολο των επιδομάτων που καταβλήθηκαν στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και των εισφορών της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για λογαριασμό των εν λόγω μελών ανήλθε σε 1.169.703 ευρώ (2022: 1.110.618 ευρώ).

Μεταβατικές πληρωμές μπορεί να διενεργούνται σε πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου για ένα διάστημα μετά τη λήξη της θητείας τους. Το 2023 αυτές οι πληρωμές, τα σχετικά επιδόματα και οι εισφορές της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου ανήλθαν σε 365.864 ευρώ (2022: 742.892 ευρώ). Η μείωση αυτών των πληρωμών οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι αυτές καταβλήθηκαν σε μικρότερο αριθμό πρώην μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου το 2023.

Οι πληρωμές που αφορούν συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων των μετασυνταξιοδοτικών επιδομάτων, και οι εισφορές στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και τα προστατευόμενα μέλη τους ανήλθαν σε 2.670.313 ευρώ (2022: 1.095.737).^[60] Το 2023 σε αυτό το ποσό περιλαμβανόταν η καταβολή εφάπαξ ποσού κατά τη συνταξιοδότηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου αντί μελλοντικών πληρωμών συντάξεων.

Σημείωση 30 - Διοικητικές δαπάνες

Οι διοικητικές δαπάνες διαμορφώθηκαν ως εξής:

Η συνολική αύξηση των διοικητικών δαπανών το 2023 οφειλόταν κυρίως α) στις υψηλότερες δαπάνες για την παροχή στήριξης από εξωτερικούς συμβούλους σε σχέση με τις δραστηριότητες συντήρησης πληροφοριακών συστημάτων και για έργα του Ευρωσυστήματος ("Εξωτερικές υπηρεσίες"), β) στην επάνοδο σε πλήρη επίπεδα δραστηριότητας μετά την πανδημία, ιδίως στην τραπεζική εποπτεία, και γ) στην επίδραση του πληθωρισμού. Οι δύο τελευταίοι παράγοντες επηρέασαν διάφορες δαπάνες που καταγράφηκαν σε αυτό το στοιχείο.

Σημείωση 31 - Υπηρεσίες παραγωγής τραπεζογραμματίων

Το 2023 το κονδύλιο αυτό ανερχόταν σε 9 εκατ. ευρώ (2022: 9 εκατ. ευρώ). Συνδέεται κυρίως με το κόστος της διασυνοριακής μεταφοράς τραπεζογραμματίων ευρώ μεταξύ των μονάδων εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και των ΕθνΚΤ, για την παράδοση νέων τραπεζογραμματίων, και μεταξύ των ΕθνΚΤ, για την κάλυψη ελλείψεων με πλεονάζοντα αποθέματα. Το κόστος αυτό βαρύνει κεντρικά την ΕΚΤ.

2.7 Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Σημείωση 31 – Πενταετής αναπροσαρμογή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ

Σύμφωνα με το άρθρο 29 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, οι σταθμίσεις που αποδίδονται στις ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ αναπροσαρμόζονται ανά πενταετία.^[61] Η πέμπτη τέτοια προσαρμογή μετά την ίδρυση της ΕΚΤ πραγματοποιήθηκε την 1.1.2024, ως εξής:

Επίδραση στα καταβεβλημένα κεφάλαια της ΕΚΤ
Επειδή οι σταθμίσεις των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (με πλήρως καταβεβλημένες συμμετοχές) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκαν συνολικά κατά 0,2200 ποσοστιαίες μονάδες και οι σταθμίσεις των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ (οι οποίες καταβάλουν μόνο το 3,75% των μεριδίων τους) αυξήθηκαν αντιστοίχως, το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκε κατά 23 εκατ. ευρώ συνολικά την 1.1.2024.

Επίδραση των απαιτήσεων των ΕθνΚΤ που ισούνται με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που έχουν μεταβιβαστεί στην ΕΚΤ
Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, οι εισφορές των ΕθνΚΤ για τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων στην ΕΚΤ ορίζονται κατ' αναλογία με το μερίδιο συμμετοχής της στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Δεδομένης της μείωσης των σταθμίσεων για τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (οι οποίες μεταβίβασαν συναλλαγματικά διαθέσιμα στην ΕΚΤ) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, η απαίτηση που αντιστοιχούσε σε αυτή τη μεταβίβαση προσαρμόστηκε επίσης αναλόγως. Αυτό οδήγησε σε μείωση ύψους 109 εκατ. ευρώ την 1.1.2024, ποσό το οποίο επιστράφηκε στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

2.8 Οικονομικές καταστάσεις 2019-23

2.8.1 Ισολογισμός

2.8.2 Αποτελέσματα χρήσης

3 Έκθεση ελέγχου ανεξάρτητου ελεγκτή

Προς την Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
Φρανκφούρτη

Έκθεση σχετικά με τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων της ΕΚΤ για το 2023

Γνώμη

Ελέγξαμε τις Οικονομικές Καταστάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2023, οι οποίες περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ και αποτελούνται από τον ισολογισμό, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, μια σύνοψη των σημαντικών λογιστικών πολιτικών και άλλες επεξηγηματικές σημειώσεις.

Κατά τη γνώμη μας, οι συνημμένες Οικονομικές Καταστάσεις απεικονίζουν ακριβοδίκαια την οικονομική θέση της ΕΚΤ στις 31.12.2023, καθώς και τα αποτελέσματα των χρηματοοικονομικών πράξεών της για τη χρήση που έληξε την ίδια ημερομηνία, σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο, οι οποίες ορίζονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε.

Θεμελίωση γνώμης

Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας με βάση τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. Η ευθύνη μας στο πλαίσιο των εν λόγω προτύπων περιγράφεται περαιτέρω στην ενότητα της έκθεσής μας με τίτλο "Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων". Είμαστε ανεξάρτητοι από την ΕΚΤ σύμφωνα με τους γερμανικούς κανόνες δεοντολογίας οι οποίοι αφορούν τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων που διενεργήσαμε και συνάδουν με τον Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές του Διεθνούς Συμβουλίου Προτύπων Δεοντολογίας για Λογιστές (International Ethics Standards Board for Accountants’ Code of Ethics for Professional Accountants - Κώδικας IESBA) και εκπληρώνουμε όλα τα υπόλοιπα καθήκοντα δεοντολογίας που έχουμε αναλάβει σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες. Πιστεύουμε ότι τα ελεγκτικά τεκμήρια που έχουμε συγκεντρώσει είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας.

Λοιπές πληροφορίες

Η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ ("Εκτελεστική Επιτροπή") είναι υπεύθυνη για τις λοιπές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ. Οι λοιπές πληροφορίες αποτελούνται από όλες τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ εκτός από τις Οικονομικές Καταστάσεις της ΕΚΤ και την έκθεση του ελεγκτή.

Η γνώμη μας για τις Οικονομικές Καταστάσεις δεν καλύπτει αυτές τις λοιπές πληροφορίες και δεν διατυπώνουμε κανενός είδους συμπέρασμα διασφάλισης για αυτές.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργούμε στις Οικονομικές Καταστάσεις, η ευθύνη μας είναι να λαμβάνουμε υπόψη τις λοιπές πληροφορίες και, παράλληλα, να εξετάζουμε κατά πόσον οι λοιπές πληροφορίες είναι ουσιωδώς ασυνεπείς με τις Οικονομικές Καταστάσεις ή με τις γνώσεις που αποκομίσαμε από τον έλεγχο ή κατά πόσον φαίνεται να είναι ουσιωδώς ανακριβείς καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο.

Ευθύνη της Εκτελεστικής Επιτροπής και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση όσον αφορά τις Οικονομικές Καταστάσεις

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη, αφενός, για την κατάρτιση και εύλογη παρουσίαση των Οικονομικών Καταστάσεων σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο και οι οποίες προβλέπονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε, και, αφετέρου, για το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που η ίδια κρίνει απαραίτητο ώστε να καθίσταται δυνατή η κατάρτιση Οικονομικών Καταστάσεων απαλλαγμένων από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος.

Κατά την κατάρτιση των Οικονομικών Καταστάσεων, η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη να αξιολογεί την ικανότητα της ΕΚΤ για συνέχιση της δραστηριότητας, δημοσιοποιώντας, κατά περίπτωση, ζητήματα που αφορούν τη συνέχιση της δραστηριότητας και χρησιμοποιώντας τη λογιστική αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας.

Οι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση είναι επιφορτισμένοι με την επίβλεψη της διαδικασίας κατάρτισης και υποβολής οικονομικών εκθέσεων της ΕΚΤ.

Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων

Στόχος μας είναι η παροχή εύλογης διασφάλισης ως προς το αν οι Οικονομικές Καταστάσεις στο σύνολό τους είναι απαλλαγμένες από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος, και η δημοσίευση έκθεσης ελεγκτή που να περιλαμβάνει τη γνώμη μας. Η εύλογη διασφάλιση είναι μια υψηλού επιπέδου διασφάλιση, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση ότι κατά τον έλεγχο που διενεργείται σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα θα εντοπίζεται πάντοτε, όταν υπάρχει, ουσιώδης ανακρίβεια. Οι ανακρίβειες μπορούν να προκύψουν από απάτη ή λάθος και θεωρούνται ουσιώδεις αν θα αναμενόταν εύλογα ότι, μεμονωμένα ή συνολικά, θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις οικονομικές αποφάσεις των χρηστών οι οποίες λαμβάνονται με βάση αυτές τις Οικονομικές Καταστάσεις.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργήσαμε σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα, ασκούμε επαγγελματική κρίση και διατηρούμε επαγγελματικό σκεπτικισμό σε όλη τη διάρκεια του προγραμματισμού και της εκτέλεσης του ελέγχου. Επίσης,

• Εντοπίζουμε και αξιολογούμε τους κινδύνους ουσιώδους ανακρίβειας των Οικονομικών Καταστάσεων, οφειλόμενης είτε σε απάτη είτε σε λάθος, σχεδιάζουμε και εκτελούμε τις ελεγκτικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων και εξασφαλίζουμε ελεγκτικά τεκμήρια τα οποία είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας. Ο κίνδυνος αδυναμίας εντοπισμού ουσιώδους ανακρίβειας που οφείλεται σε απάτη είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που οφείλεται σε λάθος, επειδή η απάτη μπορεί να προϋποθέτει συμπαιγνία, πλαστογραφία, εσκεμμένες παραλείψεις, απατηλές δηλώσεις ή την παράκαμψη του εσωτερικού ελέγχου.
• Κατανοούμε το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που αφορούν τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων με σκοπό τον σχεδιασμό ελεγκτικών διαδικασιών κατάλληλων για την περίσταση και πάντως όχι με σκοπό την έκφραση γνώμης αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του ίδιου του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων της ΕΚΤ.
• Αξιολογούμε την καταλληλότητα των λογιστικών πολιτικών που χρησιμοποιήθηκαν και το εύλογο των λογιστικών εκτιμήσεων και των σχετικών γνωστοποιήσεων από τη διοίκηση.
• Αποφαινόμαστε για την καταλληλότητα της χρήσης από τη διοίκηση της λογιστικής αρχής της συνεχιζόμενης δραστηριότητας και, με βάση τα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε, κατά πόσο υφίσταται ουσιώδης αβεβαιότητα σχετιζόμενη με γεγονότα ή συνθήκες που μπορεί να εγείρουν σημαντική αμφιβολία ως προς την ικανότητα της οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας. Εάν αποφανθούμε ότι υφίσταται ουσιώδης αβεβαιότητα, είμαστε υποχρεωμένοι στην έκθεση του ελεγκτή να επιστήσουμε την προσοχή στις σχετικές δημοσιοποιήσεις στις οικονομικές καταστάσεις ή, εάν αυτές οι δημοσιοποιήσεις δεν είναι επαρκείς, να τροποποιήσουμε τη γνώμη μας. Τα συμπεράσματά μας βασίζονται στα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε έως την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή.
• Αξιολογούμε τη συνολική μορφή, διάταξη και περιεχόμενο των Οικονομικών Καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιοποιήσεων, και κατά πόσο οι Οικονομικές Καταστάσεις παρουσιάζουν τις υποκείμενες συναλλαγές και γεγονότα με ακριβοδίκαιο τρόπο.

Είμαστε υποχρεωμένοι να επικοινωνούμε με τους υπεύθυνους της διακυβέρνησης σχετικά, μεταξύ άλλων, με τη σχεδιαζόμενη έκταση και χρονική στιγμή του ελέγχου και ενημερώνουμε για σημαντικά ευρήματα του ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν σημαντικών ανεπαρκειών του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων που εντοπίσαμε κατά τον έλεγχό μας.

Φρανκφούρτη, 14 Φεβρουαρίου 2024

Baker Tilly GmbH & Co. KG
Wirtschaftsprüfungsgesellschaft
(Ντύσελντορφ)

Dr. Stefan Wolfgang Fischer Wirtschaftsprüfer

Maria Brück Wirtschaftsprüferin

4 Σημείωση επί της διανομής των κερδών/του επιμερισμού της ζημίας

Η σημείωση αυτή δεν αποτελεί τμήμα των οικονομικών καταστάσεων της ΕΚΤ για το έτος 2023.

Σύμφωνα με το άρθρο 33 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ διατίθενται με την ακόλουθη σειρά:

1. ένα ποσό, το οποίο καθορίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% των καθαρών κερδών, μεταφέρεται στο γενικό αποθεματικό με ανώτατο όριο το 100% του κεφαλαίου, και
2. τα υπόλοιπα καθαρά κέρδη διανέμονται μεταξύ των μεριδιούχων της ΕΚΤ, κατ' αναλογία προς τα καταβεβλημένα μερίδιά τους.^[62]

Τυχόν ζημία της ΕΚΤ μπορεί να καλυφθεί από το γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, από το νομισματικό εισόδημα του αντίστοιχου οικονομικού έτους, κατ' αναλογία και μέχρι το ύψος των ποσών που κατανέμονται στις ΕθνΚΤ σύμφωνα με το άρθρο 32.5 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ.^[63]

Η ζημία της ΕΚΤ για το 2023, μετά την αποδέσμευση του πλήρους ποσού της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, διαμορφώθηκε σε 1.266 εκατ. ευρώ (2022: μηδενική ζημία). Κατόπιν απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου, η ζημία αυτή θα καταγραφεί στον ισολογισμό της ΕΚΤ και θα συμψηφιστεί με μελλοντικά κέρδη.